[opis] Pegomastax (pegomastaks)

[szerman]

Autor: szerman, Ag.Ent; Korekta: nazuul, Utahraptor
_______________________________________________________

Pegomastax (pegomastaks)
Długość: ok. 80 cm (??)
Masa: kilka kg
Czas: wczesna jura (hettang – synemur; ok. 200-190 Ma)
Miejsce: RPA – prowincja Cape; górne pokłady formacji Elliot (= Red Beds)

Klasyfikacja
Dinosauria
Ornithischia
Heterodontosauridae
Heterodontosaurinae

Wstęp
Pegomastax africana to wczesnojurajski gatunek heterodontozauryna, opisanego przez znanego amerykańskiego paleontologa Paula Sereno w 2012 roku. Dinozaur ten żył około 200-190 milionów lat temu na obszarze dzisiejszej Republiki Południowej Afryki. Wg analizy Sereno Pegomastax jest taksonem siostrzanym względem Manidens.

Materiał kopalny
Holotyp SAM-PK-K10488 to fragmentaryczna czaszka zawierająca obie kości zębowe i jedną kość przedzębową.
W swojej pracy Paul Sereno wymienia także prawą kość zaoczodołową pegomastaks, ale nie wymienia jej w spisie holotypu. Istnieje być może także prearticular (kość przedstawowa?) i kilka niezidentyfikowanych elementów.

Lokalizacja
Holotyp pegomastaks został odnaleziony w pobliżu najlepiej zachowanych szczątków Heterodontosaurus tucki (okazy SAMPK-K337 i SAMPK -K1332), w Voyizane (Voisana), dystrykt Transkei (Herschel), prowincja Cape. Znajdowały się one w małych blokach piaskowca. Ich dokładna lokalizacja to 30°34'S; 27°25'E.
Warstwy te należą do górnej części formacji Elliot (Red Beds) i datowane są na wczesną jurę, konkretnie na ok. 200-190 milionów lat (hettang – synemur).

Budowa
Jej kość przedzębowa (predentary) jest bardzo krótka i stosunkowo głęboka - długość jej krawędzi grzbietowej (górnej) wynosi 70% długości krawędzi przednio-brzusznej,*. Grzbietowa krawędź kości przedzębowej zakrzywiona przednio-brzusznie pod kątem ok. 45°*. Jej kształt przypomina z przodu papuzi dziób, niespotykany u innych Heterodontosauridae.
Kość zębowa jest solidnie zbudowana, choć wydaje się że nieco mniej masywniej niż u południowoamerykańskiego Manidens. Jej korony zębów "zakłowych" ze środkowo (przyśrodkowo?) wygiętym głównym grzebieniem, zakrzywionym od szczytowego ząbka ku środkowi podstawy korony*. Ząbkowane krawędzie koron lekko wklęsłe po obu stronach dużego szczytowego ząbka*. Długość zęba kości zębowej wynosi 27 mm. Paul Sereno szacuje czaszkę na około 70-80 mm długości, czyli tyle co u Abrictosaurus i Manidens. Prawdopodobnie za życia mierzył około 70-90 cm długości (szacunki nieoficjalne).
* autapomorfie pegomastaks.

Etymologia
Nazwa rodzajowa Pegomastax została zaczerpnięta z gr. słów pegos i mastax, a jej znaczenie to "silna szczęka". Nazwa odnosi się do budowy jego szczęk, które były solidnie zbudowane. Epitet gatunkowy africana wskazuje na pochodzenie tego wczesnego dinozaura ptasiomiednicznego.
Pierwotnie Sereno nazwał gatunek P. africanus, ale szybko skorygował go na P. africana, odwołując się na zapiski ICZN, wg wytycznych którego epitet gatunkowy musi odpowiadać rodzajem (tu: żeńskim) pierwszemu członowi nazwy taksonu.

Spis gatunków
Pegomastax Sereno, 2012
P. africana Sereno, 2012
= P. africanus Sereno, 2012

Bibliografia
Sereno, P.C. (2012) Corrigenda: Taxonomy,
morphology, masticatory function and phylogeny of
heterodontosaurid dinosaurs. ZooKeys. 226: 1–225, doi: 10.3897/zookeys.227.4091

Sereno, P.C. (2012) Taxonomy, morphology, masticatory function and phylogeny of heterodontosaurid dinosaurs. ZooKeys. 226: 1–225, doi:10.3897/zookeys.226.2840

[Utahraptor]

Fajny opis
W akapicie "budowa" zastąpiłbym słowo dorsalnej na górnej. Będzie to przystępniejsze.

[szerman]

Dzięki, zmienione.
PS mam pytanie co do autapomorfii, nie jestem pewny czy jest wszystko OK:
Jego kość przedzębowa (predentary) jest bardzo krótka – długość górnej krawędzi to tylko ok. 70 % jej wysokości*.
Krawędź ta opada anterowentralnie pod kątem około 45˚*.
Jej korony zębów z wygiętym środkowo łukiem głównej krawędzi w taki sposób, że kąt koniuszków zębów skierowany jest w stronę podstawy korony*.
Widać także obustronne lekkie wklęsłości ząbkowanej krawędzi korony zęba*.

W oryginale jest:

(1) proportionately deep predentary with a dorsal margin about 70% the anteroventral margin;
(2) predentary dorsal margin angled anteroventrally at approximately 45°;
(3) postcaniniform dentary crowns with an mesially-bowed primary ridge that angles from the apical denticle toward the mesial side of the crown
base;
(4) slightly concave denticulate crown margins to either side of a prominent apical denticle.

[Ag.Ent]

P. africanus Sereno, 2012

Uwaga: poprawiono na P. africana. http://dx.doi.org/10.3897/zookeys.227.4091.

Co do autapomorfii (tak ja bym przetłumaczył):
1. stosunkowo głęboka kość przedzębowa - długość jej krawędzi grzbietowej (górnej) wynosi 70% długości krawędzi przednio-brzusznej,
2. grzbietowa krawędź kości przedzębowej zakrzywiona przednio-brzusznie pod kątem ok. 45°,
3. korony zębów "zakłowych" kości zębowej ze środkowo [czy może przyśrodkowo?] wygiętym głównym grzebieniem [nie wiem za bardzo, jak w tym kontekście przetłumaczyć ridge], zakrzywionym od szczytowego ząbka ku środkowi podstawy korony,
4. ząbkowane krawędzie koron lekko wklęsłe po obu stronach dużego szczytowego ząbka.

Z tym że z "zębowej" angielszczyzny nie jestem specjalnie mocny, więc nie gwarantuję 100% poprawności. A nawet jeśli jest, to nie wiem, czy jest sens to wrzucać do hasła, bo wątpię, czy to powszechnie zrozumiałe terminy.

PS Na ilustracji jest heterodontozaur, nie Pegomastax. Wszystkie ilustracje pegomastaks (skoro to rodzaj żeński, to chyba nie powinno się odmieniać?) z pracy Sereno są tutaj.

[nazuul]

W swojej pracy Paul Sereno wymienia także prawą kość zaoczodołową pegomastaksa, ale nie wymienia jej w spisie holotypu – nie wiadomo, czy to jego przeoczenie, czy skamieniałość ta do niego nie należy.

Kość zaoczodołowa jest zilustrowana i wymieniana wielokrotnie, jest też być może prearticular (k. przedstawowa?) i kilka niezidentyfikowanych elementów, zob. ryc. 82

[szerman]

Dzięki, poprawione. Użyłem Twojego tłumaczenia Tomek ;) A na ilustrację to może poczekajmy aż się go wyśle do ED.