[ARTYKUŁ] Raptory są super!

[nazuul]

Pamiętacie raptory z „Parku Jurajskiego”? Zwinne, szybkie, polujące grupowo i w dodatku wyjątkowo inteligentne drapieżniki? Mimo że o wiele mniejsze od tyranozaura, stanowiły równie potworne zagrożenie dla bohaterów. Choć reżyser Steven Spielberg powiększył znacznie welociraptory, niedługo potem okazało się, że istniały gatunki dużo większe od tych filmowych! Niektóre były wyższe od dorosłego człowieka i mierzyły 2,5 metra wysokości, a może nawet więcej!
Raptory są jednymi z najbardziej niesamowitych dinozaurów. Wiele lat temu właśnie jeden z nich - welociraptor był moim ulubionym dinozaurem. Do dziś mnie fascynują - szczególnie nowo odkryte, dziwaczne, jak austroraptor, balaur czy anchiornis (a Ty, którego lubisz najbardziej?).
Dzięki nowym odkryciom został zmieniony wizerunek gadzich, pokrytych łuskami raptorów. Okazało się, że dinozaury te były pokryte piórami, a niektóre nawet latały! Dziś naukowcy sądzą, że właśnie raptory były najbliższymi krewniakami ptaków. Nie wszystkie siały grozę wśród innych zwierząt. Wiele z nich pożywiało się także roślinnością. Raptory, czyli fachowo deinonychozaury dzielą się na dwie grupy - dromeozaurydy i troodontydy (trzecią grupą mogą być archeopterygidy). Oto niektóre z nich:


Velociraptor


Wizerunek inspirowany "Parkiem Jurajskim"


Współczesny wizerunek

Długość: 2 m
Kiedy żył: późna kreda - 75 milionów lat temu
Gdzie: Azja - Chiny i Mongolia
Co jadł: dinozaury rogate i grubogłowe, jaszczurki
Rodzina: dromeozaurydy

„Szybki rabuś” to pierwowzór słynnych raptorów z Parku Jurajskiego. Velociraptor był bardzo zaciekłym drapieżnikiem. Nasi rodacy odnaleźli uczepione siebie szkielety tego raptora i protocertopsa. Oba dinozaury zginęły razem, podczas zażartej walki! Jeden z gatunków został nazwany na cześć polskiej badaczki - prof. Halszki Osmólskiej (1930-2008).
Zobacz też dłuższy opis.



Microraptor


Szybujący mikroraptor


Długość: 0,5-1 m
Kiedy żył: wczesna kreda - 120 milionów lat temu
Gdzie: Azja - Chiny
Co jadł: ssaki, ptaki, jaszczurki, owady
Rodzina: dromeozaurydy

Naukowcy nazwali tego dinozaura mikroraptorem, bo był najmniejszy z tej grupy. Miał on skrzydła, i to aż 4! Szybował z drzewa na drzewo we wczesnokredowych lasach, łapiąc przy okazji swoje ofiary. W brzuchu mikroraptora naleziono nawet szczątki ostatniego posiłku - małego ssaka!
Zobacz też dłuższy opis.



Anchiornis


Anchiornis w kolorach jak za życia

Długość: 60 cm
Kiedy żył: późna jura - 160 milionów lat temu
Gdzie: Azja - Chiny
Co jadł: owady, rośliny?
Rodzina: archeopterygidy albo troodontydy

Anchiornis był tak podobny do ptaków, że nazwano go „prawie ptakiem”. Dopiero później naukowcy stwierdzili, że to jeden z raptorów. Znane są setki jego skamielin. Naukowcom udało się nawet ustalić kolor jego piór! Obok swego krewniaka nazwanego Xiaotingia, Anchiornis jest najstarszym z raptorów. Ukazuje, z jakich zwierząt powstały późniejsze raptory oraz ptaki. Podobnie jak mikroraptor, był nadrzewnym łowcą. Być może wzbogacał dietę o liście drzew.
Zobacz też dłuższy opis.



Austroraptor


Austroraptor z upolowaną rybą

Długość: 5-7 m
Kiedy żył: późna kreda - 70 milionów lat temu
Gdzie: Ameryka Południowa - Argentyna
Co jadł: ryby, inne dinozaury?
Rodzina: dromeozaurydy

Austroraptor, czyli „południowy rabuś” był jednym z największych raptorów. Wysoki na ponad 2 metry i z 80-centymetrową czaszką, musiał budzić przerażenie. Był przedstawicielem niezwykłej linii raptorów z południowej półkuli. Jego ręce były bardzo krótkie, a zęby przypominały zęby spinozaurów!
Zobacz też dłuższy opis.



Troodon


Troodonty potrafiły bardzo szybko biegać

Długość: 4 m
Kiedy żył: późna kreda - 75 milionów lat temu
Gdzie: Ameryka Północna - USA, Kanada
Co jadł: ssaki, ptaki, młode dinozaury, rośliny?
Rodzina: troodontydy

Troodon był prawdziwym mistrzem polowania w nocy. Gdyby przenieść się w czasie do mrocznych lasów Ameryki Północnej, można by się z nim spotkać twarzą w twarz - jego oczy były bowiem skierowane do przodu! W dodatku były niezwykle duże. Niektórzy naukowcy sądzą jednak, że zjadał także rośliny. Na Alasce znaleziono zęby dużych, polarnych troodontów.



Utahraptor


Utahraptor z "Wędrówek z dinozaurami"

Długość: 5-7 m
Kiedy żył: wczesna kreda - 125 milionów lat temu
Gdzie: Ameryka Północna - USA
Co jadł: iguanodonty, zauropody, dinozaury pancerne
Rodzina: dromeozaurydy

Gdy w 1993 roku nakręcono „Park Jurajski”, znawcy dinozaurów stwierdzili, że filmowe raptory są wiele za duże. Szybko okazało się, że niektóre były jeszcze większe. „Raptor z Utah” osiągał rozmiary austroraptora, ale był znacznie masywniejszy i bardziej niebezpieczny! Niektóre szczątki wskazują, że miał ponad 10 m! Zapewne polował na większe dinozaury.
Zobacz też dłuższy opis.



Mei


Dwa mei - śpiący i czuwający

Długość: 50 cm (młody osobnik)
Kiedy żył: wczesna kreda - 125 milionów lat temu
Gdzie: Azja - Chiny
Co jadł: owady, rośliny?
Rodzina: troodontydy

Gdy naukowcy odkryli kilka lat temu szczątki mei, nie kryli zdumienia. Odnaleziony okaz był skulony, głowę miał schowaną pod pachą i w dodatku przykrył się ogonem - zupełnie jak śpiący ptak! Ten maleńki krewny troodonta jest rekordzistą wśród dinozaurów. Żaden dinozaur nie może się pochwalić krótszą nazwą!
Zobacz też dłuższy opis.



Balaur


Nie odnaleziono czaszki balaura - może w ogóle nie miał zębów?

Długość: 2 m
Kiedy żył: późna kreda - 70 milionów lat temu
Gdzie: Europa - Ruminia
Co jadł: rośliny
Rodzina: dromeozaurydy

Balaur to nowo odkryty, dziwaczny kuzyn welociraptora. W przeciwieństwie do swojego krewniaka mógł być... jaroszem! Był tęższy niż inne raptory. Miał wiele ptasich cech. Przednie łapy balaura miały tylko po dwa pazury - jak u tyranozaura. Miał za to dodatkowe szpony na stopach!
Zobacz też dłuższy opis.



Głodny wiedzy? Czytaj też artykuły: o dromeozaurach i o troodontach.


Źródła ilustracji: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9
Artykuł powstał dwa lata temu dla Projektu Gobi, teraz ulepszyłem i dodałem jeszcze anchiornisa i balaura.

[elfik...]

no "raptory" są super
moje ulubione dinozaury
zwłaszcza te małe
mikroraptor, bambiraptor, anchiornis...

[arek07]

Raptory nie należą do moich ulubieńców.Choć sprytne i szybkie wolę większe teropody.Lecz z tej grupy dinozaurów bardzo uwielbiam bampiraptora.

[Dinosaur Man]

Wiem, że to dość luźny dział, ale i tak zasiałbym tu nutkę sceptycyzmu (w artykułach byłeś bardziej sceptyczny ), np. Balaur prawdopodobnie (słowo klucz) był jaroszem.
Ja lubię ten ekspresyjny rysunek Roberta Bakkera przedstawiający deinonycha
http://paleoartistry.webs.com/BakkerDeinonychus1969.jpg
Mimo, że już stary i nieco nieaktualny, ale jary

[nazuul]

Myślę, że artykuł jest wiarygodny, a zainteresowani mogą sobie poczytać w dłuższych opisach, dlaczego sądzę, że np. Balaur był jaroszem, Anchiornis może częściowo też (chyba nie jest to nigdzie jasno zapisane - chodzi o jego pokrewieństwo - zob. art o Coelurosauria) albo Troodon miał 4 metry.
Ogólnie czasem zamieszczam w artykułach swoje hipotezy i nieopublikowane oficjalnie hipotezy innych, jeśli uważam, że są dostatecznie wiarygodne (przy tych pierwszych dokładnie wykazuję, dlaczego tak sądzę, powołując się na literaturę - jeśli jest potrzebna, a przy tych drugich wyraźnie zaznaczam, że chodzi o nieopublikowane dane ). Jakby coś komuś nie pasiło, to zapraszam do polemiki
To, co powinno się znajdować w artykułach, było kiedyś wałkowane w tym temacie; postępują zgodnie z tym co

Moim zdanie mozna spokojnie pisac tez to, co samemu sie uwaza, ze jest poprawnie, ale w takim wypadku konieczna jest argumentacja naukowa!

[AlbertoRaptor]

Uważam, że raptory. definitywnie się różniły od tych z filmu "Jurassic Park".
- Niemożliwe, aby biegły 50-60 mph (80-96 km/h), gdyż mają zdecydowanie krótsze nogi od nóg strusia. Wystarczy również porównać deinonycha z filmowym welociraptorem. Niby prawie identyczna długość (3 m długości), ale deinonych miał tylko ok.1 m wzrostu, podczas gdy raptor z parku jurajskiego był wysoki jak przeciętny dorosły człowiek.
- Słynny szpon dromeozaurów nie był w stanie wypruć ofierze wnętrzności, jedynie przekłuć skóre.
- Prawie wszystkie posiadają pióra podczas gdy jp raptor był pokryty łuskami jak dzisiejsze gady.
- Niektórzy naukowcy uważają że sposób polowania podobny do strategi pożywienia warana, a nie do wielu ssaków drapieżnych jak wilki czy hieny. Dromeozaury mogą także nie gardzić padliną jak większość mięsożernych zwierząt.

Deinonychozaury robią wrażenie do dziś. Obok tyranozaura, diplodoka, triceratopsa czy są ikonami ery mezozoicznej.

[Dinosaur Man]

Nazuul, myślę, że Twoje przypuszczenia mogą być bardzo prawdopodobne, nie przeczę, że tak mogło być faktycznie. Nie ma na to jednak bezpośrednich dowodów (takimi byłyby np. koprolity balaura bądź jego ostatni posiłek w miejscu jamy brzusznej), niekoniecznie takie ułożenie kości miednicy oznacza roślinożerność, a może być kolejnym etapem przesuwania tych kości w obrębie pasa miednicowego zapoczątkowanym przez prymitywniejsze dromeozaury. Obszerność miednicy może być oznaką składania większych jaj, a więc zapewniając lepiej rozwiniętym młodym większa szansę przeżycia na terenie, gdzie zasoby jedzenia są ograniczone. Oczywiście to nie wyklucza roślinożerności wcale , ale poczekałbym przynajmniej na zęby, bowiem na razie nie mamy żadnych roślinożernych dromeozaurów poza domniemanym balaurem.
Albertoraptor, deinonych osiągał 3-4 m długości i maksymalnie 1,5 m wysokości, czyli porównywalne z filmowymi raptorami (chyba nie są aż tak wysokie). Co do piór, to wówczas (1993) nie wiedziano, że je posiadały i tak zostało do cz. III. I pewnie w IV tego nie zmienią, bo wizerunek w filmie się często liczy bardziej niż poprawność.

[szerman]

Co do piór, to wówczas (1993) nie wiedziano, że je posiadały i tak zostało do cz. III. I pewnie w IV tego nie zmienią, bo wizerunek w filmie się często liczy bardziej niż poprawność.

W "Parku Jurajskim 3" o ile dobrze kojarzę welociraptory miały już pojedyncze piórka na głowie. We wcześniejszych częściach miały same łuski.

[nazuul]

niekoniecznie takie ułożenie kości miednicy oznacza roślinożerność, a może być kolejnym etapem przesuwania tych kości w obrębie pasa miednicowego zapoczątkowanym przez prymitywniejsze dromeozaury.

o przesunięciu miednicy w tył, bo chyba o to chodzi, nic nie pisałem . Przesunięte takie mogło być związane z roślinożernością, ale nie ma du silnej korelacji(Zanno i Makovicky, 2011/w druku).

Obszerność miednicy może być oznaką składania większych jaj, a więc zapewniając lepiej rozwiniętym młodym większa szansę przeżycia na terenie, gdzie zasoby jedzenia są ograniczone.

możliwe, nie wiem. Wiem tyle, że w przypadku terizinozaurów szeroka miednica to właśnie dowód na roślinożerność

[Dinosaur Man]

W "Parku Jurajskim 3" o ile dobrze kojarzę welociraptory miały już pojedyncze piórka na głowie. We wcześniejszych częściach miały same łuski.

Hehe, tak dobrze ukryte, aby dostrzeli je nieliczni

Przesunięte takie mogło być związane z roślinożernością, ale nie ma du silnej korelacji(Zanno i Makovicky, 2011/w druku)

Zgadzam się. Chciałem tylko podkreślić, że w tym przypadku to kluczowe słowo "prawdopodobnie" jest tu bardzo ważne.
Zmieniłem na "mógł być". MZ

[Triceratops]

Z początku jeszcze wierzyłam, że deinonychy są najinteligentniejsze, to były moimi ulubionymi raptorami. Ale teraz... Przeczytałam kilka artykułów, obejrzałam trochę specjalistycznych ilustracji i doszłam do wniosku, że one... cóż... zachowywały się chaotycznie. Mam obrazek, na którym cztery deinonychy polują na iguanodona i... jeden z nich stoi mu pod brzuchem, na który ofiara właśnie pada To obraz wykonany przez paleontologa (niestety nie znam nazwiska), więc ja w to wierzę. Bo, jeśli były aż tak inteligentne, to dlaczego tak się narażały
Teraz prawie ulubione w ogóle z dinozaurów są utahraptory, zwłaszcza od czasu przeczytania powieści "Raptor Red". Pierwsze miejsce z dinozaurów ogólnie zajmują velociraptory :D

[Rahonawis]

Czy ów paleontolog zilustrował swoje znalezisko, czy to tylko jego przypuszczenia?

[Dinosaur Man]

Nie ma dowodów bezpośrednich, że deinonychy (czy w ogóle dromeozaury) były najinteligentniejsze, można wysuwać przypuszczenia na podstawie wielkości puszki mózgowej, którą to dromeozaury miały stosunkowo największą wśród nieptasich dinozaurów (zbliżoną stosunkiem objętości do masy ciała do tej u niektórych współczesnych ptaków). Można więc przypuszczać że inteligencją i koordynacją ruchową przypominały niektóre ptaki (jak wiadomo, niektóre ptaki, przykładowo kolibry mają niemal doskonała koordynację ruchową). A że niemal zawsze większy stosunek objętości mózgoczaszki do wagi ciała oznacza większa inteligencję, to wniosek sam się nasuwa.
Rysunki dinozaurów to najczęściej dzieła paleoartystów które przedstawiają mniej lub bardziej realistyczne odwzorowanie tego co mogło mieć miejsce naprawdę, czyli praca paleontologa+metoda porównawcza+inwencja twórcza :D.
Prawda jest taka, że zęby i pazury deinonycha znaleziono przy szkielecie tenontozaura, więc deinonych zapewne czasem polował w watahach jak wilki czy likaony. Praca w grupie zawsze rozwija inteligencję społeczną.
Tak na marginesie, narażanie jednego osobnika przynosi korzyści reszcie grupy. Tak rodzi się empatia, czyli coś co posiadają inteligentne zwierzęta ;)

[kuba2000]

Raptory są super . A wiecie, że mikroraptor miał rudy kolor, a na ogonie białe paski?_Stwierdzono to na podstawie barwniku w kościach, który u dzisiejszych ptaków odpowiada za kolor pióra.

<posty połączono>

tak w_ogóle to park jurajski jest superrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! :D

Proszę Cię, miej litość dla języka polskiego. MSz

[szerman]

A wiecie, że mikroraptor miał rudy kolor, a na ogonie białe paski?

A wiesz, że się mylisz? Dubluję nazuula, że to nie mikroraptor, a sinozauropteryks był taki. Przeczytaj sobie to:
http://www.forum.dinozaury.com/viewtopi ... =14&t=3779

PS Czasami trzeba dokonać rewizji własnej wiedzy, ale żeby to zrobić, trzeba trochę poczytać

[kuba2000]

pomyłka sorki ciągle mi się z nim myli

Spoko MSz

[Troodon]

,,Hehe, tak dobrze ukryte, aby dostrzeli je nieliczni ''

Na przykład na moim avatarze widać na głowie raptora pojedyńcze piórka, a w PJ1 i PJ2 nie było tego, po za tym w PJ3 miały już inny kolor. Może w PJ4 będą opierzone?

[AlbertoRaptor]

Raptory z "Parku Jurajskiego" po prostu to deinonychy (na steroidach), tyle że występowały pod inną nazwą Velociraptor antirrhopus sornaensis/nublarensis. Jednak obecnie Velociraptor antirrhopus to obecnie synonim Deinonychus antirrhopus.

[Zatorland_pl]

ja jednak preferuje tego typa:)


Mutaburazaur



Znaczenie nazwy: Jaszczur z Muttaburra

Czas występowania: Środkowa Kreda

Długość: 7 metrów

Ciężar: 3 tony

Pożywienie: Rośliny

Skamieliny:Australia

Do charakterystycznych cech budowy Mutaburazaura zalicza się znajdujące się pod oczami guzki i garb kostny na kości nosowej. W jego pysku zakończonym dziobem występowały liczne zęby policzkowe, które były lekko pochylone, przez co wzajemnie się ostrzyły. Z kciuków kończyn przednich wyrastały szpiczaste kolce. Gad ten głównie poruszał się na dwóch nogach, ale dzięki silnym kończynom przednim, mógł poruszać się także na wszystkich czt

co o nim sadzicie?

[KrzysiekLichota]

Że nie pasuje do tego działu. W końcu to ornitopod.
Poza tym to nie znaleziono jego 'dłoni', zatem nie można powiedzieć, czy miał ten charakterystyczny kolec na kciuku.

[Dino]

ja jednak preferuje tego typa:)

Ok, ale jednak prosimy by trzymać się tematu wątku, a tym tematem są szeroko pojęte raptory, nie muttaburazaury

Poza tym, opis tego zwierzęcia (skądinąd bardziej rzeczowy, niż zamieszczony przez Ciebie) znajduje się w naszej encyklopedii: http://www.encyklopedia.dinozaury.com/i ... urrasaurus

Rozumiem, że to pewnego rodzaju chwyt marketingowy, który, dzięki adresowi strony w nazwie użytkownika ma zachęcić do odwiedzin na Zatorland.pl (trochę ucięło Ci opis w trakcie kopiowania ze strony: http://www.dinozatorland.pl/pl,encyklop ... azaur.html ; być może to wina ustawionej rozdzielczości ekranu).

Oczywiście, zapraszamy do rozbudowywania naszej encyklopedii, ale przedtem warto się zapoznać z istniejącymi już, wyczerpującymi temat, tekstami. Poza tym mile widziane są teksty własnego autorstwa, podparte literaturą naukową.

Pozdrawiam.

[Troodon]

Moje ulubione to welociraptory, deinonychy, utahraptory, balaury, austroraptory, mikroraptory i (jeśli by go wliczyć) sinornitozaur.

[deinocheir]

Bardzo ładne zdjęcia. :D

[Suchomim]

Ja bardzo lubię dromeozaury, a najbardziej Utahraptor

Ciekawe jest to, że w Jurassic Park 1 i 2 nie mają piór, w trzeciej części mają odrobinę, a w Jurassic Word znowu nie mają.