Ewolucja ro??lin naczyniowych, czyli jak glon sta?? siĂ? drzewem
To najprawdopodobniej w ordowniku po raz pierwszy ro??liny „wysz??y na lĂ?d”. Sinice i jednokom??rkowe glony opanowa??y przybrze??ne muliste r??wnie p??ywowe, tworzĂ?c cienkĂ? warstwĂ? zielonego nalotu. By?? to pierwszy krok w kierunku ewolucji lĂ?dowych ro??lin. Pierwsze ro??liny rozrasta??y siĂ? blisko powierzchni gleby (podobnie jak mchy i wĂ?trobowce). Najwcze??niejsze znane skamienia??o??ci pochodzĂ? sprzed oko??o 430 milion??w lat w Rhynie.
Znaleziono jak dotĂ?d 22 gatunki praro??lin, w tym pierwsze ro??liny naczyniowe znane jako Rhyniophytina (ryniofity- nazwa odnosi siĂ? do miejsca znalezienia). Ros??y one na wilgotnych, bagnistych obszarach. OsiĂ?ga??y one 20-30 cm. Niekt??re wykszta??ci??y na wierzcho??kach zarodnie.
Wid??aki:
We wczesnym dewonie przewagĂ? osiĂ?gnĂ???a inna grupa prymitywnych ro??lin wywodzĂ?ca siĂ? od ryniofit??w- Zosterophyllophyta (zosterofilofity). Zarodnie tworzy??y siĂ? u nich nie tylko na szczycie pĂ?du, lecz tak??e po jego bokach. Kiedy uwalnia??y siĂ? zarodniki, nastĂ?powa??o pĂ?kanie wzd??u?? okre??lonych szw??w i zarodnie rozpada??y siĂ? na dwie po??owy. Potomkowie tej grupy ro??lin- wid??aki, powsta??y oko??o 315 mln lat temu. Wid??aki majĂ? widlasto rozga??Ă?zione pĂ?dy i korzenie. W li??ciu znajduje siĂ? tylko 1 wiĂ?zka przewodzĂ?ca. Li??Ă? wid??aka jest prawdopodobnie tworem filogenetycznie niezale??nym od li??cia ro??lin nasiennych. Ich pĂ?dy pokryte sĂ? drobnymi listkami. NajwiĂ?ksza r????norodno??Ă? form wid??ak??w wykszta??ci??a siĂ? w Paleozoiku.
Skrzypy:
Pochodzenie skrzyp??w (Equisetophyta) jest zagadkowe (przypuszcza siĂ? jednak, ??e ich przodkami by??y psylofity (Psilotophyta). CharakteryzujĂ? siĂ? one ok????kowym umieszczeniem li??ci i ga??Ă?zi na pĂ?dzie. Zarodnie form kopalnych by??y umieszczone terminalnie na trzoneczkach.
Ro??liny nasienne:
Prekursorami pierwszych ro??lin nasiennych (paproci nasiennych i aneurofytonowce) by??y trymerofity (Trimerophytophyta) wywodzĂ?ce siĂ? najprawdopodobniej od ryniofit??w. W naczyniach tych ro??lin znajdowa??o siĂ? znacznie wiĂ?cej naczy?? przewodzĂ?cych wodĂ? (kt??re tworzĂ? drewno) ni?? u poprzednich grup. OsiĂ?ga??y tak??e wiĂ?ksze rozmiary od swych poprzednik??w, bo nawet do trzech metr??w. CechĂ? bĂ?dĂ?cĂ? kluczowym krokiem w rozwoju wy??szych ro??lin, by??o powstanie w tej grupie pĂ?du g????wnego z bocznymi odga??Ă?zieniami, kt??rych czĂ???Ă? na ko??cu mia??a owocujĂ?ce zarodnie. Trymerofity wystĂ?powa??y g????wnie na bagnistych ??Ă?kach, gdzie wyra??nie g??rowa??y nad innymi grupami ro??lin. GrupĂ? ro??lin wywodzĂ?ca siĂ? od Trimerophytophyta sĂ? m.in. aneurofytonowce (Aneurophytophytina; dawniej pranagozalĂ???kowe). By??y one protoplastami ro??lin okrytozalĂ???kowych i nagozalĂ???kowych. Wymar??y oko??o 50 mln lat temu. Jeden z ich przedstawicieli Archaeopteris osiĂ?ga?? do dwudziestu metr??w wysoko??ci. Charakteryzowa?? siĂ? przede wszystkim pokrojem podobnym do ro??lin szpilkowych.
OkrytozalĂ???kowe (Magnoliophyta)- ro??liny kwiatowe- pojawi??y siĂ? 140 milion??w lat temu. Najprymitywniejszymi wsp????czesnymi przedstawicielami tej grupy sĂ? magnolie, kt??re bardzo przypominajĂ? swoich kopalnych praprzodk??w takich jak, np. Archaefructus. W ??rodkowej kredzie bardzo siĂ? zr????nicowa??y dajĂ?c poczĂ?tek dzisiejszym rodzinom. Wzrost wilgotno??ci sprzyja?? rozwojowi r??wnikowych las??w deszczowych, kt??re by??y pe??ne drzew li??ciastych. Wielkie li??cie tych drzew wykszta??ci??y wyd??u??one ko??c??wki umo??liwiajĂ?ce lepsze sp??ywanie wody deszczowej. Wysoka temperatura globalna umo??liwi??a rozw??j takich las??w na p????kuli p????nocnej. Wszystkie g????wne rodzaje grup ro??lin kwiatowych, w??Ă?czajĂ?c przodk??w traw, rozwinĂ???y siĂ? w trzeciorzĂ?dzie. W okresie tym wykszta??ci??y siĂ? r??wnie?? g????wne typy owoc??w u okrytozalĂ???kowych- torebki, orzechy, jagody, pestkowce i strĂ?ki.
NagozalĂ???kowe (Pinophyta) powsta??y z aneurofytonowc??w w p????nym Dewonie. Paprocie nasienne (Pteridospermophyta/Lyginopteridophyta) wywodzĂ? siĂ? od trymerofit??w. WyglĂ?dem przypomina??y one dzisiejsze paprocie (choĂ? nie by??y z nimi spokrewnione). Ros??y w postaci k??Ă?czy lub ma??ych drzewiastych form. Cecha r????niĂ?ca je od w??a??ciwych paproci to posiadanie zalĂ???ni na ko??cach li??ci. NagozalĂ???kowe zr????nicowa??y siĂ? pod koniec Karbonu. Do??Ă? pospolite by??y wtedy kordaity (Cordaitopsida), kt??re powsta??y w Permie. By??y to kilkudziesiĂ?ciometrowe drzewa o lancetowatych li??ciach, kt??rych kwiaty zespolone by??y w kotkowate kwiatostany. Najpierwotniejszymi ro??linami nagozalĂ???kowymi sĂ? natomiast gniotowate (Gnetopsida), kt??rych tkanka przewodzĂ?ca przypomina raczej tkankĂ? okrytozalĂ???kowych. R??wnie pierwotne by??y tak??e benetyty (Bennettitopsida). Ich zalĂ???ki ulokowane by??y w przypominajĂ?cy kwiatostan ro??lin okrytozalĂ???kowych tw??r. W Kredzie Pinophyta zaczĂ???y byĂ? wypierane przez Magnoliophyta. Szczeg??lnie zdziesiĂ?tkowane przez wymieranie zosta??y sagowce i mi??orzĂ?by (obecnie znamy jedynie kilka gatunk??w sagowc??w i jeden gatunek mi??orzĂ?bu). Wydawa??o siĂ? r??wnie??, i?? szpilkowe tak??e podzielĂ? ich los. W trzeciorzĂ?dzie niespodziewanie siĂ? zr????nicowa??y, co doprowadzi??o do ich przetrwania na Ziemi. Wsp??lna cechĂ? wszystkich nagozalĂ???kowych jest brak s??upka i zalĂ???ni, przez co nie wykszta??cajĂ? one owoc??w. Ich nasiona sĂ? jednak tworzone pomiĂ?dzy ??uskami z??o??onymi w zwartĂ? strukturĂ? zwana szyszkĂ?.
Paprotniki (Polypodiophyta) wywodzĂ? siĂ? przypuszczalnie od trymerofit??w.
Skamienia??o??ci ro??lin:
http://www.xs4all.nl/~steurh/cookson/cookszw.jpg
Cooksonia
http://www.ucmp.berkeley.edu/IB181/VPL/ ... /Osp1.jpeg
Psilophyton
http://www.ucmp.berkeley.edu/IB181/VPL/ ... lp13l.jpeg
Aglaophyton
http://www.nrm.se/images/18.3ef0a132109 ... ecicum.jpg
Kwiat Silvianthemum
http://science.nasa.gov/headlines/image ... ctus_c.jpg
Archaefructus
http://www.geraer-mineralienfreunde.de/ ... aiera1.JPG
Sphenobaiera
http://www2.uni-jena.de/biologie/spezbo ... 3_gr_1.jpg
Zosterophyllum
http://www.steve.gb.com/images/vegetabl ... phyton.jpg
Trimerophyton
http://www.ammonite.free-online.co.uk/rhynie2.jpg
Rhynia
http://www.arthurhaines.com/Florae_Nova ... oximal.jpg
Isoёtes
P.S.- proszĂ? o informacje z ewolucja paprotnik??w i skrzyp??w. (mo??liwie nie po angielsku)
[ARTYKU?Â] Ewolucja ro??lin naczyniowych...
Hmm... ciekawy artyku??, ale uwa??am, ??e du??o jeszcze trzeba nad nim popracowaĂ?. Nie ze wzglĂ?du na TwojĂ? niedok??adnosĂ? (??wietnie siĂ? spisa??e??), tylko ze wzglĂ?du na przestarza??o??Ă? wiĂ?kszo??ci dostĂ?pnych ??r??de??. Po pierwsze klasyfikacja - nie wyr????nia siĂ? ju?? obecnie takich grup, jak: glony, psylofity, paprotniki i nagozalĂ???kowe. My??lĂ?, ??e najlepiej gdyby?? w sprawie podzia??u ro??lin zajrza?? jednak do ??r??de?? papierowych, a konkretniej do drugiego tomu Botaniki Szweykowskich - powinna byĂ? dostĂ?pna w ka??dej lepszej bibliotece. Wprawdzie to ksiĂ???ka na poziomie akademickim, ale mo??esz zapoznaĂ? siĂ? z pewnymi pozdrozdzia??ami, zobaczyĂ? zawartĂ? w niej klasyfikacjĂ? i w razie potrzeby znale??Ă? odpowiedzi na dalsze pytania. Pozycja ta nie jest ju?? od dawna uaktualniana (jedynie wznawiana), ale jest i tak o niebo lepsza od tego co uczĂ? w szko??ach :? Samo wyj??cie na lĂ?d te?? wymaga??oby rozszerzenia - spr??buj dotreĂ? do Dziej??w ??ycia na Ziemi Dzika. Pomocna by??aby te?? Paleobotanika Jachowicz??w.
Zamieszczam klasyfikacjĂ? ro??lin telomowych (ro??liny naczyniowe to nieprecyzyjne pojĂ?cie obejmujĂ?ce wszystkie ro??liny telomowe poza: glewikami i mszakami) z Botaniki Szweykowskich:
gromada: Telomophyta (= Embryophyta) – ro??liny telomowe (= ro??liny osiowe)
...podgromada: Rhyniophytina – ryniofity
...podgromada: Trimerophytina – trymerofity
...podgromada: Zosterophyllophytina – zosterofilofity
...podgromada: Bryophytina – mszaki
......klasa: Marchantiopsida – porostnicowe
.........rzĂ?d: Marchantiales – porostnicowce
......klasa: Jungermanniopsida – jungermaniowe
.........rzĂ?d: Calobryales – kalobriowce
.........rzĂ?d: Metzgeriales – jungermanie plechowate
.........rzĂ?d: Jungermanniales – jungermanie li??ciaste
......klasa: Bryopsida – mchy
.........podklasa: Sphagnidae – torfowce
.........podklasa: Polytrichidae – p??onniki
.........podklasa: Bryidae – prĂ?tniki
...podgromada: Anthocerophytina – glewiki
...podgromada: Lycophytina – wid??akowe
.........klasa: Lycopsida – wid??aki jednakozarodnikowe
............rzĂ?d: Asteroxylales – prawid??akowce
............rzĂ?d: Lycopodiales – wid??akowce
............rzĂ?d: Protolepidodendrales – pralepidendronowce
.........klasa: Iso??topsida – wid??aki r????nozarodnikowe
............rzĂ?d: Lepidophytales – lepidofity
............rzĂ?d: Pleuromeiales – pleuromejowce
............rzĂ?d: Iso??tales – poryblinowce
............rzĂ?d: Lepidocarpales – wid??aki nasienne
.........klasa: Selaginellopsida – widliczki
...podgromada: Psilotophytina – psylotowe
...podgromada: Sphenophytina – skrzypowe
......klasa: Sphenopsida – cz??onkolistne
.........rzĂ?d: Ibykales – ibykowce
.........rzĂ?d: Hyeniales – praskrzypowce
.........rzĂ?d: Sphenophyllales – klinolisty
.........rzĂ?d: Equisetales – skrzypowce
...podgromada: Cladoxylophytina – kladoksylony
...podgromada: Pterophytina – paprociowe
......klasa: Pteropsida – paprocie
.........podklasa: Coenopterididae – staropaprocie
.........podklasa: Ophioglossidae – nasiĂ???rza??owe
.........podklasa: Marattiidae – strzelichowe
.........podklasa: Osmundidae – d??ugoszowe
.........podklasa: Filicidae – paprocie cienkozarodniowe
............rzĂ?d: Schizaeales – szparnicowce
............rzĂ?d: Cyatheales – olbrzymkowce
............rzĂ?d: Gleicheniales – glajcheniowce
.........podklasa: Marsileidae – marsyliowe
.........podklasa: Salviniidae – salwiniowe
...podgromada: Aneurophytophytina (= Progymnospermae) – aneurofitonowe (= pranagozalĂ???kowe)
......klasa: Aneurophytopsida – aneurofitony
.........rzĂ?d: Aneurophytales – aneurofitonowce
.........rzĂ?d: Archaeopteridales – archeopterydowce
...podgromada: Cycadophytina – nagozalĂ???kowe wielkolistne
......klasa: Lyginopteropsida (= Pteridospermopsida) - paprocie nasienne
.........rzĂ?d: Lyginopteridales – kalymatotekowce
.........rzĂ?d: Medullosales – medullozowce
.........rzĂ?d: Callistophytales – kalistofitowce
.........rzĂ?d: Caytoniales – kajtoniowce
.........rzĂ?d: Glossopteridales – glosopterydowce
......klasa: Cycadopsida – sagowce
......klasa: Cycadeoidopsida (= Bennettitopsida) – benetyty
......klasa: Gnetopsida – gniotowe
.........rzĂ?d: Ephedrales – przĂ???lowce
.........rzĂ?d: Welswitschiales – welwiczjowce
.........rzĂ?d: Gnetales – gniotowce
...podgromada: Pinophytina (= Coniferophytina) – nagozalĂ???kowe drobnolistne
......klasa: Ginkgopsida – mi??orzĂ?bowe
......klasa: Cordaitopsida – kordaity
......klasa: Pinopsida (= Coniferopsida) – szpilkowe
.........rzĂ?d: Pinales (= Coniferales) – szpilkowce
...podgromada: Magnoliophytina (= Angiospermae) – okrytozalĂ???kowe
......klasa: Magnoliopsida (= Dicotyledones) – dwuli??cienne
......klasa: Liliopsida (= Monocotyledones) - jednoli??cienne
gromada: Telomophyta (= Embryophyta) – ro??liny telomowe (= ro??liny osiowe)
...podgromada: Rhyniophytina – ryniofity
...podgromada: Trimerophytina – trymerofity
...podgromada: Zosterophyllophytina – zosterofilofity
...podgromada: Bryophytina – mszaki
......klasa: Marchantiopsida – porostnicowe
.........rzĂ?d: Marchantiales – porostnicowce
......klasa: Jungermanniopsida – jungermaniowe
.........rzĂ?d: Calobryales – kalobriowce
.........rzĂ?d: Metzgeriales – jungermanie plechowate
.........rzĂ?d: Jungermanniales – jungermanie li??ciaste
......klasa: Bryopsida – mchy
.........podklasa: Sphagnidae – torfowce
.........podklasa: Polytrichidae – p??onniki
.........podklasa: Bryidae – prĂ?tniki
...podgromada: Anthocerophytina – glewiki
...podgromada: Lycophytina – wid??akowe
.........klasa: Lycopsida – wid??aki jednakozarodnikowe
............rzĂ?d: Asteroxylales – prawid??akowce
............rzĂ?d: Lycopodiales – wid??akowce
............rzĂ?d: Protolepidodendrales – pralepidendronowce
.........klasa: Iso??topsida – wid??aki r????nozarodnikowe
............rzĂ?d: Lepidophytales – lepidofity
............rzĂ?d: Pleuromeiales – pleuromejowce
............rzĂ?d: Iso??tales – poryblinowce
............rzĂ?d: Lepidocarpales – wid??aki nasienne
.........klasa: Selaginellopsida – widliczki
...podgromada: Psilotophytina – psylotowe
...podgromada: Sphenophytina – skrzypowe
......klasa: Sphenopsida – cz??onkolistne
.........rzĂ?d: Ibykales – ibykowce
.........rzĂ?d: Hyeniales – praskrzypowce
.........rzĂ?d: Sphenophyllales – klinolisty
.........rzĂ?d: Equisetales – skrzypowce
...podgromada: Cladoxylophytina – kladoksylony
...podgromada: Pterophytina – paprociowe
......klasa: Pteropsida – paprocie
.........podklasa: Coenopterididae – staropaprocie
.........podklasa: Ophioglossidae – nasiĂ???rza??owe
.........podklasa: Marattiidae – strzelichowe
.........podklasa: Osmundidae – d??ugoszowe
.........podklasa: Filicidae – paprocie cienkozarodniowe
............rzĂ?d: Schizaeales – szparnicowce
............rzĂ?d: Cyatheales – olbrzymkowce
............rzĂ?d: Gleicheniales – glajcheniowce
.........podklasa: Marsileidae – marsyliowe
.........podklasa: Salviniidae – salwiniowe
...podgromada: Aneurophytophytina (= Progymnospermae) – aneurofitonowe (= pranagozalĂ???kowe)
......klasa: Aneurophytopsida – aneurofitony
.........rzĂ?d: Aneurophytales – aneurofitonowce
.........rzĂ?d: Archaeopteridales – archeopterydowce
...podgromada: Cycadophytina – nagozalĂ???kowe wielkolistne
......klasa: Lyginopteropsida (= Pteridospermopsida) - paprocie nasienne
.........rzĂ?d: Lyginopteridales – kalymatotekowce
.........rzĂ?d: Medullosales – medullozowce
.........rzĂ?d: Callistophytales – kalistofitowce
.........rzĂ?d: Caytoniales – kajtoniowce
.........rzĂ?d: Glossopteridales – glosopterydowce
......klasa: Cycadopsida – sagowce
......klasa: Cycadeoidopsida (= Bennettitopsida) – benetyty
......klasa: Gnetopsida – gniotowe
.........rzĂ?d: Ephedrales – przĂ???lowce
.........rzĂ?d: Welswitschiales – welwiczjowce
.........rzĂ?d: Gnetales – gniotowce
...podgromada: Pinophytina (= Coniferophytina) – nagozalĂ???kowe drobnolistne
......klasa: Ginkgopsida – mi??orzĂ?bowe
......klasa: Cordaitopsida – kordaity
......klasa: Pinopsida (= Coniferopsida) – szpilkowe
.........rzĂ?d: Pinales (= Coniferales) – szpilkowce
...podgromada: Magnoliophytina (= Angiospermae) – okrytozalĂ???kowe
......klasa: Magnoliopsida (= Dicotyledones) – dwuli??cienne
......klasa: Liliopsida (= Monocotyledones) - jednoli??cienne