[Opis]Anodontosaurus

[Janusz]

Anodontosaurus

Długość: 6 m?
Masa: 2 t?
Czas: późny kampan/wczesny mastrycht, górna kreda
Miejsce: Kanada - Alberta; formacje Horseshoe Canyon i Dinosaur Park

Klasyfikacja:
Dinosauria
Ornithischia
Thyreophora
Eurypoda
Ankylosauria
Ankylosauridae
Ankylosaurinae

Wstęp
Anodontosaurus to rodzaj ankylozauryda z późnej kredy Ameryki północnej. Jedyny znany gatunek, Anodontosaurus lambei był przez długi czas uważany za młodszy synonim blisko spokrewnionego Euoplocephalus tutus. Gatunek ten wyróżnia się głównie morfologią czaszki i buławy. Nie znaleziono dotąd tych elementów przypisywanych anodontozaurowi stowarzyszonych ze sobą, jednak zakładając odrębność stratygraficzną, uznaje się że skamieniałości z formacji Horseshoe Canyon przypisywane wcześniej E. tutus, należą do A. lambei.

Budowa
Anodontozaura wyróżnia kombinacja cech: płaskie kości pokrywające czaszkę (caputegulae) występujące u podstaw rogów na kościach kwadratowo-jarzmowej i łuskowej; dodatkowe osteodermy leżące u podstawy głównych osteoderm na pierwszym, szyjnym półpierścieniu; spiczaste, trójkątne osteodermy na buławie która ponadto jest szersza niż dłuższa; żebra krzyżowe skierowane bocznie; U-kształtne kopyta stopy; krótki, tylny wyrostek na kości biodrowej; nozdrza skierowane do przodu, brak kila pomiędzy rogiem na kości łuskowej i oczodołem.

Materiał kopalny
Holotyp: CMN 8530 obejmuje czaszkę, żuchwę, kręgi ogonowe, kość kulszową, paliczki kończyn tylnych i osteodermy (w tym pierwszy, kostny półpierścień chroniący szyję).
Materiał przypisany: AMNH 5216 (buława), AMNH 5223 (czaszka), AMNH 5245 (kręgi krzyżowo-ogonowe i ogonowe, miednica, buława), NHMUK R4947 (czaszka), ROM 832 (niekompletna czaszka), TMP 1982.9.3 (2 kolejne kręgi grzbietowe z żebrami, niekompletna miednica, prawa kość udowa, osteodermy- w tym fragmenty kostnego półpierścienia), TMP 1994.168.1 (buława), TMP 1996.75.01 (niekompletna czaszka, kręgi ogonowe, niekompletny pierwszy półpierścień, drugi pierścień); TMP 1997.59.1 (czaszka); TMP 1997.132.01 (czaszka, trzy kręgi grzbietowe, żebra, łopatka, lewe kość ramieniowa, łokciowa, promieniowa, piszczelowa, pierwszy i zapewne drugi kostny półpierścień), USNM 10753 (buława).

Etymologia
Nazwa rodzajowa Anodontosaurus oznacza z greki „bezzębnego jaszczura” (holotyp nie ma zębów). Epitet gatunkowy honoruje kanadyjskiego paleontologa i geologa Lawrence’a Lambe’a.

Historia
Anodontozaura opisał Sternberg w 1929. Coombs (1971, 1979) zsynonimizował A. lambei, Scolosaurus cutleri i Dyoplosaurus acutosquameus z Euoplocephalus tutus. W 2010 Victoria Arbour wykazała różnice anatomiczne oraz odrębność stratygraficzną (A. lambei występuje głównie w formacji Horseshoe Canyon, E. tutus w formacji Dinosaur Park) między anodontozaurem i euoplocefalem. Nie wszyscy naukowcy uznają odrębność A. lambei, np. Thompson i in.(2012) w pracy o filogenezie ankylozaurów, w ogóle o nim nie wspominają.



Gatunki
Anodontosaurus Sternberg, 1929
A. lambei Sternberg, 1929

Bibliografia
Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2013) Euoplocephalus tutus and the Diversity of Ankylosaurid Dinosaurs in the Late Cretaceous of Alberta, Canada, and Montana, USA. PLOS ONE 8(5): e62421. http://dx.plos.org/10.1371/journal.pone.0062421

Arbour, V.M (2010) A Cretaceous armoury: Multiple ankylosaurid taxa in the Late Cretaceous of Alberta, Canada and Montana, USA. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 30 (Supl.), s. 55A, 2010

Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2012) "Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora)" Journal of Systematic Palaeontology DOI:10.1080/14772019.2011.569091

http://en.wikipedia.org

[szerman]

Bardzo fajny opis, brawo :D

Miejsce: Kanada - Alberta; formacja Horseshoe Canyon

Wg Penkalskiego (2013)* to dolne/niższe pokłady tej formacji ("younger Horseshoe Canyon Formation").

Anodontosaurus

Nazwy naukowe, takie jak Anodontosaurus, piszemy kursywą.

W 2010 Victoria Arbour wykazała różnice anatomiczne oraz odrębność stratygraficzną (A. lambei występuje w formacji Horseshoe Canyon, E. tutus w formacji_ Dinosaur Park) między anodontozaurem i euoplocefalem.

Niższej części tej formacji, poza tym nie zawsze bywa uznawany po 2010 za ważny - np. Thompson i in. (2012)* w ogóle o nim nie wspominają - pewnie wciąż go mają za E. titoni.



* Penkalski, P. & Blows, W.T. (2013) "Scolosaurus cutleri (Ornithischia: Ankylosauria) from the Upper Cretaceous Dinosaur Park Formation of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences: 130110052638009. doi:10.1139/cjes-2012-0098

* Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2012) "Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora)" Journal of Systematic Palaeontology DOI:10.1080/14772019.2011.569091

[d_m]

Wg Penkalskiego (2013)* to dolne/niższe pokłady tej formacji ("younger Horseshoe Canyon Formation").

Younger to będzie młodsza/wyższa część formacji ;-)


Racja MSz

[Janusz]

Wg Penkalskiego (2013)* to dolne/niższe pokłady tej formacji ("younger Horseshoe Canyon Formation")

Arbour i Currie piszą o "members" (ogniwach??) Horsethief, Morrin i Tolman.

[nazuul]

zob.
Eberth, D.A., Evans, D.C., Brinkman, D., Therrien, F., Tanke, D.H.T. & Russell, L.S. (2013) "Dinosaur Biostratigraphy of the Edmonton Group (Upper Cretaceous), Alberta, Canada: Evidence for Climate Influence" Canadian Journal of Earth Sciences, 50(7), 701-726. [[doi:10.1139/cjes-2012-0185]]

Kto sprawdzi, czy opis nie zawiera jakiś błędów, nieścisłości, prócz pominięcia formacji Dinosaur Park?

[Janusz]

Rzeczywiście nie doczytałem o tym że nieliczne szczątki Anodontosaurus znaleziono też w Dinosaur Park; w takim razie twierdzenie o odrębności stratygraficznej trochę się sypie.

[szerman]

Ma ktoś dostęp do w/w Eberth i in.?

[nazuul]

Kto sprawdzi, czy opis nie zawiera jakiś błędów, nieścisłości, prócz pominięcia formacji Dinosaur Park?

(nie chodzi tylko o Eberth i in., ale o wszystkie źródła)

Plik Anodontosaurus.jpg nie jest podpisany ergo niest wstawione nielegalnie

[Janusz]

Anodontosaurus (anodontozaur)

Długość: 6 m (?)
Masa: 2 t (?)
Miejsce występowania: Kanada - Alberta (młodsze pokłady formacji Horseshoe Canyon i formacja Dinosaur Park)
Czas występowania: ok. 71 Ma późna kreda (późny kampan / wczesny mastrycht)
Systematyka:
Dinosauria
Ornithischia
Thyreophora
Ankylosauria
Ankylosauridae
Ankylosaurinae
Ankylosaurini

Wstęp
Anodontosaurus to rodzaj dużego ankylozauryda z późnej kredy Ameryki północnej. Jedyny znany gatunek, Anodontosaurus lambei, był przez długi czas uważany za młodszy synonim blisko spokrewnionego Euoplocephalus tutus. Wyróżniany jest głównie na podstawie morfologii czaszki i buławy, których to elementów przypisywanych anodontozaurowi nie znaleziono jak dotąd stowarzyszonych ze sobą, jednak wszystkie skamieniałości z formacji Horseshoe Canyon przypisywane wcześniej E. tutus mają cechy uznane za diagnostyczne dla A. lambei.

Budowa
Anodontozaura wyróżnia kombinacja cech: płaskie kości pokrywające czaszkę (caputegulae) występujące u podstaw rogów na kościach kwadratowo-jarzmowej i łuskowej; dodatkowe osteodermy leżące u podstawy głównych osteoderm na pierwszym, szyjnym półpierścieniu; spiczaste, trójkątne osteodermy na buławie, która ponadto jest szersza niż dłuższa; żebra krzyżowe skierowane bocznie; U-kształtne ungule stopy; krótki, tylny wyrostek na kości biodrowej; nozdrza skierowane do przodu, brak kila pomiędzy rogiem na kości łuskowej i oczodołem.

Materiał kopalny
Holotyp o numerze katalogowym CMN 8530 obejmuje czaszkę, żuchwę, kręgi ogonowe, kość kulszową, paliczki kończyn tylnych i osteodermy (w tym pierwszy, kostny półpierścień chroniący szyję).
Materiał przypisany: AMNH 5216 (buława), AMNH 5223 (czaszka), AMNH 5245 (kręgi krzyżowo-ogonowe i ogonowe, miednica, buława), NHMUK R4947 (czaszka), ROM 832 (niekompletna czaszka), TMP 1982.9.3 (2 kolejne kręgi grzbietowe z żebrami, niekompletna miednica, prawa kość udowa, osteodermy- w tym fragmenty kostnego półpierścienia), TMP 1994.168.1 (buława), TMP 1996.75.01 (niekompletna czaszka, kręgi ogonowe, niekompletny pierwszy półpierścień, drugi pierścień); TMP 1997.59.1 (czaszka); TMP 1997.132.01 (czaszka, trzy kręgi grzbietowe, żebra, łopatka, lewe kość ramieniowa, łokciowa, promieniowa, piszczelowa, pierwszy i zapewne drugi kostny półpierścień - jako jedyny okaz pochodzi z pokładów formacji Dinosaur Park), USNM 10753 (buława).

Etymologia
Nazwa rodzajowa Anodontosaurus oznacza z greki „bezzębnego jaszczura” (holotyp nie ma zębów). Epitet gatunkowy honoruje wybitnego, kanadyjskiego paleontologa i geologa Lawrence’a Lambe’a.

Historia
Anodontozaura opisał Sternberg w 1929 roku. Coombs (1971, 1979) zsynonimizował A. lambei, Scolosaurus cutleri i Dyoplosaurus acutosquameus z Euoplocephalus tutus co uzasadnił dużą różnorodnością czaszek kampańskich ankylozaurydów (dla każdego okazu należałoby utworzyć osobny gatunek lub zaliczyć wszystkie do jednego). W 2010 roku Victoria Arbour wykazała różnice anatomiczne oraz odrębność stratygraficzną między anodontozaurem i euoplocefalem (euoplocefal występuje w formacji Dinosaur Park, natomiast wszystkie ankylozaurydy z formacji Horseshoe Canyon i jeden okaz z Dinosaur Park to anodontozaury), co potwierdza również (wraz z Currie'm) w 2015. Nie wszyscy naukowcy uznają odrębność A. lambei, np. Thompson i in. (2012) w pracy o filogenezie ankylozaurów, w ogóle o nim nie wspominają, podobnie jak Eberth i in. (2012) przypisujący wszystkie okazy przedstawicieli Ankylosauridae z formacji Horseshoe Canyon do E. tutus.

Systematyka
Wg anlizy Arbour i Currie z 2013 roku Anodontosaurus jest taksonem siostrzanym Euoplocephalus, tworząc z nim i z Ankylosaurus klad siostrzany do kladu tworzonego przez Dyoplosaurus i azjatyckie ankylozaurydy.
W 2015 Arbour i Currie zaliczyli anodontozaura do nowoutworzonego plemienia Ankylosaurini – kladu zaawansowanych ankylozaurynów występujących w późnej kredzie w Ameryce północnej i Azji. Według analizy kladystycznej jego najbliższym krewnym był nieco późniejszy Ankylosaurus – te dwa taksony tworzą trychotomię z euoplocefalem i kladem Scolosaurus + Ziapelta.

Paleoekologia
A. lambei znany jest głównie z formacji Horshoe Canyon dokumentującej ponad 5,5 miliona lat na przełomie kampanu i mastrychtu (ok. 73-67 mln lat temu) a dokładniej z jej młodszych pokładów (ogniwa Horsethief, Morrin i Tolman). Z formacji tej znamy ponad 20 gatunków dinozaurów – nie wszystkie musiały współwystępować z anodontozaurem z uwagi na długość przedziału czasu, znamy jednak szereg równowiekowych a więc zapewne współwystępujących gatunków. Na zamieszkiwanych przez niego przybrzeżnych równinach zalewowych, dominującymi roślinożercami były hadrozaurydy – Hypacrosaurus, Edmontosaurus i Saurolophus oraz ceratopsydy – Anchiceratops, Arrhinoceratops i Pachyrhinosaurus. Innym dużym roślinożercą był daleki krewniak anodontozaura – nodozauryd Edmontonia. Pozycję szczytowego drapieżnika zajmował Albertosaurus. Występowały też drobne drapieżniki jak dromeozauryd Atrociraptor, cenegnatyd Epichirostenotes czy Troodon. Liczne były (zapewne wszystko- lub roślinożerne) ornitomimozaury (Ornithomimus i Struthiomimus).


Holotyp Anodontosaurus lambei.
Źródło: Arbour i Currie, 2013.

Spis gatunków
Anodontosaurus Sternberg, 1929
A. lambei Sternberg, 1929

Bibliografia
Arbour, V.M (2010) A Cretaceous armoury: Multiple ankylosaurid taxa in the Late Cretaceous of Alberta, Canada and Montana, USA. Journal of Vertebrate Paleontology. 30 (Supl.), s. 55A, 2010.
Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2013) Euoplocephalus tutus and the Diversity of Ankylosaurid Dinosaurs in the Late Cretaceous of Alberta, Canada, and Montana, USA. PLOS ONE 8(5): e62421. [url]doi:10.1371/journal.pone.0062421[/url]
Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. DOI:10.1080/14772019.2015.1059985
Penkalski, P. (2013) A new ankylosaurid from the late Cretaceous Two Medicine Formation of Montana, USA. Acta Palaeontologica Polonica. doi:10.1371/journal.pone.0062421
Thompson, R.S., Parish, J.C., Maidment, S.C.R. & Barrett, P.M. (2012) Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora). Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2011.569091
Eberth D. A., Evans D. C., Brinkman D. B., Therrien F., Tanke D. H., Russell L. S. (2013) Dinosaur biostratigraphy of the Edmonton Group (Upper Cretaceous), Alberta, Canada: evidence for climate influence. Canadian Journal of Earth Sciences. doi.org/10.1139/cjes-2012-0185

***
Dodałem akapity o paleoekologii i systematyce. Nie natrafiłem na więcej prac o tym taksonie pewnie dlatego że niedawno go "odkurzono". W spisie gatunków pominąłem informację o potencjalnej synonimice z euoplocefalem - wydaje mi się że anodontozaur jest dość pewnym taksonem.

[szerman]

Super, że wracasz! :D

W spisie gatunków pominąłem informację o potencjalnej synonimice z euoplocefalem - wydaje mi się że anodontozaur jest dość pewnym taksonem.

A jak się wydaje naukowcom w oficjalnych artykułach i pracach naukowych? ;)

[nazuul]

Tak samo
"Nie wszyscy naukowcy uznają odrębność A. lambei" bym usunął.

jedna z nowszych prac dot. Dinosaur Park Formation:

In Dinosaur Provincial Park (DPP), where the entirely exposed DPF is 70 m thick, bentonites collected from the top of the Oldman Formation (5.5 m below the DPF), the middle of the DPF (36.0 m above the Oldman Formation), and near the base of the LCZ (61.5 m above the Oldman Formation) yielded 40Ar/39Ar dates of 77.0±0.5 Ma, 76.4±0.4 Ma, and 76.1±0.5 Ma, respectively (D. Eberth, pers. comm.).

gdy się porówna z Figure 15. z Arbour VM, Currie PJ (2013) to czas występowania powinien zaczynać się jakieś 76,5 Ma

[szerman]

Paleoekologia
A. lambei znany jest głównie z formacji Horshoe Canyon dokumentującej ponad 5,5 miliona lat na przełomie kampanu i mastrychtu (ok. 73-67 mln lat temu) a dokładniej z jej młodszych pokładów (ogniwa Horsethief, Morrin i Tolman). Z formacji tej znamy ponad 20 gatunków dinozaurów – nie wszystkie musiały współwystępować z anodontozaurem z uwagi na długość przedziału czasu, znamy jednak szereg równowiekowych a więc zapewne współwystępujących gatunków. Na zamieszkiwanych przez niego przybrzeżnych równinach zalewowych, dominującymi roślinożercami były hadrozaurydy – Hypacrosaurus, Edmontosaurus i Saurolophus oraz ceratopsydy – Anchiceratops, Arrhinoceratops i Pachyrhinosaurus. Innym dużym roślinożercą był daleki krewniak anodontozaura – nodozauryd Edmontonia. Pozycję szczytowego drapieżnika zajmował Albertosaurus. Występowały też drobne drapieżniki jak dromeozauryd Atrociraptor, cenegnatyd Epichirostenotes czy Troodon. Liczne były (zapewne wszystko- lub roślinożerne) ornitomimozaury (Ornithomimus i Struthiomimus).

Wg mnie ten tekst się nadaje na hasło "formacja Horshoe Canyon" z drobnymi zmianami - tak, by A. lambei nie był głównym bohaterem a jednym z wielu ;) Bo tak naprawdę taki tekst (gdzie jest zmieniony ów bohater) wylądowałby właśnie u hypakrozaura, edmontozaura (chyba nawet coś w tym stylu jest), zaurolofa i pozostałych. Na Wikipedii często możemy spotkać np. przy zespołach muzycznych akapit o dyskografii, a w nim odnośnik do całego, osobnego tekstu (jednego uniwersalnego, co jakiś czas uaktualnianego). Takie coś powinniśmy w końcu obligatoryjnie wprowadzić w ED

[szerman]

Uzupełniono opis o:

Dodałem akapity o paleoekologii i systematyce. Nie natrafiłem na więcej prac o tym taksonie pewnie dlatego że niedawno go "odkurzono". W spisie gatunków pominąłem informację o potencjalnej synonimice z euoplocefalem - wydaje mi się że anodontozaur jest dość pewnym taksonem.

Oraz wprowadzono w/w sugestię Macieja.

[Janusz]

Janusz napisał(a):
W spisie gatunków pominąłem informację o potencjalnej synonimice z euoplocefalem - wydaje mi się że anodontozaur jest dość pewnym taksonem.

A jak się wydaje naukowcom w oficjalnych artykułach i pracach naukowych? ;)

Cóż, jak dotąd nie natrafiłem na żadne prace negujące odrębność anodontozaura, więc chyba naukowcy przyjęli ją z milczącą aprobatą