Autor: Marcin Szermański, Dawid Mika, Karol Sabath; Korekta: Maciej Ziegler pisze:
Supersaurus (superzaur):
Długość: > 33-34 m
Wysokość: ok. 8 m
Masa: 35-40 t
Czas: późna jura (kimeryd – tyton; 155,7–145,5 Ma)
Miejsce: USA (Kolorado, Wyoming); formacja Morrison
Klasyfikacja:
Dinosauria
Saurischia
Sauropodomorpha
Saurododa
Eusauropoda
Neosauropoda
Diplodocidae
Diplodocinae
Supersaurus
Materiał kopalny:
Holotyp:
Okaz o numerze BYU 12962 to bardzo duża lewa łopatka (Jensen, 1985).
Materiał przypisany:
BYU 9025 (prawa łopatka), BYU 12946 (prawa kość kulszowa) (Jensen, 1985).
BYU 9024 (środkowy kręg szyjny) (Jensen, 1987).
BYU 9045 (proksymalny kręg ogonowy), BYU 9044 (tylny kręg grzbietowy) (Curtice i Curtice, 1996).
BYU 12555 (lewa kość kulszowa), BYU 12424 (prawa kość łonowa), BYU 4839, BYU 12639, BYU 12819 (kręgi ogonowe), BYU 4503 (kręg grzbietowy) (Curtice i Stadtman, 2001).
BYU 12390 (niezidentyfikowany element nadgarstka), BYU 9000 (paliczek) - niekoniecznie superzaurowe kości (Curtice i Stadtman, 2001).
BYU 12814 (kręg grzbietowy) (Curtice i Stadtman, 2001), BYU 9192 (kręg ogonowy) – niepewne pozostałości superzaura.
BYU 13981, BYU 13016, BYU 12861, BYU 10612, BYU 16679 (kręgi ogonowe), BYU 9085 (przedni kręg ogonowy) (Lovelace, Hartman i Wahl, 2007).
Inne przypisane szczątki: BYU 9085, BYU 10612, BYU 12861, BYU 12962, BYU 13016, BYU 13018, BYU 13981, BYU 16679, BYU 17462. Niektóre powyższe skamieniałości mogą tak naprawdę należeć osobnika typowego.
Okaz o numerze WDC DMJ-021 (osobnik "Jimbo" odkryty w 2007 r.) to w około 30% kompletny szkielet, na którego składa się: 10 niekompletnych kręgów szyjnych, 5 kręgów grzbietowych, kompletna kolumna przedkrzyżowa, fragmenty kręgów krzyżowych i niekompletne kręgi ogonowe, elementy żeber, fragmentaryczna miednica i kość udowa oraz kompletne kości piszczelowe i strzałkowe.
Ponadto prócz powyższego materiału kopalnego istnieją inne, pojedyncze skamieniałości pierwotnie przypisane do
Supersaurus:
BYU 12854, BYU 12843 (kręgi "distal proximal"), BYU 9084 (12 artykułowanych środkowych kręgów ogonowych), BYU 9077 (środkowy kręg ogonowy) – szczątki te zostały przeniesione do niezidentyfikowanego zauropoda należącego do Diplodocinae (Lovelace, Hartman i Wahl, 2007).
Historia odkryć:
Skamieniałości
Supersaurus zostały odnalezione na terenie Stanów Zjednoczonych, na terenie stanów Kolorado (holotyp i większość materiału przypisanego) oraz Wyoming ("Jimbo"). Wszystkie znaleziska miały miejsce w pokładach formacji Morrison, gdzie dokonywano odkryć innych zauropodów (
Apatosaurus,
Brachiosaurus,
Camarasaurus,
Diplodocus), a także teropodów (m.in.
Allosaurus,
Ceratosaurus,
Torvosaurus) oraz dinozaurów ptasiomiedniczych (m.in.
Camptosaurus,
Stegosaurus).
Pierwsze szczątki należące do superzaura zostały odnalezione w 1972 r. Formalnie zostały one opisane dopiero w 1985 r. przez Jensena jako
Supersaurus vivianae i zaliczone do Sauropoda. W tym samym roku Jensen opisał innego giganta odnalezionego nieopodal superzaura, którego nazwał
Ultrasaurus macintoshi. Za holotyp tego dinozaura uznał tylny kręg grzbietowy oznaczony jako BYU 9044. Do tego gatunku przypisano także kość łopatkowo-kruczą (BYU 9462), znalezioną w tym samym miejscu. Jensen uznał, że ten zauropod osiągał 25-30 m długości, 15 m wysokości (w tym osiem w kłębie) i 70 t wagi (niektóre szacunki mówiły nawet o 180 t). Po jakimś czasie okazało się, że nazwa rodzajowa
Ultrasaurus jest już zajęta przez innego zauropoda z Korei Południowej (
Ultrasaurus tabriensis). Jako formalnie wcześniej opisana (Kim, 1983) miała ona priorytet, w efekcie czego George Olshevsky w 1991 r (za sugestią Jensena) zaproponował dla amerykańskiego "ultrazaura" nazwę
Ultrasauros. Ponadto okazało się, że domniemana kość łopatkowo-krucza przypisana do wspomnianego wyżej dinozaura, należy naprawdę do
Brachiosaurus (?) altithorax. Brian Curtice i jego współpracownicy uznali, że najlepiej byłoby ostrożnie przypisać wspomnianą kość obręczy barkowej do
Brachiosaurus sp. Tymczasem holotyp
Ultrasauros okazał się należeć do superzaura, przez co stał się on jego młodszym synonimem.
Następnym młodszym synonimem
Supersaurus może być inny opisany przez Jensena w 1985 roku zauropod
Dystylosaurus edwini (Curtice, 1995; Curtice i Stadtman, 2001). Jednak z kolei w II wydaniu "The Dinosauria" uważają go podobnego do
Brachiosaurus i jest potencjalnie ważnym brachiozaurydem.
Kolejne skamieniałości superzaura zostały odkryte już w XXI wieku w Wyoming. Odnaleziono wtedy najbardziej kompletny szkielet
Supersaurus, który został pieszczotliwie ochrzczony "Jimbo".
Systematyka i rozmiary:
Supersaurus to jeden z największych zauropodów – i jednocześnie zwierząt lądowych – jaki jest nam znany. Dinozaur ten należy do rodziny Diplodocidae, do której należą jedne z najsłynniejszych dinozaurów,
Apatosaurus i
Diplodocus. Początkowo ten bardzo duży dinozaur gadziomiedniczny był zaliczany do podrodziny Diplodocinae, gdyż uważano go za najbliższego kuzyna
Barosaurus (który też posiada wydłużoną szyję w stosunku do pozostałych przedstawicieli Diplodocidae), lecz późniejsze badania wykazały, że bliżej mu do
Apatosaurus (a więc Apatosaurinae). Najnowsze badania (Whitlock, 2011) potwierdzają jednak słuszność pierwotnej klasyfikacji. W porównaniu do diplodoka i barozaura jest od nich ciężej zbudowany (ma masywniejsze kości) i bardziej krępy.
Nie odnaleziono kompletnego osobnika superzaura (np. ostatni okaz, odnaleziony w Wyoming to tylko 30% kompletnego szkieletu), ale na podstawie szacunków przyjmuje się, że jest on największym dyplodocydem zaraz po
Amphicoelias. Gdyby przyjąć proporcje
Apatosaurus, to uzyskujemy długość wynoszącą 33-34 m, lub nieco większą. Sama szyja jest szacowana na podstawie jednego kręgu na aż 13,5 m (pod warunkiem, że odpowiada on dziesiątemu kręgowi u
Diplodocus longus, od którego jest 2,25 razy dłuższy). Kręg ten pochodzi z chimery brachiozaura i superzaura znanej z nazwy
Ultrasauros i jeszcze do niedawna był jedyną pozostałością jego szyi - odnaleziony osobnik "Jimbo" z 2007 roku posiada znaczną część kręgów szyjnych, więc jej wielkość może zostać wkrótce zrewidowana. Z kolei ciężar superzaura najczęściej przyjmuje się w granicach 35-40 ton, który jest do zaakceptowania jak na dyplodocyda (wcześniejsze szacunki były znacznie większe).
Etymologia:
Nazwa rodzajowa
Supersaurus (ang. "super" + gr.
sauros) zapewne odnosi się do wielkich rozmiarów tego zwierzęcia. Natomiast epitet gatunkowy
vivianae wywodzi się z imienia Vivian Jones z Delta (Kolorado), która wraz z Eddiem Jonesem odkryła w 1971 roku odsłonięcie Dry Mesa, gdzie zostały odkryte szczątki bardzo dużego zauropoda, którego w 1985 roku "Dinosaur Jim" Jensen nazwał
Supersaurus.
Spis gatunków:
Supersaurus Jensen, 1985
= ?
Dystylosaurus Jensen, 1985
=
Ultrasauros (Jensen, 1985) Olshevsky, 1991
= "
Ultrasaurus" Jensen, 1985
=
"Jensenosaurus" Olshevsky, 1996
Supersaurus vivianae Jensen, 1985
= ?
Dystylosaurus edwini Jensen, 1985
=
Ultrasauros macintoshi (Jensen, 1985) Olshevsky, 1991
= "
Ultrasaurus"
macintoshi Jensen, 1985
Bibliografia:
Lovelace, David M.; Hartman, Scott A.; and Wahl, William R. (2007) Morphology of a specimen of
Supersaurus (Dinosauria, Sauropoda) from the Morrison Formation of Wyoming, and a re-evaluation of Diplodocid phylogeny, Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65 (4), 527-544.
Whitlock, J.A. (2011). "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)." Zoological Journal of the Linnean Society, Article first published online: 12 Jan 2011.
http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.p ... eal_user=1
http://www.dinodata.org/index.php?optio ... &Itemid=67
http://en.wikipedia.org/wiki/Supersaurus
Rekonstrukcje Supersaurus: