(Artykuł) Największe z największych
- Danu
- Jurajski allozaur
- Posty: 1930
- Rejestracja: 24 czerwca 2006, o 14:51
- Imię i nazwisko: Krzysztof Stuchlik
- Lokalizacja: Wisła
(Artykuł) Największe z największych
Napisałem ten artykuł, bo chyba na każdej stronie o dinozaurach powinien się taki znaleźć. Mimo iż już napisałem artykuł rozmiary dinozaurów, to ten jest trochę inny i opisuje tylko największe zauropody.
NAJWIĘKSZE Z NAJWIĘKSZYCH
Wiele osób chyba zgodzi się ze mną , że w dinozaurach, jedną z najbardziej ich interesują cych cech, jest ich wielkość. To właśnie wprawia przeciętnego człowieka w podziw, bo słyszą c słowo dinozaur, pierwsze co mu przychodzi do głowy, to, że były to ogromne wymarłe zwierzęta. Przez całe wieki, ludzie nie mieli pojęcia, że kiedyś na ziemi panowały monstrualne gady. Przez setki lat odnajdywano kości, które brano za kości smoków. Dopiero na początku XIX wieku, zaczęto się zastanawiać nad faktycznym pochodzeniem nieznanych kości.
Pierwszego duĹźego dinozaura opisano w 1841 roku, nadano mu nazwÄ Cetiosaurus, co oznaczaĹo "jaszczura wielorybiego", gad mĂłgĹ osiÄ gaÄ do 18-metrĂłw dĹugoĹci i waĹźyÄ kilkanaĹcie ton. Wtedy nikt jeszcze nie przypuszczaĹ, Ĺźe to dwukrotnie wiÄksze od sĹonia zwierzÄ w rzeczywistoĹci byĹo zaledwie Ĺredniej wielkoĹci rodzajem w ogromnej grupie dinozaurĂłw, jakÄ byĹy zauropody. JuĹź nieco później w latach 1877-1878, opisano dwa znacznie wiÄksze dinozaury. ByĹy to Apatosaurus i Diplodocus.
Pierwszy mierzyĹ nawet 26 m dĹugoĹci, ale waĹźyĹ aĹź 30 ton, wiÄc byĹ ogromny. Drugi rodzaj diplodok byĹ lĹźejszy, ale dĹuĹźszy, niektĂłre osobniki dorastaĹy do 30 m dĹugoĹci i waĹźyĹy przy tym 20 ton, lub wiÄcej. Jednak w latach 90 XX wieku, odkryto szczÄ tki ogromnego osobnika diplodoka, ktĂłrego poczÄ tkowo nazwano Seismosaurus czyli "jaszczur wstrzÄ sajÄ cy ziemiÄ " jednak w 2006 roku, zaklasyfikowano go jako gatunek diplodoka. Zaraz po odkryciu przpisano mu ogromne rozmiary 39-54 m i wagÄ nawet 113 ton, jednak z powodu pomyĹki okazaĹo siÄ, Ĺźe Ăłw wyroĹniÄty osobnik miaĹ dĹugoĹÄ okoĹo 35 metrĂłw i waĹźyĹ ponad 30 ton.
Diplodocus
WrĂłÄmy jednak do XIX wieku, wtedy to odnajdywano koĹci duĹźych 25-30 metrowych zauropodĂłw, ktĂłre robiĹy ogromne wraĹźenie na paleontologach.
W 1903 roku opisano kolejnego gigantycznego zauropoda, okazaĹo siÄ, Ĺźe mierzyĹ on okoĹo 26 m dĹugoĹci, ale byĹ zupeĹnie innej budowy niĹź poprzednio odkrywane zauropody. Jego szyja byĹa skierowana pod kÄ tem okoĹo 45 stopni w gĂłrÄ, a przednie koĹczyny byĹy dĹuĹźsze od tylnych w przeciwieĹstwie do innych zauropodĂłw. Gada nazwano Brachiosaurus, krÄpa i masywna budowa ciaĹa sprawiaĹa, Ĺźe mĂłgĹ waĹźyÄ aĹź 40 ton, byĹ wiÄc najciÄĹźszym s poĹrĂłd znanych wĂłwczas zauropodĂłw, a zarazem i najwyĹźszym siÄgaĹ bowiem 14 metrĂłw. W Tendagurze w Tanzanii odnaleziono wspaniale zachowany szkielet, ktĂłry do dziĹ stoi w muzeum im. Aleksandara Humbolta w Berlinie. Dinozaur ten przez kolejne lata byĹ uwaĹźany za najwiÄksze zwierzÄ lÄ dowe wszech czasĂłw. Dopiero pod koniec XX wieku okazaĹo siÄ, Ĺźe zauropody osiÄ gaĹy jeszcze o wiele okazalsze rozmiary, a brachiozaur byĹ tylko chucherkiem w porĂłwnaniu z najwiÄkszymi zwierzÄtami ery mezozoicznej. W 1985 roku opisano gigantycznego zauropoda, krewnego brachiozaura, ktĂłremu przypisywano dĹugoĹÄ ponad 30 m a masÄ róşnie w przedziale od 60 do nawet 130 ton. Jednak jakieĹ 20 lat później okazaĹo siÄ, Ĺźe dinozaur ktĂłrego nazwano Ultrasauros jest tylko chimerÄ koĹci brachiozaura i innego wielkiego zauropoda o ktĂłrym jest niĹźej napisane.
Jednym z pierwszych odnalezionych nie dawno olbrzymĂłw byĹ Supersaurus gad ten byĹ bliskim krewnym diplodoka i apatozaura, ale wiÄkszym, odnaleziono jego ogromne Ĺopatki o dĹugoĹci 2,45 m, na podstawie ktĂłrych szacuje siÄ, Ĺźe ten gigant mĂłgĹ mieÄ dĹugoĹÄ 33-35 m i waĹźyÄ okoĹo 35-40 ton. WiÄc, mimo iĹź naleĹźaĹ do rodziny lekkich zauropodĂłw, jakÄ byĹy diplodoki, to pokaĹşna dĹugoĹÄ sprawiaĹa, Ĺźe byĹ rĂłwnie ciÄĹźki co znacznie krĂłtszy brachiozaur. Kolejnym wielkim dinozaurem byĹ Argyrosaurus, jego szczÄ tki opisano juĹź w 1893 roku, ale dopiero niedawno oszacowano jego wymiary, okazuje siÄ, Ĺźe mĂłgĹ mierzyÄ okoĹo 28 m dĹugoĹci ale waĹźyĹ nawet 45 ton, dlatego poniewaĹź naleĹźaĹ do kredowej grupy zauropodĂłw, jakÄ byĹy tytanozaury, o niezwykle krÄpej ale masywnej budowie ciaĹa. To do tej rodziny naleĹźaĹy najciÄĹźsze znane dinozaury.
O ktĂłrych bÄdzie wiÄcej trochÄ później.
Na kontynencie europejskim zostaĹ opisany w 2006 roku, bardzo duĹźy zauropod zaliczany do nowej rodziny. Nadano mu nazwÄ Turiasaurus zwierzÄ mogĹo dorastaÄ do okoĹo 30 metrĂłw dĹugoĹci i waĹźyÄ do 48 ton. Jest to jak dotÄ d najwiÄkszy dinozaur odnaleziony i opisany na starym kontynencie. SzeĹÄ lat przed opisaniem turiazaura w stanach zjednoczonych w Oklahomie opisano krewnego brachiozaura, ktĂłry byĹ jeszcze wiÄkszy od sĹynnego juĹź na caĹy Ĺwiat gigant. Nowego zauropoda nazwano Sauroposeidon, juĹź sama nawa wskazuje, Ĺźe zauropod ten musiaĹ byÄ olbrzymem i tak w rzeczywistoĹci byĹo. Zauroposejdon byĹ dĹuĹźszy i ciÄĹźszy od brachiozaura osiÄ gaĹ nawet 28 metrĂłw dĹugoĹci i waĹźyĹ przy tym okoĹo 50 ton. ByĹ rĂłwnieĹź wyĹźszy od swojego krewniaka, szacuje siÄ, Ĺźe mĂłgĹ siÄgaÄ gĹowÄ na wysokoĹÄ 18 metrĂłw. co czyni go najwyĹźszym jak dotÄ d opisanym zwierzÄciem, jakie ĹźyĹo na ziemi. Gigantyczny wzrost, sĹuĹźyĹ mu zapewne do objadania roĹlinnoĹci z koron drzew, jak nawet i ten rodzaj nie byĹ najwiÄkszym s poĹrĂłd dinozaurĂłw. Inne tytanozaury, podobnie jak wspomniany juĹź argyrozaur teĹź byĹy masywne i ciÄĹźkie.
Sauroposeidon
W 2001 roku na kontynencie AfrykaĹskim opisano giganta, ktĂłrego koĹÄ ramieniowa miaĹa 1,69 metra wysokoĹci , natomiast caĹe zwierzÄ mierzyĹo 32 metry dĹugoĹci i mogĹo waĹźyÄ tyle co 10 dorosĹych sĹoni czyli nawet 60 ton. Dinozaura nazwano Paralititan, byĹ on krewnym 4 jeszcze wiÄkszych zauropodĂłw opisanych w Argentynie. Jeden z nich nie ma jeszcze formalnej nazwy, opisano go bowiem jako ogromny gatunek antarktozaura, ktĂłry przeciÄtnie osiÄ gaĹ 18 metrĂłw dĹugoĹci, jednak gatunek nazwany Antarctosaurus giganteus byĹ znacznie wiÄkszy, szacuje siÄ, Ĺźe mĂłgĹ mieÄ 33 metry dĹugoĹci i waĹźyÄ nawet 68 ton. Czyli wiÄcej niĹź 10 wyroĹniÄtych sĹoni afrykaĹskich zebranych na jednym miejscu. W 2005 roku w Argentynie odnaleziono innego giganta, jednak dopiero w 2007 roku, otrzymaĹ on naukowÄ nazwÄ, ktĂłra brzmi Futalognkosaurus zauropod ten mierzyĹ prawdopodobnie jakieĹ 32 metry dĹugoĹci i mĂłgĹ waĹźyÄ nawet 55 ton!!! Jednak wielkie rozmiary z pewnoĹciÄ byĹy mu potrzebne, bo za Ĺźycia musiaĹ siÄ zmagaÄ z ogromnymi dinozaurami miÄsoĹźernymi.
Futalognkosaurus
Jednym z ostatnich i najpotÄĹźniejszych dinozaurĂłw jakie pojawiĹy siÄ na ziemi byĹ Puertasaurus. Odnaleziono ogromny krÄ g tego zauropoda o szerokoĹci 1,68 metra. Na podstawie tej koĹci oraz innych szacuje siÄ, Ĺźe zwierzÄ mierzyĹo okoĹo 35 metrĂłw dĹugoĹci lub nawet wiÄcej. WaĹźyĹo natomiast 80 ton. DorosĹy osobnik byĹ zapewne niepokonany w walce z drapieĹźcami. Nieco wczeĹniej bo w 1993 roku w Argentynie odnaleziono innego wielkiego zauropoda, ktĂłremu prawdopodobnie puertazaur odebraĹ tytuĹ najwiÄkszego zwierzÄcia lÄ dowego wszech czasĂłw. Nadano mu nazwÄ Argentinosaurus, chociaĹź odnaleziono nie wiele jego ogromnych koĹci, to dokonano rekonstrukcji, tego dinozaura, ktĂłra stoi w muzeum w Atlancie. Dinozaur ten mogĹ mieÄ dĹugoĹÄ 35 m i waĹźyÄ ponad 70 ton.
Puertasaurus najwiÄkszy dinozaur 35 m/80 ton
Argentinosaurus Jeden z najpotÄĹźniejszych dinozaurĂłw 35 metrĂłw i 70-75 ton!!!
Jednak czy rzeczywiĹcie na ziemi nie byĹo juĹź wiÄkszych zauropodĂłw? W 1987 roku w Indiach znaleziono 2 ogromne koĹci (niektĂłrzy uwaĹźajÄ je za kawaĹek skamieniaĹego drzewa a nie za koĹci dinozaura), ktĂłrych wĹaĹcicielowi przypisuje siÄ wielkie rozmiary. PoczÄ tkowo koĹci opisano jako naleĹźÄ ce do ogromnego teropoda o dĹugoĹci 20 m, jednak później uznano je za naleĹźÄ ce do tytanozaura. Na ich podstawie oszacowano z proporcji rozmiary koĹci ramieniowej tajemniczego dinozaura ktĂłrego nazwano Bruhathkayosaurus, koĹÄ ta miaĹa mieÄ 2,34 m wysokoĹci, dla porĂłwnania u argentynozaura "tylko" 1,81 m. Obliczono, Ĺźe Indyjski zauropod mĂłgĹ mierzyÄ nawet ponad 40 metrĂłw dĹugoĹci przez co musiaĹby byÄ teĹź bardzo ciÄĹźki, podaje siÄ, Ĺźe jego masa mogĹa wynosiÄ okoĹo 90 ton, lub wiÄcej. Jednak na razie jest to bardzo wÄ tpliwy rodzaj dinozaura.
Bruhathkayosaurus
Jeszcze inny gigant zostaĹ opisany juĹź dawno temu bo w 1878 roku, wtedy to E. D. Cope odnalazĹ ogromny mierzÄ cy 2,2 metra wysokoĹci krÄ g zauropoda. Jednak okaz zaginÄ Ĺ w tajemniczych okolicznoĹciach. Przez co niektĂłrzy twierdzÄ , Ĺźe Ăłw krÄ g byĹ tylko wytworem wyobraĹşni Cope, ktĂłry rywalizowaĹ w opisywaniu nowych gatunkĂłw dinozaurĂłw z O. Ch. Marshem. Cope nazwaĹ dinozaura Amphicoelias fragillimus, przez ponad 100 lat nikt nie zastanawiaĹ siÄ nad tym jak duĹźy mĂłgĹ byÄ wĹaĹciciel krÄgu. Dopiero w latach 90 XX wieku zaczÄto szacowaÄ wymiary tego gigantycznego zauropoda. W 2006 roku Ken Carpenter obliczyĹ, Ĺźe zwierzÄ mogĹo mierzyÄ nawet 58 metrĂłw dĹugoĹci, byĹby to wiÄc absolutny rekord jeĹli chodzi o dinozaury. Nie wiadomo ile Ăłw gigant mĂłgĹ waĹźyÄ, trzeba jednak pamiÄtaÄ, Ĺźe zalicza siÄ go do rodziny lekko zbudowanych diplodokĂłw. MoĹźna wiÄc stwierdziÄ, Ĺźe przy 58 metrach dĹugoĹci, mĂłgĹ waĹźyÄ ponad 100 ton. Jednak ostatnio zaniĹźa siÄ te liczby do jakiĹ 45 m dĹugoĹci i okoĹo 80 ton. ChoÄ niektĂłrzy sugerujÄ , Ĺźe znacznie wiÄcej. Tak czy owak nie da siÄ tego jednoznacznie obliczyÄ. Zauropody byĹ gigantyczne nawet jak na dinozaury rosĹy prawdopodobnie przez caĹe Ĺźycie, dlatego tak trudno sprawdziÄ jak w rzeczywistoĹci mogĹy byÄ duĹźe.
Amphicoelias
W 2007 roku opisano gatunek Huanghetitan ruyangensis, odnaleziono jego ogromne Ĺźebro o dĹugoĹci aĹź 2,93 metra, na podstawie tej koĹci przypisuje mu siÄ ogromne rozmiary, ale nie ma jeszcze Ĺźadnych dokĹadniejszych oszacowaĹ. Natomiast w roku 2008 odnaleziono zaurpoda Daxiatitan , ktĂłry prawdopodobnie teĹź byĹ jednym z najwiÄkszych tytanozaurĂłw i mierzyĹ ponad 30 m dĹugoĹci. W 2009 jeszcze wiÄkszy Ruyangosaurus zbliĹźony prawdopodobnie rozmiarami do argentynozaura czy puertazaura.
OprĂłcz koĹci sÄ jeszcze inne dowody na istnienie ogromnych dinozaurĂłw. SÄ nimi na przykĹad Ĺlady stĂłp. W Australii znaleziono wĹaĹnie takie odciski na, podstawie ktĂłrych oblicza siÄ, Ĺźe zwierzÄ, ktĂłre je pozostawiĹo miaĹo by 40-50 metrĂłw dĹugoĹci!!! Niestety nie odnaleziono pozostaĹoĹci po tak wielkim zauropodzie w Australii. PisaĹem juĹź o tym, Ĺźe Argentyna sĹynie z ogromnych dinozaurĂłw, a niedawno w 1999 roku, odnaleziono tam szczÄ tki zauropoda prawdopodobnie krewnego diplodoka. KtĂłry mierzyĹ aĹź 48-51 metrĂłw dĹugoĹci, ale na opis trzeba jak na razie jeszcze poczekaÄ. Inny wielki zauropod zwany narazie "English Poseidon" zostaĹ znaleziony na wyspie Wight naleĹźÄ cej do Wielkiej Brytanni szacuje siÄ, Ĺźe mĂłgĹ dorastaÄ do 24 m dĹugoĹci i waĹźyÄ prawie 40 ton, bo byĹ blisko spokrewniony z brachiozaurem. Kolejny wielki brachiozauryd znany jest z portugalii nazwano go Lusotitan jednak wielu paleontologĂłw twierdzi, Ĺźe jest to tylko nowy gatunek brachiozaura, w kaĹźdym razie szacuje siÄ, Ĺźe zwierze mogĹo mieÄ jakieĹ 22 m dĹugoĹci no i waĹźyÄ jakieĹ 30 ton. Inny wielki brachiozauryd to Ischyrosaurus gad osiÄ gajÄ cy prawdopodobnie 25 m dĹugoĹci mĂłgĹ byÄ bardzo zbliĹźonych rozmiarĂłw co brachiozaur. W Anglii opisano jescze 2 wielkie zauropody jeden z najsĹynniejszych dinozaurĂłw to Pelorosaurus opiany kiedyĹ jako Gigantosaurus byĹ jednym z pierwszych poznanych olbrzymich zauropodĂłw, osiÄ gaĹ do 24 m dĹugoĹci, innym znacznie mniej znanym olbrzymem byĹ nazwany nieformalnie "Cetiosaurus humerocristatus" prawdopodobnie mĂłgĹ mierzyÄ okoĹo 25 m, ale czÄsto podaje siÄ, Ĺźe jest to synonim pelorozaura.
JeĹli chodzi o kontynent azjatycki to coraz czÄĹciej mamy tam doczynienia z wielkim zauropodami oprĂłcz mamenchizaura, bruhatkajozaura naleĹźy tu wspomnieÄ o prawdopodobnie jednym z najwiÄkszych azjatyckich zauropodĂłw, nosi on nazwÄ Chuanjiesaurus ten wielki jaszczur mĂłgĹ prawdopodobnie mierzyc nawet 27 m dĹugoĹci a masa pewnie wynosiĹa okoĹo 30 ton. Jednak z azji znany jest jescze inny wielki zauropod mianowicie Fukuisaurus, narazie jest to gad sĹabo poznany ale szacuje siÄ go na 25 m dĹugoĹci . Natomiast najwiÄkszy obok bruhatkajozaura azjatycki zauropod to zdaje siÄ Hudiesaurus osiÄ gaĹ on dĹugoĹÄ aĹź 30 m chociaĹź czasami dĹugoĹÄ holotypu podaje siÄ nawet na 34 metry, gad ten warzyĹ prawdopodobnie aĹź 40 ton. JeĹli chodzi o azjatyckie tytanozaury to niewypada nie wspomnieÄ o rodzaju Phuwiangosaurus sporym zauropodzie mierzÄ cym do 25 m dĹugoĹci i warzÄ cym prawdopodobnie okoĹo 30 lub wiÄcej ton.
JeĹli chodzi o lekko zbudowane ale dĹugie zauropody moĹźna wyróşniÄ jeszcze Nuoersaurus (czÄsto nazwa jest pisana bĹednie np. Nurosaurus lub Nuoerosaurus) osiÄ gaĹ on 26 m, Zapalasaurus prawdopodobnie 25 m i Losillasaurus prawdopodobnie do 27 m ale te dĹugoĹci nie sÄ pewne. Wielkie rozmiary bo dĹugoĹÄ ponoÄ 24 m moĹźe mieÄ takĹźe Mongolosaurus. Inny dinozaur to Dinheirosaurus prawdopodobnie 25 m.
Ciekawie ma siÄ sprawa z ArgentyĹskimi tytanozaurami bo obok potÄĹźnych gigantĂłw opisywanych wczeĹniej ĹźyĹ tam jeszcze osiÄ gajÄ cy prawdopodobnie 23 m dĹugoĹci tytanozaur o nazwie Chubutisaurus, innÄ zagadkÄ stanowi rodzaj Andesaurus nowe ĹşrĂłdĹa podajÄ rozmiary jakieĹ 15-18 m dĹugoĹci ale w starszych moĹźna byĹo znaleĹşÄ zapis 40 m? i 80 ton? jest to dosyÄ ciekawy fakt. Znane sÄ jescze 2 bardzo duĹźe argentyĹskie tytanozaury osiÄ gajÄ cy jakieĹ 22-25 m (sÄ rĂłzne dane) Pellegrinisaurus i duĹźy spokrewniony z futalognkozaurem Mendozasaurus ktĂłrego dĹugoĹÄ szacuje siÄ nawet na 22 m a masÄ na 20-30 ton.
W Afryce teĹź nie brakuje wielkich zauropodĂłw sÄ to gĹownie Janenschia, prawdopodobnie bÄdÄ ca masywnie zbudowanym prymitywnym tytanozaurem osiÄ gajÄ ca do 24 m dĹugoĹci, oraz Tendaguria ktĂłra jest jednak synonimizowana z janenszjÄ i Tornieria, zauropod uwaĹźany za afrykaĹski gatunek barozaura osiÄ gajÄ cy prawdopodobnie 26 m dĹugoĹci.
Obecnie znanych jest dobrze conajmniej kilka innych duĹźych zauropodĂłw osiÄ gajÄ cych 25 i nawet wiÄcej metrĂłw. MoĹźna by tu wspomnieÄ o rodzajach Barosaurus osiÄ gaĹ on dĹugoĹÄ do 27 m i waĹźyĹ do 20 ton, mimo iĹź jego nazwa oznacza ciÄĹźkiego jaszczura to byĹ dosyÄ lekki jeĹliby sporzeÄ na jego dĹugoĹÄ i Mamenchisaurus gad ten charakteryzowaĹ siÄ niezwykle dĹugÄ szyjÄ mogĹa ona mieÄ prawdopodobnie nawet 14 m dĹugoĹci caĹe zwierze mierzyĹo nawet 25 m. Te dwa rodzaje sÄ znacznie lepiej poznane niĹź wiÄkszoĹÄ opisywanych powyĹźej zauropodĂłw.
Wydaje siÄ, Ĺźe na razie na tytuĹ najwiÄkszego dinozaura zasĹuguje puertazaur, ktĂłry mĂłgĹ waĹźyÄ nawet 80 ton!!! Ale moĹźe w przyszĹoĹci poznamy jeszcze wiÄksze zauropody.
Nowsza lista z danymi
? Amphicoelias 45 m? (58 m???), 80 ton? (100-120 ton???)
? Bruhathkayosaurus 40 m?, 90 ton?
Puertasaurus 35 m, 80 ton
Argentinosaurus 35 m, 70-75 ton
Ruyangosaurus ???, ??? (ogromny)**
Huanghetitan ???, ??? (prawdopodobnie ogromny)*
? "Antarctosaurus giganteus" 33 m, 68 ton
Paralititan 32 m, 50-60 ton
Futalognkosaurus 32 m, 55 ton
Daxiatitan 30 m??? 50-55 ton???
Sauroposeidon 28 m, 50 ton i [16-18 m wzrostu]
Supersaurus 33-35 m, 35-40 ton
Turiasaurus 30 m, 40-48 ton
Hudiesaurus 30 m, 40 ton?
Argyrosaurus 28 m, 45 ton
Brachiosaurus 26 m, 30-40 ton
Giraffatitan 22-23 m, 25 m? 30 ton,
Chuanjiesaurus 25-27 m, 30 ton
Mendozasaurus 22 m?, 20-30 ton?
Apatosaurus 26 m, 30 ton
Diplodocus 35 m, 10-32 ton
Pelorosaurus 24 m, 35 ton
Lusotitan 22 m?, 30 ton?
Fusuisaurus 25 m?, 35 ton?
Ischyrosaurus 25 m?, 35 ton?
Janenschia 24 m, 30 ton?
Phuwiangosaurus 25 m, 30 ton?
"Cetiosaurus humerocristatus" 25 m? 35 ton?
Pellegrinisaurus 22-25 m? 30 ton?
Zapalasaurus 25 m? 15 ton?
Losillasaurus 27 m? 15-20 ton?
Mongolosaurus 24 m?, 15 ton?
Nuoersaurus 26 m?, 20-25 ton?
? Tornieria 26 m?, 20 ton?
Chubutisaurus 23 m, 30 ton
Barosaurus 27 m, 20 ton
Mamenchisaurus 25 m, 20 ton
Dinheirosaurus 25 m?, 10-12 ton?
"English Poseidon" 24 m?, 35 ton?
* Prawdopodobnie zauropod ten osiÄ gaĹ podobne rozmiary co argentynozaur i puertazaur.
** PonoÄ jeszcze wiÄkszy od huanghetitana prawdopodobie zbliĹźony
rozmiarami do argentynozaura i puertazaura.
SÄ jeszcze inne nie nazwane giganty.
NAJWIĘKSZE Z NAJWIĘKSZYCH
Wiele osób chyba zgodzi się ze mną , że w dinozaurach, jedną z najbardziej ich interesują cych cech, jest ich wielkość. To właśnie wprawia przeciętnego człowieka w podziw, bo słyszą c słowo dinozaur, pierwsze co mu przychodzi do głowy, to, że były to ogromne wymarłe zwierzęta. Przez całe wieki, ludzie nie mieli pojęcia, że kiedyś na ziemi panowały monstrualne gady. Przez setki lat odnajdywano kości, które brano za kości smoków. Dopiero na początku XIX wieku, zaczęto się zastanawiać nad faktycznym pochodzeniem nieznanych kości.
Pierwszego duĹźego dinozaura opisano w 1841 roku, nadano mu nazwÄ Cetiosaurus, co oznaczaĹo "jaszczura wielorybiego", gad mĂłgĹ osiÄ gaÄ do 18-metrĂłw dĹugoĹci i waĹźyÄ kilkanaĹcie ton. Wtedy nikt jeszcze nie przypuszczaĹ, Ĺźe to dwukrotnie wiÄksze od sĹonia zwierzÄ w rzeczywistoĹci byĹo zaledwie Ĺredniej wielkoĹci rodzajem w ogromnej grupie dinozaurĂłw, jakÄ byĹy zauropody. JuĹź nieco później w latach 1877-1878, opisano dwa znacznie wiÄksze dinozaury. ByĹy to Apatosaurus i Diplodocus.
Pierwszy mierzyĹ nawet 26 m dĹugoĹci, ale waĹźyĹ aĹź 30 ton, wiÄc byĹ ogromny. Drugi rodzaj diplodok byĹ lĹźejszy, ale dĹuĹźszy, niektĂłre osobniki dorastaĹy do 30 m dĹugoĹci i waĹźyĹy przy tym 20 ton, lub wiÄcej. Jednak w latach 90 XX wieku, odkryto szczÄ tki ogromnego osobnika diplodoka, ktĂłrego poczÄ tkowo nazwano Seismosaurus czyli "jaszczur wstrzÄ sajÄ cy ziemiÄ " jednak w 2006 roku, zaklasyfikowano go jako gatunek diplodoka. Zaraz po odkryciu przpisano mu ogromne rozmiary 39-54 m i wagÄ nawet 113 ton, jednak z powodu pomyĹki okazaĹo siÄ, Ĺźe Ăłw wyroĹniÄty osobnik miaĹ dĹugoĹÄ okoĹo 35 metrĂłw i waĹźyĹ ponad 30 ton.
Diplodocus
WrĂłÄmy jednak do XIX wieku, wtedy to odnajdywano koĹci duĹźych 25-30 metrowych zauropodĂłw, ktĂłre robiĹy ogromne wraĹźenie na paleontologach.
W 1903 roku opisano kolejnego gigantycznego zauropoda, okazaĹo siÄ, Ĺźe mierzyĹ on okoĹo 26 m dĹugoĹci, ale byĹ zupeĹnie innej budowy niĹź poprzednio odkrywane zauropody. Jego szyja byĹa skierowana pod kÄ tem okoĹo 45 stopni w gĂłrÄ, a przednie koĹczyny byĹy dĹuĹźsze od tylnych w przeciwieĹstwie do innych zauropodĂłw. Gada nazwano Brachiosaurus, krÄpa i masywna budowa ciaĹa sprawiaĹa, Ĺźe mĂłgĹ waĹźyÄ aĹź 40 ton, byĹ wiÄc najciÄĹźszym s poĹrĂłd znanych wĂłwczas zauropodĂłw, a zarazem i najwyĹźszym siÄgaĹ bowiem 14 metrĂłw. W Tendagurze w Tanzanii odnaleziono wspaniale zachowany szkielet, ktĂłry do dziĹ stoi w muzeum im. Aleksandara Humbolta w Berlinie. Dinozaur ten przez kolejne lata byĹ uwaĹźany za najwiÄksze zwierzÄ lÄ dowe wszech czasĂłw. Dopiero pod koniec XX wieku okazaĹo siÄ, Ĺźe zauropody osiÄ gaĹy jeszcze o wiele okazalsze rozmiary, a brachiozaur byĹ tylko chucherkiem w porĂłwnaniu z najwiÄkszymi zwierzÄtami ery mezozoicznej. W 1985 roku opisano gigantycznego zauropoda, krewnego brachiozaura, ktĂłremu przypisywano dĹugoĹÄ ponad 30 m a masÄ róşnie w przedziale od 60 do nawet 130 ton. Jednak jakieĹ 20 lat później okazaĹo siÄ, Ĺźe dinozaur ktĂłrego nazwano Ultrasauros jest tylko chimerÄ koĹci brachiozaura i innego wielkiego zauropoda o ktĂłrym jest niĹźej napisane.
Jednym z pierwszych odnalezionych nie dawno olbrzymĂłw byĹ Supersaurus gad ten byĹ bliskim krewnym diplodoka i apatozaura, ale wiÄkszym, odnaleziono jego ogromne Ĺopatki o dĹugoĹci 2,45 m, na podstawie ktĂłrych szacuje siÄ, Ĺźe ten gigant mĂłgĹ mieÄ dĹugoĹÄ 33-35 m i waĹźyÄ okoĹo 35-40 ton. WiÄc, mimo iĹź naleĹźaĹ do rodziny lekkich zauropodĂłw, jakÄ byĹy diplodoki, to pokaĹşna dĹugoĹÄ sprawiaĹa, Ĺźe byĹ rĂłwnie ciÄĹźki co znacznie krĂłtszy brachiozaur. Kolejnym wielkim dinozaurem byĹ Argyrosaurus, jego szczÄ tki opisano juĹź w 1893 roku, ale dopiero niedawno oszacowano jego wymiary, okazuje siÄ, Ĺźe mĂłgĹ mierzyÄ okoĹo 28 m dĹugoĹci ale waĹźyĹ nawet 45 ton, dlatego poniewaĹź naleĹźaĹ do kredowej grupy zauropodĂłw, jakÄ byĹy tytanozaury, o niezwykle krÄpej ale masywnej budowie ciaĹa. To do tej rodziny naleĹźaĹy najciÄĹźsze znane dinozaury.
O ktĂłrych bÄdzie wiÄcej trochÄ później.
Na kontynencie europejskim zostaĹ opisany w 2006 roku, bardzo duĹźy zauropod zaliczany do nowej rodziny. Nadano mu nazwÄ Turiasaurus zwierzÄ mogĹo dorastaÄ do okoĹo 30 metrĂłw dĹugoĹci i waĹźyÄ do 48 ton. Jest to jak dotÄ d najwiÄkszy dinozaur odnaleziony i opisany na starym kontynencie. SzeĹÄ lat przed opisaniem turiazaura w stanach zjednoczonych w Oklahomie opisano krewnego brachiozaura, ktĂłry byĹ jeszcze wiÄkszy od sĹynnego juĹź na caĹy Ĺwiat gigant. Nowego zauropoda nazwano Sauroposeidon, juĹź sama nawa wskazuje, Ĺźe zauropod ten musiaĹ byÄ olbrzymem i tak w rzeczywistoĹci byĹo. Zauroposejdon byĹ dĹuĹźszy i ciÄĹźszy od brachiozaura osiÄ gaĹ nawet 28 metrĂłw dĹugoĹci i waĹźyĹ przy tym okoĹo 50 ton. ByĹ rĂłwnieĹź wyĹźszy od swojego krewniaka, szacuje siÄ, Ĺźe mĂłgĹ siÄgaÄ gĹowÄ na wysokoĹÄ 18 metrĂłw. co czyni go najwyĹźszym jak dotÄ d opisanym zwierzÄciem, jakie ĹźyĹo na ziemi. Gigantyczny wzrost, sĹuĹźyĹ mu zapewne do objadania roĹlinnoĹci z koron drzew, jak nawet i ten rodzaj nie byĹ najwiÄkszym s poĹrĂłd dinozaurĂłw. Inne tytanozaury, podobnie jak wspomniany juĹź argyrozaur teĹź byĹy masywne i ciÄĹźkie.
Sauroposeidon
W 2001 roku na kontynencie AfrykaĹskim opisano giganta, ktĂłrego koĹÄ ramieniowa miaĹa 1,69 metra wysokoĹci , natomiast caĹe zwierzÄ mierzyĹo 32 metry dĹugoĹci i mogĹo waĹźyÄ tyle co 10 dorosĹych sĹoni czyli nawet 60 ton. Dinozaura nazwano Paralititan, byĹ on krewnym 4 jeszcze wiÄkszych zauropodĂłw opisanych w Argentynie. Jeden z nich nie ma jeszcze formalnej nazwy, opisano go bowiem jako ogromny gatunek antarktozaura, ktĂłry przeciÄtnie osiÄ gaĹ 18 metrĂłw dĹugoĹci, jednak gatunek nazwany Antarctosaurus giganteus byĹ znacznie wiÄkszy, szacuje siÄ, Ĺźe mĂłgĹ mieÄ 33 metry dĹugoĹci i waĹźyÄ nawet 68 ton. Czyli wiÄcej niĹź 10 wyroĹniÄtych sĹoni afrykaĹskich zebranych na jednym miejscu. W 2005 roku w Argentynie odnaleziono innego giganta, jednak dopiero w 2007 roku, otrzymaĹ on naukowÄ nazwÄ, ktĂłra brzmi Futalognkosaurus zauropod ten mierzyĹ prawdopodobnie jakieĹ 32 metry dĹugoĹci i mĂłgĹ waĹźyÄ nawet 55 ton!!! Jednak wielkie rozmiary z pewnoĹciÄ byĹy mu potrzebne, bo za Ĺźycia musiaĹ siÄ zmagaÄ z ogromnymi dinozaurami miÄsoĹźernymi.
Futalognkosaurus
Jednym z ostatnich i najpotÄĹźniejszych dinozaurĂłw jakie pojawiĹy siÄ na ziemi byĹ Puertasaurus. Odnaleziono ogromny krÄ g tego zauropoda o szerokoĹci 1,68 metra. Na podstawie tej koĹci oraz innych szacuje siÄ, Ĺźe zwierzÄ mierzyĹo okoĹo 35 metrĂłw dĹugoĹci lub nawet wiÄcej. WaĹźyĹo natomiast 80 ton. DorosĹy osobnik byĹ zapewne niepokonany w walce z drapieĹźcami. Nieco wczeĹniej bo w 1993 roku w Argentynie odnaleziono innego wielkiego zauropoda, ktĂłremu prawdopodobnie puertazaur odebraĹ tytuĹ najwiÄkszego zwierzÄcia lÄ dowego wszech czasĂłw. Nadano mu nazwÄ Argentinosaurus, chociaĹź odnaleziono nie wiele jego ogromnych koĹci, to dokonano rekonstrukcji, tego dinozaura, ktĂłra stoi w muzeum w Atlancie. Dinozaur ten mogĹ mieÄ dĹugoĹÄ 35 m i waĹźyÄ ponad 70 ton.
Puertasaurus najwiÄkszy dinozaur 35 m/80 ton
Argentinosaurus Jeden z najpotÄĹźniejszych dinozaurĂłw 35 metrĂłw i 70-75 ton!!!
Jednak czy rzeczywiĹcie na ziemi nie byĹo juĹź wiÄkszych zauropodĂłw? W 1987 roku w Indiach znaleziono 2 ogromne koĹci (niektĂłrzy uwaĹźajÄ je za kawaĹek skamieniaĹego drzewa a nie za koĹci dinozaura), ktĂłrych wĹaĹcicielowi przypisuje siÄ wielkie rozmiary. PoczÄ tkowo koĹci opisano jako naleĹźÄ ce do ogromnego teropoda o dĹugoĹci 20 m, jednak później uznano je za naleĹźÄ ce do tytanozaura. Na ich podstawie oszacowano z proporcji rozmiary koĹci ramieniowej tajemniczego dinozaura ktĂłrego nazwano Bruhathkayosaurus, koĹÄ ta miaĹa mieÄ 2,34 m wysokoĹci, dla porĂłwnania u argentynozaura "tylko" 1,81 m. Obliczono, Ĺźe Indyjski zauropod mĂłgĹ mierzyÄ nawet ponad 40 metrĂłw dĹugoĹci przez co musiaĹby byÄ teĹź bardzo ciÄĹźki, podaje siÄ, Ĺźe jego masa mogĹa wynosiÄ okoĹo 90 ton, lub wiÄcej. Jednak na razie jest to bardzo wÄ tpliwy rodzaj dinozaura.
Bruhathkayosaurus
Jeszcze inny gigant zostaĹ opisany juĹź dawno temu bo w 1878 roku, wtedy to E. D. Cope odnalazĹ ogromny mierzÄ cy 2,2 metra wysokoĹci krÄ g zauropoda. Jednak okaz zaginÄ Ĺ w tajemniczych okolicznoĹciach. Przez co niektĂłrzy twierdzÄ , Ĺźe Ăłw krÄ g byĹ tylko wytworem wyobraĹşni Cope, ktĂłry rywalizowaĹ w opisywaniu nowych gatunkĂłw dinozaurĂłw z O. Ch. Marshem. Cope nazwaĹ dinozaura Amphicoelias fragillimus, przez ponad 100 lat nikt nie zastanawiaĹ siÄ nad tym jak duĹźy mĂłgĹ byÄ wĹaĹciciel krÄgu. Dopiero w latach 90 XX wieku zaczÄto szacowaÄ wymiary tego gigantycznego zauropoda. W 2006 roku Ken Carpenter obliczyĹ, Ĺźe zwierzÄ mogĹo mierzyÄ nawet 58 metrĂłw dĹugoĹci, byĹby to wiÄc absolutny rekord jeĹli chodzi o dinozaury. Nie wiadomo ile Ăłw gigant mĂłgĹ waĹźyÄ, trzeba jednak pamiÄtaÄ, Ĺźe zalicza siÄ go do rodziny lekko zbudowanych diplodokĂłw. MoĹźna wiÄc stwierdziÄ, Ĺźe przy 58 metrach dĹugoĹci, mĂłgĹ waĹźyÄ ponad 100 ton. Jednak ostatnio zaniĹźa siÄ te liczby do jakiĹ 45 m dĹugoĹci i okoĹo 80 ton. ChoÄ niektĂłrzy sugerujÄ , Ĺźe znacznie wiÄcej. Tak czy owak nie da siÄ tego jednoznacznie obliczyÄ. Zauropody byĹ gigantyczne nawet jak na dinozaury rosĹy prawdopodobnie przez caĹe Ĺźycie, dlatego tak trudno sprawdziÄ jak w rzeczywistoĹci mogĹy byÄ duĹźe.
Amphicoelias
W 2007 roku opisano gatunek Huanghetitan ruyangensis, odnaleziono jego ogromne Ĺźebro o dĹugoĹci aĹź 2,93 metra, na podstawie tej koĹci przypisuje mu siÄ ogromne rozmiary, ale nie ma jeszcze Ĺźadnych dokĹadniejszych oszacowaĹ. Natomiast w roku 2008 odnaleziono zaurpoda Daxiatitan , ktĂłry prawdopodobnie teĹź byĹ jednym z najwiÄkszych tytanozaurĂłw i mierzyĹ ponad 30 m dĹugoĹci. W 2009 jeszcze wiÄkszy Ruyangosaurus zbliĹźony prawdopodobnie rozmiarami do argentynozaura czy puertazaura.
OprĂłcz koĹci sÄ jeszcze inne dowody na istnienie ogromnych dinozaurĂłw. SÄ nimi na przykĹad Ĺlady stĂłp. W Australii znaleziono wĹaĹnie takie odciski na, podstawie ktĂłrych oblicza siÄ, Ĺźe zwierzÄ, ktĂłre je pozostawiĹo miaĹo by 40-50 metrĂłw dĹugoĹci!!! Niestety nie odnaleziono pozostaĹoĹci po tak wielkim zauropodzie w Australii. PisaĹem juĹź o tym, Ĺźe Argentyna sĹynie z ogromnych dinozaurĂłw, a niedawno w 1999 roku, odnaleziono tam szczÄ tki zauropoda prawdopodobnie krewnego diplodoka. KtĂłry mierzyĹ aĹź 48-51 metrĂłw dĹugoĹci, ale na opis trzeba jak na razie jeszcze poczekaÄ. Inny wielki zauropod zwany narazie "English Poseidon" zostaĹ znaleziony na wyspie Wight naleĹźÄ cej do Wielkiej Brytanni szacuje siÄ, Ĺźe mĂłgĹ dorastaÄ do 24 m dĹugoĹci i waĹźyÄ prawie 40 ton, bo byĹ blisko spokrewniony z brachiozaurem. Kolejny wielki brachiozauryd znany jest z portugalii nazwano go Lusotitan jednak wielu paleontologĂłw twierdzi, Ĺźe jest to tylko nowy gatunek brachiozaura, w kaĹźdym razie szacuje siÄ, Ĺźe zwierze mogĹo mieÄ jakieĹ 22 m dĹugoĹci no i waĹźyÄ jakieĹ 30 ton. Inny wielki brachiozauryd to Ischyrosaurus gad osiÄ gajÄ cy prawdopodobnie 25 m dĹugoĹci mĂłgĹ byÄ bardzo zbliĹźonych rozmiarĂłw co brachiozaur. W Anglii opisano jescze 2 wielkie zauropody jeden z najsĹynniejszych dinozaurĂłw to Pelorosaurus opiany kiedyĹ jako Gigantosaurus byĹ jednym z pierwszych poznanych olbrzymich zauropodĂłw, osiÄ gaĹ do 24 m dĹugoĹci, innym znacznie mniej znanym olbrzymem byĹ nazwany nieformalnie "Cetiosaurus humerocristatus" prawdopodobnie mĂłgĹ mierzyÄ okoĹo 25 m, ale czÄsto podaje siÄ, Ĺźe jest to synonim pelorozaura.
JeĹli chodzi o kontynent azjatycki to coraz czÄĹciej mamy tam doczynienia z wielkim zauropodami oprĂłcz mamenchizaura, bruhatkajozaura naleĹźy tu wspomnieÄ o prawdopodobnie jednym z najwiÄkszych azjatyckich zauropodĂłw, nosi on nazwÄ Chuanjiesaurus ten wielki jaszczur mĂłgĹ prawdopodobnie mierzyc nawet 27 m dĹugoĹci a masa pewnie wynosiĹa okoĹo 30 ton. Jednak z azji znany jest jescze inny wielki zauropod mianowicie Fukuisaurus, narazie jest to gad sĹabo poznany ale szacuje siÄ go na 25 m dĹugoĹci . Natomiast najwiÄkszy obok bruhatkajozaura azjatycki zauropod to zdaje siÄ Hudiesaurus osiÄ gaĹ on dĹugoĹÄ aĹź 30 m chociaĹź czasami dĹugoĹÄ holotypu podaje siÄ nawet na 34 metry, gad ten warzyĹ prawdopodobnie aĹź 40 ton. JeĹli chodzi o azjatyckie tytanozaury to niewypada nie wspomnieÄ o rodzaju Phuwiangosaurus sporym zauropodzie mierzÄ cym do 25 m dĹugoĹci i warzÄ cym prawdopodobnie okoĹo 30 lub wiÄcej ton.
JeĹli chodzi o lekko zbudowane ale dĹugie zauropody moĹźna wyróşniÄ jeszcze Nuoersaurus (czÄsto nazwa jest pisana bĹednie np. Nurosaurus lub Nuoerosaurus) osiÄ gaĹ on 26 m, Zapalasaurus prawdopodobnie 25 m i Losillasaurus prawdopodobnie do 27 m ale te dĹugoĹci nie sÄ pewne. Wielkie rozmiary bo dĹugoĹÄ ponoÄ 24 m moĹźe mieÄ takĹźe Mongolosaurus. Inny dinozaur to Dinheirosaurus prawdopodobnie 25 m.
Ciekawie ma siÄ sprawa z ArgentyĹskimi tytanozaurami bo obok potÄĹźnych gigantĂłw opisywanych wczeĹniej ĹźyĹ tam jeszcze osiÄ gajÄ cy prawdopodobnie 23 m dĹugoĹci tytanozaur o nazwie Chubutisaurus, innÄ zagadkÄ stanowi rodzaj Andesaurus nowe ĹşrĂłdĹa podajÄ rozmiary jakieĹ 15-18 m dĹugoĹci ale w starszych moĹźna byĹo znaleĹşÄ zapis 40 m? i 80 ton? jest to dosyÄ ciekawy fakt. Znane sÄ jescze 2 bardzo duĹźe argentyĹskie tytanozaury osiÄ gajÄ cy jakieĹ 22-25 m (sÄ rĂłzne dane) Pellegrinisaurus i duĹźy spokrewniony z futalognkozaurem Mendozasaurus ktĂłrego dĹugoĹÄ szacuje siÄ nawet na 22 m a masÄ na 20-30 ton.
W Afryce teĹź nie brakuje wielkich zauropodĂłw sÄ to gĹownie Janenschia, prawdopodobnie bÄdÄ ca masywnie zbudowanym prymitywnym tytanozaurem osiÄ gajÄ ca do 24 m dĹugoĹci, oraz Tendaguria ktĂłra jest jednak synonimizowana z janenszjÄ i Tornieria, zauropod uwaĹźany za afrykaĹski gatunek barozaura osiÄ gajÄ cy prawdopodobnie 26 m dĹugoĹci.
Obecnie znanych jest dobrze conajmniej kilka innych duĹźych zauropodĂłw osiÄ gajÄ cych 25 i nawet wiÄcej metrĂłw. MoĹźna by tu wspomnieÄ o rodzajach Barosaurus osiÄ gaĹ on dĹugoĹÄ do 27 m i waĹźyĹ do 20 ton, mimo iĹź jego nazwa oznacza ciÄĹźkiego jaszczura to byĹ dosyÄ lekki jeĹliby sporzeÄ na jego dĹugoĹÄ i Mamenchisaurus gad ten charakteryzowaĹ siÄ niezwykle dĹugÄ szyjÄ mogĹa ona mieÄ prawdopodobnie nawet 14 m dĹugoĹci caĹe zwierze mierzyĹo nawet 25 m. Te dwa rodzaje sÄ znacznie lepiej poznane niĹź wiÄkszoĹÄ opisywanych powyĹźej zauropodĂłw.
Wydaje siÄ, Ĺźe na razie na tytuĹ najwiÄkszego dinozaura zasĹuguje puertazaur, ktĂłry mĂłgĹ waĹźyÄ nawet 80 ton!!! Ale moĹźe w przyszĹoĹci poznamy jeszcze wiÄksze zauropody.
Nowsza lista z danymi
? Amphicoelias 45 m? (58 m???), 80 ton? (100-120 ton???)
? Bruhathkayosaurus 40 m?, 90 ton?
Puertasaurus 35 m, 80 ton
Argentinosaurus 35 m, 70-75 ton
Ruyangosaurus ???, ??? (ogromny)**
Huanghetitan ???, ??? (prawdopodobnie ogromny)*
? "Antarctosaurus giganteus" 33 m, 68 ton
Paralititan 32 m, 50-60 ton
Futalognkosaurus 32 m, 55 ton
Daxiatitan 30 m??? 50-55 ton???
Sauroposeidon 28 m, 50 ton i [16-18 m wzrostu]
Supersaurus 33-35 m, 35-40 ton
Turiasaurus 30 m, 40-48 ton
Hudiesaurus 30 m, 40 ton?
Argyrosaurus 28 m, 45 ton
Brachiosaurus 26 m, 30-40 ton
Giraffatitan 22-23 m, 25 m? 30 ton,
Chuanjiesaurus 25-27 m, 30 ton
Mendozasaurus 22 m?, 20-30 ton?
Apatosaurus 26 m, 30 ton
Diplodocus 35 m, 10-32 ton
Pelorosaurus 24 m, 35 ton
Lusotitan 22 m?, 30 ton?
Fusuisaurus 25 m?, 35 ton?
Ischyrosaurus 25 m?, 35 ton?
Janenschia 24 m, 30 ton?
Phuwiangosaurus 25 m, 30 ton?
"Cetiosaurus humerocristatus" 25 m? 35 ton?
Pellegrinisaurus 22-25 m? 30 ton?
Zapalasaurus 25 m? 15 ton?
Losillasaurus 27 m? 15-20 ton?
Mongolosaurus 24 m?, 15 ton?
Nuoersaurus 26 m?, 20-25 ton?
? Tornieria 26 m?, 20 ton?
Chubutisaurus 23 m, 30 ton
Barosaurus 27 m, 20 ton
Mamenchisaurus 25 m, 20 ton
Dinheirosaurus 25 m?, 10-12 ton?
"English Poseidon" 24 m?, 35 ton?
* Prawdopodobnie zauropod ten osiÄ gaĹ podobne rozmiary co argentynozaur i puertazaur.
** PonoÄ jeszcze wiÄkszy od huanghetitana prawdopodobie zbliĹźony
rozmiarami do argentynozaura i puertazaura.
SÄ jeszcze inne nie nazwane giganty.
Ostatnio zmieniony 2 maja 2009, o 09:48 przez Danu, łącznie zmieniany 80 razy.
Tribute to Dinosaurs 2020
Tak jak pisaĹ Tomasz, jeszcze troche takich bĹedĂłw/literowek jest ale pomysĹ dobry :D MoĹźesz tez wspomniec o "Ultrasauros" ;) Dodaj do listy Argyrosaurus.
Ja bym z chÄciÄ zrobiĹ (mimo istniejacego juz artykuĹu o rozmiarach dinozaurĂłw) takowy, ale o teropodach :D Tylko prosiĹbym o pomoc, jakby ktoĹ wiedizaĹ cos wiÄcej o: tym teropodzie poczÄ tkowo zklasyfikowanym jako Allosaurus z Tajlandii, tyranozaurydzie z kampanu, Kelmayisaurus? "gigantus" oraz o tym krÄgu:
Pozdrawiam ;)
Ja bym z chÄciÄ zrobiĹ (mimo istniejacego juz artykuĹu o rozmiarach dinozaurĂłw) takowy, ale o teropodach :D Tylko prosiĹbym o pomoc, jakby ktoĹ wiedizaĹ cos wiÄcej o: tym teropodzie poczÄ tkowo zklasyfikowanym jako Allosaurus z Tajlandii, tyranozaurydzie z kampanu, Kelmayisaurus? "gigantus" oraz o tym krÄgu:
MoĹźe ma ktoĹ dostep do jakiegos artykuĹu, czy moze jakiejs pracy, na ktĂłryĹ z powyzszych tematĂłw?Utahraptor ostrommaysorum Kirkland, Gaston and Burge 1993
(~12 m; ~2.7 tons) caudal vertebrae (Britt et al., 2001)
Based on undescribed specimens, this estimate comes from caudals reportedly
twice as long as those associated with a 565 mm femur.
Pozdrawiam ;)
Theropods... yeah :D
- Dino
- Administrator
- Posty: 4005
- Rejestracja: 13 marca 2006, o 20:45
- Imię i nazwisko: Łukasz Czepiński
- Lokalizacja: Warszawa
- Kontakt:
Jeszcze te bĹÄdy, ktĂłre zostaĹy:
Danu pisze: Jego szyja byĹa skierowana pod kÄ tem okoĹo 45 stopni w gĂłrÄ, a przednie koĹczyny byĹy dĹuĹźsze od tylnych w przeciwieĹstwie do innych zauropodĂłw.
(...)
Dinozaur ten przez kolejne lata byĹ uwaĹźany za najwiÄksze zwierzÄ lÄ dowe wszech czasĂłw.
(...) WiÄc, mimo iĹź naleĹźaĹ do rodziny lekkich zauropodĂłw, jakÄ byĹy diplodoki, to pokaĹşna dĹugoĹÄ sprawiaĹa, Ĺźe byĹ ciÄĹźszy od znacznie krĂłtszego brachiozaura.
(...)
Jeden z nich nie ma jeszcze formalnej nazwy, opisano go bowiem jako ogromny gatunek antarktozaura, ktĂłry przeciÄtnie osiÄ gaĹ 18 metrĂłw dĹugoĹci, jednak gatunek nazwany Antarctosaurus giganteus byĹ znacznie wiÄkszy, szacuje siÄ, Ĺźe mĂłgĹ mieÄ 33 metry dĹugoĹci i waĹźyÄ nawet 68 ton.
(...)
Jednak nieco wczeĹniej bo w 1993 roku w Argentynie odnaleziono jeszcze nieco wiÄkszego zauropoda, uwaĹźanego obecnie przez wielu za najwiÄksze zwierzÄ lÄ dowe wszech czasĂłw.
Re: (ArtykuĹ) NajwiÄksze z najwiÄkszych
ChodziĹo Ci raczej o Fusuisaurus ;)Fukuisaurus 25 m ?, 35 ton ?
Hmmm on byĹ raczej mnieeejszy. Kim przypisywaĹ mu wielkie rozmiary i nadaĹ mu takÄ nazwe, gdyĹź zidentyfikowal odkrytÄ niekompletna koĹÄ ramieniowÄ (zostaĹ on opisany tylko na podstawie tej koĹci i jakiĹ krÄgĂłw), jako koĹÄ ĹokciowÄ (ktĂłra jest mniejsza, od ramieniowej - u wielu gatunkĂłw zauropodĂłw, nawet sporo mniejsza). Jednak gdy póşniej ta pomyĹka zostala wykryta, okazaĹo sie, Ĺźe zauropod byĹ sporo mniejszy niĹź na poczÄ tku przypuszczano.?Ultrasaurus 25 m ?, 35 ton ? (ten koreaĹski)
SkÄ d te dane??Mendozasaurus 27 m ?, 35-40 ton ?
I zapomniaĹeĹ dodaÄ do listy Argyrosaurus. MoĹźesz tez dodaÄ do listy:
Barosaurus - mimo iĹź lekki, to byĹ jednak dĹugi.
Eobrontosaurus - czyĹźby osiÄ gaĹ podobne rozmiary co najwiÄksze znane osobniki naleĹźace do gatunkĂłw z rodzaju Apatosaurus (~23-25 m KLIK)?? Jak patrzyĹem na Wiki, to jest tam podane 21-26 m.
Mamenchisaurus - pierwsze odkrywane okazy miaĹy 22-23 m, jednak poĹşniej odkryto wieksze zwierzÄ/zwierzÄta. Na wiki jest podane, Ĺźe odkryte szczÄ tki, opisane jako gatunek M. sinocanadorum sugerujÄ zwierze okoĹo 26 m dĹugoĹci i, Ĺźe jest to prawdopodobnie najwiÄkszy Mamenchisaurus. W mojej poczciwej ksiÄ Ĺźce "Wielkie dinozaury" jest napisane, Ĺźe chinsko-kanadyjska wyprawa odkryĹa w 1987 roku w Xinjiang wielki okaz, conajmniej o 30% dĹuĹźszy od tych pierwszych, okoĹo 23 metrowych osobnikĂłw (co po przeliczeniu daje okoĹo 30 m zwierze). Wydaje mi siÄ, Ĺźe chodzi tu wĹaĹnie o M. sinocanadorum, gdyz zostaĹ opisany przez Russella (Kanadyjczyk) i Zhenga w 1994 r. Pozatym wtedy w Xinjiang odaleziono pierwsze szczÄ tki czaszki mamenchizaura (co rzuciĹo nowe ĹwiatĹo na pozycje systematycznÄ tego, uznawanego wĂłwczas za diplodoka, zauropoda) a M. sinocanadorum jest znany wlasnie miedzyinnymi z fragmentĂłw czaszki. No i ta nazwa gatunkowa, ktĂłra oznacza jesli sie nie myle coĹ w stylu "chiĹsko kanadyjski". Pozatym wlasnie na Dinodata zobaczyĹem, Ĺźe pochodzi on z Xinjiang - wiÄc wszystko jasne DochodziĹem do tego troszke okrÄĹźnÄ droga, ale to nic - trzeba troszke mĂłzg ÄwiczyÄ, a jutro rano bede padniety Tylko co do rozmiarĂłw, to te ~26 m jest raczej bardziej odpowiednie, gdyĹź zdaje siÄ, Ĺźe sÄ to nowsze oszacowania. A moja ksiÄ Ĺźeczka, ktĂłra mowi o conajmniej 30% dĹuĹźszym, od 23 metrowego osobnika, osobniku jest wkoĹcu z 94 roku. WiÄc moĹźliwe, ze to byĹy poprostu nieco zawyrzone poczÄ tkowe oszacowania
Co do artykuĹu to moĹźe mĂłgĹ byĹ wspomnieÄ o poczÄ tkowych oszacowaniach dla sejsmozaura (w koĹcu to artykuĹ o rozmiarach hehe). MoĹźe teĹź jakas wzmianka o Ultrasauros, przy okazji superzaura i brachiozaura??
Pozdrawiam ;)
Theropods... yeah :D
- Danu
- Jurajski allozaur
- Posty: 1930
- Rejestracja: 24 czerwca 2006, o 14:51
- Imię i nazwisko: Krzysztof Stuchlik
- Lokalizacja: Wisła
Cóş czÄĹÄ poprawiĹem ,ale nie dodajÄ tu mamenchizaura i barozaura ze wzglÄdu na to, Ĺźe owszem byĹy dĹugie, ale zdecydowanie lĹźejsze, nie waĹźyĹy 30 ton, a pisaĹem tutaj o dinozaurach ponad tÄ granicÄ. Eobrontozaur wedĹug Holtza miaĹ 21 m dĹugoĹci :D
Co do Mendozasaurus oszacowania sÄ 18-27 m i 22-40 ton, dlatego wpisaĹem z ? te gĂłrne granice.
Jak bÄdÄ miaĹ trochÄ wiÄcej czasu to jeszcze poĹźÄ dnie rozszeĹźÄ ten artykuĹ, nie jest do koĹca kompletny, bo gdy go pisaĹem , zajÄ Ĺ mi w zeszycie ponad 8 stron zapisanych drobnym pismem i powiem szczeĹźe trochÄ siÄ streszczaĹem bo mi sie nie chciaĹo rozpisywaÄ ale chyba rozszeĹźÄ ten artykuĹ, bo w sumie moĹźna napisaÄ miniumum 2 razy wiÄcej dziÄki za uwagi, wyrzuciaĹem z listy ultrazaura.
Co do Mendozasaurus oszacowania sÄ 18-27 m i 22-40 ton, dlatego wpisaĹem z ? te gĂłrne granice.
Jak bÄdÄ miaĹ trochÄ wiÄcej czasu to jeszcze poĹźÄ dnie rozszeĹźÄ ten artykuĹ, nie jest do koĹca kompletny, bo gdy go pisaĹem , zajÄ Ĺ mi w zeszycie ponad 8 stron zapisanych drobnym pismem i powiem szczeĹźe trochÄ siÄ streszczaĹem bo mi sie nie chciaĹo rozpisywaÄ ale chyba rozszeĹźÄ ten artykuĹ, bo w sumie moĹźna napisaÄ miniumum 2 razy wiÄcej dziÄki za uwagi, wyrzuciaĹem z listy ultrazaura.
Tribute to Dinosaurs 2020
Ja ja myĹlÄ, Ĺźe warto napisac o barozaurze i mamenchizaurze.
MoĹźe by dodaÄ rodzdzialik o zauropodach z formacji Morrison, w koĹcu byĹo ich tam trochÄ . Z tego co siÄ orientujÄ to chyba najwiÄksze skupisko rodzajĂłw zauropodĂłw.
OsobiĹcie sÄ dzÄ, Ĺźe Amphicoelias to takie drobne oszustwo Cope'a. Albo pomyĹka przy skali.
MoĹźe by dodaÄ rodzdzialik o zauropodach z formacji Morrison, w koĹcu byĹo ich tam trochÄ . Z tego co siÄ orientujÄ to chyba najwiÄksze skupisko rodzajĂłw zauropodĂłw.
OsobiĹcie sÄ dzÄ, Ĺźe Amphicoelias to takie drobne oszustwo Cope'a. Albo pomyĹka przy skali.
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]
- Danu
- Jurajski allozaur
- Posty: 1930
- Rejestracja: 24 czerwca 2006, o 14:51
- Imię i nazwisko: Krzysztof Stuchlik
- Lokalizacja: Wisła
ObiecujÄ, Ĺźe znacznie rozszeĹźÄ artykuĹ ale dopiero za jakiĹ czas bo teraz mam maturÄ i wiele innych spraw na gĹowie. ProsiĹbym o cierpliwoĹÄ, chciaĹbym sam dokoĹczyÄ swĂłj artykuĹ, wiÄc prosiĹbym o nie dopidywanie narazie nic za mnie, ale chÄtnie uwzglÄdniÄ wasze propozycje.
Mamenchisaurus 26 metrĂłw i 30 ton, jakoĹ chyba nie bardzo :D , tyle to waĹźyĹ apatozaur a mamenchizaur byĹ znacznie szczuplejszy, po zatym wiÄkszoĹÄ tej dĹugoĹci przypadaĹa na szyjÄ, waĹźyĹ raczej tyle co diplodok. :D
Mamenchisaurus 26 metrĂłw i 30 ton, jakoĹ chyba nie bardzo :D , tyle to waĹźyĹ apatozaur a mamenchizaur byĹ znacznie szczuplejszy, po zatym wiÄkszoĹÄ tej dĹugoĹci przypadaĹa na szyjÄ, waĹźyĹ raczej tyle co diplodok. :D
Tribute to Dinosaurs 2020
NajwiÄkszym z apatozaurĂłw, zdaje siÄ byÄ ten A. louisae. DĹugoĹc wahaĹa sie jakoĹ w przedziale 23-24 metrĂłw. WaĹźyÄ mogĹ 25-30 ton, nawet mniej. Korpus wydaje sie, Ĺźe miaĹ raczej nieco masywniejszy niĹź Mamenchisaurs. Jednak ponad poĹowa dĹugoĹci (~55 %) ciaĹa przypadaĹa na ogon, a 20-25 % na szyjÄ. U Mamenchisaurus niemal poĹowa ciaĹa to szyja (gdzieĹ ~45 %), natomiast ogon byĹ stosunkowo krĂłtki (~35 %)(opieraĹem siÄ na tym, gdyĹź nie mam nic lepszego). Hehe wychodzi na to, Ĺźe proporcje szyji i ogona razem, wzglÄdem ciaĹa u tych dwĂłch zauropodĂłw sÄ baaardzo zblizone (co do M. sinocanadorum to zakĹadajÄ c oczywisice, iĹź ma te proporcje ciaĹa podobne, jak znane nam z bardziej kompletnych okazĂłw inne gatunki Mamenchisaurus). Nie jestem jakoĹ obeznany w tym temacie, ale patrzÄ c na rekonstrukcje szkieletĂłw, korpus Apatosaurus wydaje sie byc nieco masywniejszy niz Mamenchisaurus (chce jeszcze zauwaĹźyÄ, Ĺźe conajmniej poĹowa ogona apatozaura, jest cienka, a przy koĹcu cieniutka - napewno byĹo to znacznie lĹźejsze od szyji mamenchizaura). Jednak jeĹźeli szacowania M. sinocanadorum na ~26 m sÄ poprawne (prawdopodobnie na podstawie, bardziej kompletnych, ale mniejszych gatunkĂłw opisnaych wczesniej), to byĹ on jednak dĹuĹźszy niĹź apatozaur. WĂłwczas zwierzeta te ciÄĹźarem mogĹy by byÄ zblizone (przedziaĹ 20-25, no moĹźe takie wymuszone pod 30, ton - Apatosaurus nie waĹźyĹ wiÄcej), lecz nie wiadomo, jak masywny byĹ M. sinocanadorum, wiÄc moĹźe byĹy porownywale, a moĹźe Apatosaurus byĹ ciÄĹźszy (lub na odwrĂłt). Pewnie przesadzilem z tym 30 ton, ale z apatozaurem mogl byc porĂłwnywalny (tylko jeszcze raz powtorze - nie wiemy jaki byĹ masywny) ;)Danu pisze:Mamenchisaurus 26 metrĂłw i 30 ton, jakoĹ chyba nie bardzo :D , tyle to waĹźyĹ apatozaur a mamenchizaur byĹ znacznie szczuplejszy, po zatym wiÄkszoĹÄ tej dĹugoĹci przypadaĹa na szyjÄ, waĹźyĹ raczej tyle co diplodok. :D
P.S. W tym tygodniu ruszam z pisaniem artykuĹu o najwiÄkszych teropodach :D
Theropods... yeah :D
Bo on nalezaĹ do EuhelopodidaeDawid Mazurek pisze:Edit: WĹaĹnie dotarĹem do informacji, Ĺźe to zdaje siÄ krewniak euhelopa...
http://www.dinosaurier-web.de/galery/pa ... aurus.html
Generalnie systematyka zauropodĂłw z Ĺrodkowojurajskich Chin jest bardzo zawiĹa. Rodzaj Omeisaurus powinien byÄ rozbity na kilka innych.
Polecam http://www.users.qwest.net/~jstweet1/eusauropoda.htm
A Euhelopus byÄ moĹźe naleĹźy do Titanosauriformes, a nie tak jak zauropody np. Shunosaurus Datousaurus Omeisaurus Tienshanosaurus Mamenchisaurus
po prostu do Eusauropoda.
Polecam http://www.users.qwest.net/~jstweet1/eusauropoda.htm
A Euhelopus byÄ moĹźe naleĹźy do Titanosauriformes, a nie tak jak zauropody np. Shunosaurus Datousaurus Omeisaurus Tienshanosaurus Mamenchisaurus
po prostu do Eusauropoda.
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]
ChoÄby "Wielkie dinozaury", 94 rok Tam jest napisae, Ĺźe po odkryciu fragmentĂłw czaszki, przestano go uwaĹźaÄ za przedstawiciela rodziny diplodokĂłw, gdyĹź jego zeby nie byĹy koĹkowate, a ĹyĹźeczkowate, podobnie jak kamarazaury, do tego doszĹo jeszcze wystepowanie dĹugich zeber szyjnych. Jednak i tak obecnie, jak juĹź nazuul mĂłwiĹ, pozycja systematyczna Mamenchisaurus jak i innych wymienionych przez niego zauropodĂłw, jest bardzo nie pewna. Co do rodziny Euhelopodidae, to ma ona jakÄ Ĺ sensownÄ definicje?? ZresztÄ (jak juĹź nazuul pisaĹ ) bodajĹźe chyba Wilson i Sereno przypuszczajÄ przynaleĹźnoĹÄ Euhelopus do Titanosauriformes.Dawid Mazurek pisze:Nie wiedziaĹem To od kiedy to nie diplodok? JakieĹ ĹşrĂłdĹa literaturowe?
No i raczej z pewnÄ , pewnoscia moĹźna stwierdziÄ, Ĺźe diplodokiem to Mamenchisaurus nie byĹ ;)
Theropods... yeah :D
Ja bym za to gĹowy nie daĹ . Cytat z http://www.users.qwest.net/~jstweet1/eusauropoda.htmBroker pisze:No i raczej z pewnÄ , pewnoscia moĹźna stwierdziÄ, Ĺźe diplodokiem to Mamenchisaurus nie byĹ ;)
A moĹźe jednak to krewni diplodokoidĂłw? Powiem tyle - wiÄcej badaĹ, no i odkryÄ potrzeba aby to rozwikĹaÄ. Fajnie by byĹo, jakby naukowcy zajÄli siÄ pracami w stylu "Phylogeny of <Euhelopodidae>" zamiast zajmowaÄ siÄ miarÄ dobrze poznanymi allozauroidami . W mojej ksiÄ Ĺźce "Encyklopedia dinozaurĂłw" wydanie 2000, mamenchizaur naleĹźy do Diplodocidae, Euhelopus do Camarasauridae, a Ĺźeby byĹo Ĺmieszniej to w systematyce (takie drzewko rozwoju) wystÄpuje rodzina "Euhelopodidae" . Jest jeszcze kilka ciekawych rzeczy np. Giganotosaurus - Abelisauridae, Carcharodontosaurus - 8m, Therizinosaurus - 4-5m itp itd..... Ale generalnie ksiÄ Ĺźka fajna.The question of where on the sauropod line a unified Euhelopodidae belongs is uncertain as well; three favorite places are just below Neosauropoda, somewhere near the diplodocoids, and twinned with the titanosaurians.
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]
- Daniel Madzia
- Jurajski allozaur
- Posty: 1609
- Rejestracja: 15 marca 2006, o 12:39
- Lokalizacja: Třinec, Česká republika
- Kontakt:
Ja to rozumiem Ĺźe caĹa rodzina Euhepopodidae, a nie tylko mamechizaur, a moĹźe ona jest polifiletyczna?Broker pisze:Z tego co zrozumiaĹem, mamenchizaur moĹźe siÄ okazac jakims odĹamem od diplodokoidĂłw?
W porĂłwnaniu do Ĺrodkowojurajskich chiĹskich zauropodĂłw sÄ jednak dobrze poznaneDaniel Madzia pisze:Nie powiedzialbym, ze allozauroidy sa az tak dobrze poznane (szczegolnie jak kazdy uzywa innej definicji). ;)
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]
- Daniel Madzia
- Jurajski allozaur
- Posty: 1609
- Rejestracja: 15 marca 2006, o 12:39
- Lokalizacja: Třinec, Česká republika
- Kontakt:
Mi chodziĹo nie o cytat podany przez Ciebie, tylko fragment z tamtego tekstu, ktĂłry jest nieco wyĹźej niĹź ten zacytowany przez Ciebienazuul pisze:Ja to rozumiem Ĺźe caĹa rodzina Euhepopodidae, a nie tylko mamechizaur
Co do allozauroidĂłw to - uuuu to jest jeszcze duuuĹźy znak zapytania, wieeele rzeczy nie jasnych, nie pewnych itd
Theropods... yeah :D
- Danu
- Jurajski allozaur
- Posty: 1930
- Rejestracja: 24 czerwca 2006, o 14:51
- Imię i nazwisko: Krzysztof Stuchlik
- Lokalizacja: Wisła
Po konsultacji z Danielem i panem Tomaszem, oraz po porĂłwnaniu krÄgĂłw argenynozaura i puertazaura na stronie sizing up super-sauropods zmieniĹem oba te giganty miejscami, bo patrzÄ
c na rozmiary tych krÄgĂłw wydaje siÄ, Ĺźe puertazaur powinien byÄ na 1 miejscu ale nie jest to nic pewnego. MoĹźe jeszcze bÄdÄ coĹ wiÄcej wiedziaĹ z nowej ksiÄ
Ĺźki, ktĂłrÄ
kupiĹem- Dinosaurs: The Encyclopedia Supplement 5 autorstwa Donald'a Glut'a i Kena Carpentera, ksiĹźka powinna przyjĹÄ za jakieĹ 4-6 tygodni.
Tribute to Dinosaurs 2020