skamieniałość w ED

Czyli wszystko o świadkach historii naszej planety z ostatnich kilkuset milionów lat
fot. J. Garstka
d_m

skamieniałość w ED

Post autor: d_m »

Mateusz zachęcał mnie bym napisał o skamieniałościach do ED. Jako, że tekst wymaga licznych poprawek stylistycznych (napisałem go przed chwilą na kolanie), wikizacji, rozwinięcia pewnych wątków i zapewne wykasowania końcówki - wklejam tu, bawcie się z tym dalej sami, jeśli chcecie :P

Skamieniałość - wyróżniający się morfologicznie (często też geochemicznie) fragment skały zawierający informację o anatomii nieistniejącego już organizmu.

Najczęściej zachowują się części twarde organizmów (muszle i szkielety), rzadziej części miękkie. Obraz anatomii i mikrostruktury jest zawsze mniej lub bardziej zniekształcony, a oryginalna struktura chemiczna prawie zawsze całkowicie zatarta. Między skamieniałością a otaczającą ją skałą występuje często powierzchnia nieciągłości fizycznej i/lub chemicznej, umożliwiająca wydobycie skamieniałości - mechanicznie, lub przy użyciu odpowiedniego kwasu. Czasem jednak skorzystać trzeba ze szlifów, zgładów, lub różnego rodzaju prześwietleń. Oprócz preparacji skamieniałości strukturalnych, tworzy się silikonowe odlewy pustek i odcisków. Oprócz mniej lub bardziej zmienionych diagenetycznie elementów ciał, skamieniałościami są wszelkiego rodzaju naturalne odlewy, odciski, czy ośródki (urzeźbione, lub nie).

Skamieniałościami są również wszelkiego rodzaju ślady aktywności życiowej (tzw. ichnofosylia):
- odciski łap/odnóży lub całych ich ścieżek, ślady pełzania, drążenia, czy nory na powierzchni skały (czyli skamieniałego osadu);
- negatywowe odlewy takich struktur z niżejległej warstwy (zwykle iłowca) widoczne na dolnej powierzchni ławicy skalnej;
- deformacje i przemieszczenia wewnątrz osadu/skały;
- bromality; odchody - koprolity, zawartość jelit, wypluwki, pellety, wymiociny - regurgitaty, czy tzw. kamienie żołądkowe - gastrolity;
- budowle wykonane przez organizmy (np. gniazda);
- ślady interakcji z drapieżnikiem/padlinożercą/pasożytem/symbiontem (ślady ugryzień i zadrapań, zaburzenia wzrostu i galasy).

Skamieniałości powstają na różne sposoby i mimo, że warunki ich genezy są dość rzadkie, to lokalnie mogą być powszechne, co w połączeniu z długim wiekiem Ziemi, sprawia, że w zapisie kopalnym są liczne, a czasem wręcz skałotwórcze. Skamieniałości powstają najczęściej poprzez zastąpienie oryginalnego fragmentu ciała przez minerały wytrącające się z roztworu penetrującego osad (np. fosfatyzacja, sylifikacja), przy jednoczesnej lityfikacji samego osadu (np. przemiana piasku w piaskowiec).

Kontrowersje - badacz/amator/zbieracz kontra kolekcjoner

Dla paleontologa (czy to profesjonalisty, czy amatora) liczy się informacja zawarta w skamieniałości. Paradoksalnie więc, czasem rozpuszcza się właściwą skamieniałość, by móc wykonać odlew pustki. Niejednokrotnie cenniejsze dla danej analizy są okazy bardziej zniszczone, lub bardziej liczne. O wartości naukowej materiału stanowi więc siła badania, które zostało na nim wykonane. Poza tym, gatunki organizmów kopalnych nie są w ścisłym sensie odpowiednikami gatunków biologicznych. Niezrozumienie tych kilku faktów, często prowadzi do konfliktów z tzw. kolekcjonerami, którzy nadmierną wagę przykładają do identyfikacji znalazcy, do urody i wielkości okazów, ich rzadkości, wielkości kolekcji, czy ewentualnych nowo tworzonych nazw. Pomyślimy jak małą wartość ma fakt podniesienia z ziemi kawałka wapienia, w oparciu o który ktoś przedstawi zmienność znajdującego się w nim nowego gatunku otwornicy. Oczywiście odkrycia świadomych znalazców, często wynikające z ich wiedzy i opatrzone dużym nakładem pracy, prawidłowo zinterpretowane, czasem o olbrzymim znaczeniu, sprawiają, że ów odkrywcy zasługują na podziw i docenienie (np. uhonorownaie w nazwie). Niejednokrotnie więc skamieniałości o nieomal zerowej wartości naukowej (nieidentyfikowalny kawałek kości dinozaura, bez zarejestrowanych danych terenowych) przyjmują dla kolekcjonera formę wartościowych artefaktów.

Utahraptor
Moderator
Moderator
Posty: 2572
Rejestracja: 22 października 2007, o 18:29

Re: skamieniałość

Post autor: Utahraptor »

Mi się tekst podoba :)
(tzw. ichnofosylia)
Dodałbym "skamieniałość śladowa, ichnoskamieniałość" - bo te nazwy, słusznie, czy nie słusznie, krążą po literaturze.
- odciski łap/odnóży
Dodałbym w nawiasie "tropy", choć nie wiem, czy odnosi się to też do bezkręgowców.

Można by dodać zdanie o skamieniałościach przewodnich, tafonomii i konservat lagerstatte (wzmiankowo, zasługują na osobne hasła, ale tu trzeba o nich wspomnieć)

Warto opisać jakieś ciekawostki dotyczące różnych skamieniałości.
Biologia, UW

Awatar użytkownika
Dino
Administrator
Administrator
Posty: 4000
Rejestracja: 13 marca 2006, o 20:45
Imię i nazwisko: Łukasz Czepiński
Lokalizacja: Warszawa
Kontakt:

Re: skamieniałość

Post autor: Dino »

Jak dla mnie ostatni akapit jest nacechowany zbytnią subiektywną niechęcią do zbieraczy skamieniałości ;) Poza tym - podoba mi się.

Utahraptor
Moderator
Moderator
Posty: 2572
Rejestracja: 22 października 2007, o 18:29

Re: skamieniałość

Post autor: Utahraptor »

Dawidzie, mas wiele różnych skamieniałości w pokoju i ich zdjęcia. Może powrzucałbyś kilka - każde prezentujące inny stan zachowania lub typ skamieniałości?
Biologia, UW

d_m

Re: skamieniałość

Post autor: d_m »

Dino pisze:Jak dla mnie ostatni akapit jest nacechowany zbytnią subiektywną niechęcią do zbieraczy skamieniałości ;)
Zgadzam się w 100% :mrgreen:

ODPOWIEDZ