[OPIS] Concavenator (konkawenator)

Wszystko o krwiożerczych "stopach bestii"
Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8244
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

[OPIS] Concavenator (konkawenator)

Post autor: nazuul »

Concavenator (konkawenator)

długość: ok. 6 m
masa: 500-800 kg*
miejsce: Hiszpania - Cuenca (formacja Calizas de La Huerguina)
czas: 128-125 Ma (wczesna kreda, późny barrem)
klasyfikacja:
Dinosauria
Saurischia
Theropoda
Tetanurae
Avetheropoda
Carnosauria
Allosauroidea
Carcharodontosauria
(?) Carcharodontosauridae

* Masa orientacyjna na podstawie teropodów podobnej wielkości (5,7-5,8 m) - wymiary z różnych źródeł, podane w Therrien i Henderson, 2007


Wstęp
Concavenator to nieduży, wczesnokredowy karnozaur żyjący na terenie obecnej Hiszpanii. Jest pierwszym teropodem spoza kladu Coelurosauria (prócz kontrowersyjnego odcisku z wczesnej jury USA o numerze AC 1/7 - Gierliński, 1996), u którego stwierdzono obecność piór. Jako wczesny, dość bazalny i znany z najbardziej kompletnych szczątków przedstawiciel Carcharodontosauria ma duże znaczenia dla poznania ewolucji tej grupy dinozaurów.

Materiał kopalny
Holotyp (MCCM-LH 6666) to niemal kompletny (brak np. większości żuchwy i kilku kręgów ogonowych), artykułowany i wspaniale zachowany szkielet. Zachowały się ślady po tkankach miękkich: łusek w okolicy śródstopia i na ogonie (którego obrys odcisnął się w skale), odciski poduszeczek stopy i warstwy rogowej okrywającej pazury.

Etymologia
Nazwa Concavenator to połączenie łacińskich słów "Conca" (hiszpańska prowincja Cuenca) i "venator" (łowca). Epitet gatunkowy (corcovatus) odnosi się przypominającej garb struktury tworzonej przez wydłużenie dwóch kręgów przedkrzyżowych.

Budowa
Concavenator ogólnym pokrojem przypominał inne karnozaury, miał jednak kilka unikalnych cech. Kości nosowe miały cztery wgłębienia, z czego trzy były ze sobą połączone. Brew zaoczodołowa była duża, gruba, zaokrąglona i obejmowała jedną trzecią wysokości oczodołu. Kręgi w okolicy pasa miednicznego miały mocno wydłużone neurapofyzje (wyrostki): te na 11. i 12. kręgu grzbietowym były pięć razy dłuższe niż trzony a te na 2. i 3. kręgu ogonowym były dość wysokie i zwrócone do przodu. Nie jest pewne, do czego służył ten garb - być może opierała się na nim struktura przechowująca zapasy energii (zob. też opis Spinosaurus). Kolejną unikalną cechą są kolcowate wyrostki na podstawach neurapofyzji dalszych kręgów ogonowych. Stopy były dość małe. Łuski na spodzie ogona były duże i czworokątne - na jeden kręg przypadały trzy.

Pra-pióra (?)
Na kości łokciowej zachowały się wzgórki - struktury służące do przyczepu lotek, wcześniej odnalezione jedynie u zaawansowanych maniraptorów, konkretnie kladu Paraves i prawdopodobnie też Oviraptorosauria (Velociraptor - Turner i in., 2007; Rahonavis - Forster i in., 1998; prawdopodobnie Avimimus - Vickers-Rich i in., 2002). Ortega i współpracownicy uważają, że najprostszym wyjaśnieniem jest hipoteza, że były to sztywne włókna. Jest wszakże możliwe, że były to już pióra z promieniami, dotąd znane jedynie u owiraptorozaurów i parawiali - gdyż formują się one wcześniej niż mieszki piór, których odzwierciedleniem są wzgórki. Obecność pra-piór u Concavenator rozszerza zasięg występowania tych struktur o klad Carnosauria i powoduje, że jest to synapomorfia przynajmniej Avetheropoda, a być może też jeszcze obszerniejszego taksonu (nie jest znane pokrycie ciała bardziej bazalnych tetanurów, np. megalozaurydów, a nawet gdyby odnaleziono odciski łusek, nie znaczy to, że piór nie było; zob. też opis Tianyulong).
Pojawiły się też głosy sceptyczne wobec postulowanego upierzenia konkawenatora: wypukłości są położone bardziej ku górze niż u maniraptorów, na co zwrócił uwagę Naish (online) i rozwinął Mortimer (online). Mieściły się one prawdopodobnie w miejscu styku dwóch mięśni, co stwierdzono, posiłkując się muskulaturą aligatora (Haro, online; zob. też Mortimer, online). Skłania to do przypuszczenia, że mogły być to guzki znajdowane czasem w takich miejscach u innych zwierząt (Naish, online). Przeciw takiej interpretacji można wysunąć argument, że guzki znajdują się właśnie na tej kości, na której należy się spodziewać miejsca przyczepu piór. Ponadto wyrastające z nich twory znajdują się w miejscu co prawda trochę innym niż w przypadku maniraptorów, ale wciąż możliwym anatomicznie, bo nie przebijałyby wtedy mięśni.

Kwestia Becklespinax
Podobny garb co Concavenator miał żyjący nieco wcześniej na terenie dzisiejszej Anglii Becklespinax. Jest on - biorąc pod uwagę same diagnozy tych dwóch rodzajów - nieodróżnialny od omawianego teropoda, ale różni się szczegółami budowy (Mortimer, online). Niepublikowana analiza Cau (online) potwierdza, że są to taksony siostrzane.


Spis gatunków:
Concavenator Ortega, Escaso i Sanz, 2010
C. corcovatus Ortega, Escaso i Sanz, 2010


Źródła:
Forster, C.A., Sampson, S.D., Chiappe, L.M. & Krause, D. W. (1998) "The theropod ancestry of birds: new evidence from the Late Cretaceous of Madagascar" Science, 279, 1915–1919.

Ortega, F., Escaso, F & Sanz, J.L. (2010) "A bizarre, humped Carcharodontosauria (Theropoda) from the Lower Cretaceous of Spain" Nature, 467, 203-206.

Therrien, F. & Henderson, D.M. (2007) "My theropod is bigger than yours...or not: estimating body size from skull length in theropods" Journal of Vertebrate Paleontology, 27 (1), 108-115.

Turner, A.H., Makovicky, P.J. & Norell, M.A. (2007) "Feather quill knobs in the dinosaur Velociraptor" Science, 317, 1721.

Vickers-Rich, P., Chiappe, L. M. & Kurzanov, S. M. (2002) "The enigmatic birdlike dinosaur Avimimus portentosus: Comments and a pictorial atlas" [w:] Chiappe, L. M. & Witmer, L. M. (ed.) "Mesozoic Birds: Above the Heads of Dinosaurs" wyd. University of California, Berkeley, Los Angeles, London, 65-86.

Cau, online: http://theropoda.blogspot.com/2010/09/l ... ga-et.html

Haro, online: http://dml.cmnh.org/2010Sep/msg00071.html

Mortimer, online: http://theropoddatabase.blogspot.com/20 ... pinax.html

Naish, online: http://scienceblogs.com/tetrapodzoology ... auroid.php


Ilustracje z publikacji Ortega i in. (2010).
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Re: [OPIS] Concavenator (konkawenator)

Post autor: szerman »

Z deczka dziwny ten teropod :P
nazuul pisze:(...) te na 11-tym i 12-tym kręgu grzbietowym były pięć razy dłuższe niż trzony a te na 2-gim i 3-im kręgu ogonowym były dość wysokie zwrócone do przodu_.

Niepotrzebna spacja.
nazuul pisze:Kolejną unikalną cechą są kolcowate wyrostki na podstawie neurapofyzji dalszych kręgów ogonowych.
Może lepiej kolczaste/kolczyste?
nazuul pisze:megalozauroidów
megalozaurydów?
"Mastodon sapiens"

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8244
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [OPIS] Concavenator (konkawenator)

Post autor: nazuul »

szerman pisze:
nazuul pisze:Kolejną unikalną cechą są kolcowate wyrostki na podstawie neurapofyzji dalszych kręgów ogonowych.
Może lepiej kolczaste/kolczyste?
Celowo uniknąłem zaproponowanego przez Ciebie nazwenictwa, bo wyrostki kolczyste to coś innego. Tutaj chodzi o "thorn-like caudal process"
szerman pisze:
nazuul pisze:megalozauroidów
megalozaurydów?
Własciwie na jedno wychodzi w tym kontekście. Megalosauroidea to klad szerszy: viewtopic.php?f=6&t=3150 (sorki za krzaczki, niedługo będzie update i ich likwidacja).

Opis może jeszcze rozbuduję [EDIT: gotowe].
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Ag.Ent
Kredowy tyranozaur
Kredowy tyranozaur
Posty: 2284
Rejestracja: 19 marca 2009, o 20:55
Imię i nazwisko: Tomasz Skawiński
Lokalizacja: Wrocław

Re: [OPIS] Concavenator (konkawenator)

Post autor: Ag.Ent »

nazuul pisze:Jest pierwszym teropodem spoza kladu Coelurosauria, w którego stwierdzono obecność piór.
u
nazuul pisze:(...) najkompletniej znany przedstawiciel Carcharodontosauria (...)
Moje czepialstwo, ale nie wiem, czy można go określić mianem "najkompletniej znanego", czy "znanego z najbardziej kompletnych szczątków". Mi "najkompletniej znany" kojarzy się raczej z "najlepiej poznanym" - pod różnymi względami: filogenezy, ontogenezy, osteologii itd., a nie wiem, czy o konkawenatorze można tak powiedzieć. Ale to już tylko moje odczucia.
nazuul pisze:11-tym i 12-tym (...) 2-gim i 3-im
Słownie albo "11. i 12.", "2. i 3.".
nazuul pisze:? Carcharodontosauridae
Chętnie poznałbym przyczyny, dla których sądzisz, że może nie :)
Tak wiele dinozaurów, tak mało czasu...

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8244
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [OPIS] Concavenator (konkawenator)

Post autor: nazuul »

Ag.Ent pisze:
nazuul pisze:? Carcharodontosauridae
Chętnie poznałbym przyczyny, dla których sądzisz, że może nie :)
Źle inetrpretuję wyniki analizy kladystycznej?
Skoro drzewko ścisłego konsensusu wskazuje na politomię Concavenator, Eocarcharia, Carcharodontosauridae i Neovenatoridae to znaczy, że nie we wszystkich najbardziej oszczędnych drzewkach Concavenator należy do Carcharodontosauridae - w niektórych z nich jest poza nim, choć oczywiście we większości jest w Carcharodontosauridae. To nie jest wystarczajacy powód dla znaku zapytania? Mam niektóre z drzewek nie brać pod uwagę?
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Ag.Ent
Kredowy tyranozaur
Kredowy tyranozaur
Posty: 2284
Rejestracja: 19 marca 2009, o 20:55
Imię i nazwisko: Tomasz Skawiński
Lokalizacja: Wrocław

Re: [OPIS] Concavenator (konkawenator)

Post autor: Ag.Ent »

nazuul pisze:Źle inetrpretuję wyniki analizy kladystycznej? (...)
Nie, nie - mój błąd. Zbyt pobieżnie przeczytałem suplement, i szczegóły dotyczące analizy (w tym pozycja Concavenator w ścisłym konsensusie) jakoś mi umknęły... Głupi błąd :) Sorry za zamieszanie.
Tak wiele dinozaurów, tak mało czasu...

ODPOWIEDZ