[OPIS] Raptorex (raptoreks)

Wszystko o krwiożerczych "stopach bestii"
Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8244
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

[OPIS] Raptorex (raptoreks)

Post autor: nazuul »

Raptorex (raptoreks)

długość: >2,5 m*
masa: >65 kg*
miejsce: ?Chiny - ?Liaoning/?Mongolia Wewnętrzna (formacja ?Yixian - warstwy ?Lujiatun)
czas: ?130-?125 Ma
klasyfikacja:
Dinosauria
Saurischia
Theropoda
Tetanurae
Coelurosauria
Tyrannosauroidea
? Tyrannosauridae

* osobnik młody ewentualnie młody dorosły


Wstęp
Raptorex został opisany jako rodzaj niewielkiego i wczesnego, ale bardzo zaawansowanego tyranozauroida z dolnej kredy Azji, może jednak być młodym jakiegoś z dużych, późnokredowych przedstawicieli tej grupy, np. Tarbosaurus.

Odkrycie
Szczątki raptoreksa, pochodzące z nieznanej lokazacji, prawdopodobnie zostały wydobyte i wywiezione z Mongolii albo Chin nielegalnie, po czym trafiły do Arizony, gdzie Henry Kriegstein (okulista i kolekcjoner skamielin) kupił je podczas pokazu skamieniałości. Najpierw uznano je za młodego Tarbosaurus, lecz później stwierdzono (choć prawdopodobnie błędnie), że jest to okaz bliski osiągnięcia swoich maksymalnych rozmiarów. Wtedy do akcji wkroczył znany (acz kontrowersyjny) paleontolog - Paul Sereno. Z kilkoma współpracownikami (w tym Kriegsteinem) zajął się badaniem okazu. Henry Kriegstein podarował typowy okaz raptoreksa Uniwersytetowi Chicagowskiemu, a w przyszłości ma on zostać przekazany do swojej ojczyzny i ma spocząć ostatecznie w muzeum w Mongolii Wewnętrznej.

Etymologia
Nazwa Raptorex to połączenie greckich słów raptor (rabuś) i rex (król). Epitet gatunkowy nadano na cześć Romana Kriegsteina, dzięki któremu okaz typowy stał się dostępny dla nauki.

Materiał kopalny
Holotyp (LH PV18) to częściowo artykułowany szkielet młodocianego (takiego, który nie zakończył jeszcze wzrostu) lub młodego dorosłego osobnika. Wg Sereno i współpracowników zginął prawdopodobnie w szóstym roku życia, osiągnąwszy 2,5 m długości (ich zdaniem w pełni wyrośnięty okaz mógł osiągać ok. 20 % więcej - ok. 3 m). Fowler i in. (2011) uznali jednak, że jest to okaz sporo młodszy - prawdopodobnie dwu-trzyletni.
Na holotyp składają się nieartykułowane kości czaszki (p. [=prawa] k. [=kość] przedszczękowa, l. [=lewa] k. szczękowa, l. k. łzowa, l. i p. k. nosowa, p. k. przedczołowa, p. i l. kk [=kości] czołowe, cz. [=część] l. k. ciemieniowa, l. k. zaoczodołowa, l. dystalna k. kwadratowa, cz. l. k. podniebienna, l. strona trzonu k. klinowej, k. paroklinowa, l. epipterygoid), żuchwy (p. i cz. l. k. zębowej, l. i cz. p. k. kątowej górnej, l. i cz. p. k. kątowej, l. i fragment p. k. przedstawowej, cz. p. k. płatowej, l. k. stawowej), zęby i dość kompletny szkielet pozaczaszkowy (nie zawierający cz. kończyny przedniej i dystalnej połowy ogona - od 12 kręgu), na który składają się kręgi (szyjne 1-10, grzbietowe 1-13, krzyżowe 1-5, ogonowe 1-11), niekompletne żebra szyjne, 18 częściowych lub całych żeber, para zrośniętych przednich środkowych gastralii i proksymalne części 5 kolejnych, kk. kończyn przednich i obręczy barkowej (l. k. krucza, l. łopatka, p. i l. k. ramienna, l. k. promieniowa, l. k. łokciowa, l. palec I, paliczki II-1 i II-2), kk. kończyn tylnych i obręczy miednicznej (prawie kompletna p. i l. k. biodrowa, proksymalna p. i l. k. kulszowa, końce p. k. łonowej, l. k. łonowa bez "stopki" (foot), p. i l. k. udowa, l. i proksymalna końcówka p. k. strzałkowej, proksymalna i najbardziej dystalna końcówka l. k. piszczelowej, l. k. skokowa, l. kk śródstopia - 2 i 4, dystalna końcówka p. k. śródstopia - 3, 5 paliczków i 3 pazury).

Pokrewieństwo z innymi tyranozauroidami
Raptorex wykazuje budowę pośrednią między bazalnymi tyranozauroidami a zaawansowanymi tyranozaurydami, co jednak może wynikać z młodego wieku. W analizie kladystycznej Sereno i in. i Sentera (2010) raptoreks okazał się być kladem siostrzanym późnokredowych Tyrannosauridae. Najwcześniejsze znane tyranozaurydy i raptoreksa miało więc dzielić ok. 50 milionów lat.
Jeśli raptoreks rzeczywiście pochodzi z warstw Lujiatun, to żył obok dilonga - mniejszego, prymitywniejszego krewniaka.

Młody Tarbosaurus?
Nie jest pewne, z jakich osadów pochodzi Raptorex. Oględziny skał przez Sereno i in. wskazują, że chodzi o dolne warstwy formacji Yixian. W pobliżu holotypu odnaleziono szczątki małży oraz ryb Lycoptera, charakterystycznych dla osadów grupy Jehol, do której należy Yixian - zostało to jednak podważone.
W 2010 roku niektórzy naukowcy (Larson, Hurum) nieoficjalnie przyznali, że Raptorex wygląda na młodego tarbozaura. Stwierdzili także, że "skamieliny ryb i małży są rozpowszechnione geograficznie i czasowo", podważając tym samym uznanie, że chodzi o wczesnokredowe osady, nie proponując jednak nic w zamian (Corbyn, online). Było to jednak zdecydowanie za mało aby wątpić w ważność omawianego rodzaju.
Ostatecznie publikacja grupy naukowców (w tym Larsona) pod przewodnictwem Fowlera ukazała się w kolejnym roku. Wg nich Raptorex to bardzo młody osobnik jakiegoś zaawansowanego tyranozauroida (niekoniecznie, jak piszą Fowler i in., tyranozauryda). Różnice w budowie raptoreksa i młodych tarbozaurów mogą wynikać ze zmienności osobniczej (Tsuihiji i in., 2011). Początkowo podawano, że okaz pochodzi z Mongolii, dopiero ekipa Sereno stwierdziła, że chodzi o Chiny.
Należy zauważyć, że nie zostały podważone wyniki oględzin skały, w których zachował się okaz raptoreksa, które zdaniem Sereno i in. wskazują na wczesnokredowe warstwy Lujiatun. Nawet jeśli R. kriegsteini to [nomen dubium, to jeśli pochodzi z Yixian, ma wielkie znaczenie dla ewolucji tyranozauroidów.
Jak się wydaje, sprawa Raptorex kriegsteini nie jest jeszcze zamknięta i jego ostateczny status jako ważnego gatuneku, nomen dubium czy młodszego synonimu innego tyranozauroida jest kwestią kolejnych badań.


Spis gatunków:
Raptorex Sereno, Tan, Brusatte, Kriegstein, Zhao i Cloward, 2009 [nomen dubium?] [?=Tarbosaurus]
R. kriegsteini Sereno, Tan, Brusatte, Kriegstein, Zhao i Cloward, 2009 [nomen dubium?] [?=Tarbosaurus bataar]


Źródła:
Fowler DW, Woodward HN, Freedman EA, Larson PL, Horner JR (2011) Reanalysis of “Raptorex kriegsteini”: A Juvenile Tyrannosaurid Dinosaur from Mongolia. PLoS ONE 6(6): e21376. doi:10.1371/journal.pone.0021376

Senter, P. (2010) "Using creation science to demonstrate evolution: application of a creationist method for visualizing gaps in the fossil record to a phylogenetic study of coelurosaurian dinosaurs" Journal of Evolutionary Biology, 23, 1732-1743. doi: 10.1111/j.1420-9101.2010.02039.x

Sereno, P. C., Tan, L., Brusatte, S. L., Kriegstein, H. J., Zhao, X. & Cloward, C. (2009) Tyrannosaurid Skeletal Design First Evolved at Small Body Size. Science DOI: 10.1126/science.1177428

Tsuihiji, T., Watabe, M., Tsogtbaatar, K., Tsubamoto, T., Barsbold, R., Suzuki, S., Lee, A.H., Ridgely, R.C., Kawahara, Y. and Witmer, L.M. (2011). "Cranial osteology of a juvenile specimen of Tarbosaurus bataar from the Nemegt Formation (Upper Cretaceous) of Bugin Tsav, Mongolia." Journal of Vertebrate Paleontology, 31(3): 497-517.

Corbyn, online: http://dx.doi.org/10.1038/news.2010.530

Obrazki
1) Rekonstrukcje przyżyciowe:
Obrazek
Autor: Todd Marshall


Obrazek
Autor: Alain Beneteau


Obrazek
Rysunek pochodzi z tej strony.


2) Skamieliny i rekonstrukcja szkieletu:
Kość szczękowa
Czaszka
Rekonstrukcja szkieletu i kości pozaczaszkowe
Ostatnio zmieniony 10 listopada 2009, o 13:20 przez nazuul, łącznie zmieniany 6 razy.

Awatar użytkownika
Dawid Mika
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1016
Rejestracja: 23 maja 2008, o 15:49
Lokalizacja: Górny Śląsk

Post autor: Dawid Mika »

Opis jak zwykle wyśmienity. Jednak czy w pogrubionych miejscach nie powinno być kursywy (nie jest pewien):
Nazwa Raptorex to połączenie greckich słów raptor (rabuś) i rex (król). Epitet gatunkowy nadano na cześć Roman Kriegsteina, dzięki któremu okaz typowy stał się dostępny dla nauki.
Epipterygoid to chyba nie mająca polskiego odpowiednika:
Situated upon or above the pterygoid bone., (n.) An epipterygoid bone or cartilage; the columella in the skulls of many lizards.
z ling.pl

Myślę, że warto by było dopisać informacje o faunie formacji Yixian (rubryka "srodowisko")

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8244
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Post autor: nazuul »

Dawid Mika pisze:Opis jak zwykle wyśmienity.
dzięki.
Dawid Mika pisze:Myślę, że warto by było dopisać informacje o faunie formacji Yixian (rubryka "srodowisko")
A konkretniej warstw Lujiatun. Myślę, że lepiej będzie napisać króciutkie artykuły o formacjach geologicznych. Można by się nawet ograniczyć tylko do lokalizacji, spisu zwierzyny i roślinek i czasu w którym ta fauna istniała :wink:
to chyba bardziej sensowne niż pisanie w każdym z opisów "środowisko".

Aha - prosze się nie dziwić, że mało tu informacji o morfologii itp. Uznałem że lepszym miejscem na to będzie artykuł o Tyrannosauroidea.

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Re: [OPIS] Raptorex (raptoreks)

Post autor: szerman »

Tylko jeden malutki szczegĂłlik:
nazuul pisze:Epitet gatunkowy nadano na cześć Roman Kriegsteina, dzięki któremu okaz typowy stał się dostępny dla nauki.
Nie powinno być odmienione na 'Romana'?

Awatar użytkownika
Tomasz
Kredowy tyranozaur
Kredowy tyranozaur
Posty: 2172
Rejestracja: 30 października 2006, o 15:16
Lokalizacja: Międzychód

Post autor: Tomasz »

Jeszcze pare literĂłwek ;)
dystanej połowy ogona
dystalnej
tyranozauydami
tyranozaurydami
Tomasz Sokołowski

Koniecznie zapoznaj się z Regulaminem!

ODPOWIEDZ