Polska Akademia Nauk, Komitet Biologii Ewolucyjnej i Teoretycznej
Instytut Nauk o Ĺrodowisku Uniwersytetu JagielloĹskiego
LI Warsztaty Biologii Ewolucyjnej
Paleontologia ewolucyjna Warszawa, sobota 20 marca 2010
Organizator WarsztatĂłw: Jerzy Dzik
Program
10:30 Otwarcie
10:40 Jerzy Dzik (Instytut Paleobiologii PAN, Uniwersytet Warszawski) „MoĹźliwoĹci i ograniczenia paleobiologii ewolucyjnej”
11:40-12:00 krĂłtka przerwa
12:00 Grzegorz Racki (Instytut Paleobiologii PAN) „Wielkie wymierania i ich przyczyny”
13:00 - 14:30 dĹuga przerwa na posiĹek
14:30 Tomasz Sulej i Grzegorz NiedĹşwiedzki (Uniwersytet Warszawski) „Burzliwe poczÄ tki ery dinozaurĂłw”
15:00 Adam Nadachowski i Piotr Wojtal (Instytut Systematyki i Ewolucji ZwierzÄ t PAN) „Dlaczego wyginely mamuty, krĂłtki wykĹad o wymieraniu ssakĂłw pod koniec plejstocenu”
15:30 – 15:40 krĂłtka przerwa
15:40 Piotr P. Bernatowicz (Uniwersytet Warszawski) „Filogeneza Pentastomida - konflikt molekuĹ ze skamieniaĹoĹciami”
16:10 Grzegorz NiedĹşwiedzki (Uniwersytet Warszawski) „Tropy czworonogĂłw z osadĂłw Ĺrodkowego dewonu i ich znaczenie dla interpretacji paleobiologicznych”
16:40 Podsumowanie
17:00 ZakoĹczenie
Organizatorzy dziÄkujÄ WydziaĹowi Biologii Uniwersytetu Warszawskiego za goĹcinÄ i wszechstronnÄ pomoc.
I juĹź po warsztatach. Z forumowiczĂłw spotkaĹem Bronka. W ramach maĹej relacji:
Pierwsze dwie czÄĹci skupiĹy siÄ wokóŠwymieraĹ. Prof. Dzik argumentowaĹ, iĹź wymierania mogÄ byÄ artefaktem. PodawaĹ przykĹady linii, ktĂłre swobodnie przechodziĹy przez granicÄ P/T, powoĹywaĹ siÄ na obniĹźenie poziomu morza i wycofanie siÄ wielu pĹytkich mĂłrz, co wywoĹuje luki w zapisie kopalnym. MĂłwiĹ rĂłwnieĹź, Ĺźe wynika to z niewielu profili z tÄ granicÄ , czÄsto sĹabo poznanych. W swoim wykĹadzie o ograniczeniach, wspominaĹ rĂłwnieĹź o niemoĹźliwoĹci okreĹlenia miejsca i czasu powstania gatunku w zapisie kopalnym, a takĹźe jego ekstynkcji. StÄ d problem jak odróşniÄ ekstynkcja/migracja oraz nierealistycznoĹÄ zasiÄgĂłw czasowych gatunkĂłw. OberwaĹo siÄ rĂłwnieĹź kladystyce i grupom siostrzanym. Prof. Dzik postulowaĹ badanie przebiegu ewolucji, skupiajÄ c siÄ na anagenezie i tworzenia hipotez w oparciu o retrodykcjÄ.
Prof. Racki przedstawiaĹ wspĂłĹczesne koncepcje wymieraĹ. Wprawdzie krzywa Sepkowskiego jest obarczona bĹÄdem, ale zostaĹy omĂłwione nowe metody badania zmian bioróşnorodnoĹci. ZastanawiaĹ siÄ takĹźe nad przyczynami poszczegĂłlnych wymieraĹ. TwierdziĹ, Ĺźe dowody na zwiÄ zek impaktu ciaĹa kosmicznego z wymieraniem moĹźe ma tylko wymieranie K/Paleogen, brak wystarczajÄ cych na to dowodĂłw w przypadku innych, m. in. P/T. Obecnie tylko wymieranie ordowickie wiÄ Ĺźe siÄ z oziembieniem klimatu, pozostaĹym towarzyszyĹo raczej ocieplenie i zwiÄ zane z tym zaburzenia klimatyczno-ekologiczne.
W drugiej czÄĹci Tomek Sulej i Grzegorz NiedĹşwiedzki omawiali zmiany faun lÄ dowych krÄgowcĂłw w triasie. Sugerowali brak wpĹywu wymieraĹ P/T, karnik/noryk, T/J na gady, pĹazy i ssaki. Pokazywali przechodzenie wielu linii przez te granice oraz wygasanie innych jeszcze przed wymieraniami. PorĂłwnywali teĹź zespoĹy krÄgowcĂłw z Karoo i Rosji przed i po granicy P/T i wskazywali, iĹź róşnice moĹźna wytĹumaczyÄ czynnikami ewolucyjnymi i ekologicznymi, a nie katastroficznymi.
Panowie Nadachowski i Wojtal w sposĂłb jasny wykazali, iĹź czĹowiek nie miaĹ wielkiego wpĹywu na wymieranie duĹźych ssakĂłw plejstoceĹskich oraz Ĺźe nie wymieraĹy w sposĂłb nagĹy i jednoczesny. Datowanie szczÄ tkĂłw kostnych wykazaĹo stopniowe zmniejszanie siÄ zasiÄgu mamutĂłw, wraz z ustÄpowaniem stepotundry, ktĂłra obecnie nie wystÄpuje wcale, co wydaje siÄ gĹĂłwnÄ przyczynÄ ich wymarcia.
Trzecia czÄĹÄ dotyczyĹa innych zagadnieĹ. Piotr Bernatowicz przedstawiĹ przykĹad Pentastomida, ktĂłre byĹo grupÄ o niepewnej pozycji filogenetycznej. Badania molekularne wykazaĹy bliskie pokrewieĹstwo wrzÄch do splewek, co kĹĂłci siÄ z budowÄ chityny i danymi paleontologicznymi. Problem wymaga postanowienia nowych hipotez dotyczÄ cych pozycji filogenetycznej niektĂłrych skamieniaĹoĹci i pojawienia siÄ odrÄbnych typĂłw chityny u blisko spokrewnionych grup.
Na koniec Grzegorz NiedĹşwiedzki przedstawiĹ znaczenie znalezisk z Polski dla hipotez dotyczÄ cych wyjĹcia krÄgowcĂłw na lÄ d. Problem dotyczyĹ zwierzÄ t duĹźych, ktĂłre w poszukiwaniu pokarmu i ucieczce przed drapieĹźnikami penetrowaĹy tereny odsĹoniÄte przez odpĹyw. Nie miaĹy wtedy konkurencji ze strony ptakĂłw, ktĂłre obecnie ĹźerujÄ na tego typu terenach. Obecne badania skupiajÄ siÄ na okreĹleniu sposobu z jakim siÄ poruszali nasi pierwsi lÄ dowi przodkowie.
Rozmowy i pytania po poszczegĂłlnych wystÄ pieniach byĹy skromne. Dopiero na podsumowaniu wiele osĂłb wĹÄ czyĹo siÄ z Ĺźarliwe dyskusje. SzczegĂłlnie duĹźo pytaĹ i komentarzy dotyczyĹo wystÄ pieĹ 1, 3 i 6.