[opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Wszystko o "rogatych twarzach"
Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

[opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: szerman »

Autorzy: szerman, nazuul; Korekta: Ag.Ent, Dawid Mika
------------------------------------------------------------------------

Titanoceratops (tytanoceratops):
Długość: 6,8 m
Wysokość: ? m
Masa: 6,5 t
Czas: późna kreda (późny kampan; 74-73 Ma)
Miejsce: USA (Nowy Meksyk); wyższe pokłady formacji Fruitland lub niższe pokłady formacji Kirkland

Klasyfikacja:
Dinosauria
Ornithishia
Genasauria
Cerapoda
Marginocephalia
Ceratopsia
Neoceratopia
Ceratopsidae
Chasmosaurinae
Triceratopsini
Titanoceratops

Materiał kopalny:
Holotyp (OMNH 10165) to niekompletny szkielet na którego składają się: niekompletna czaszka z żuchwą, elementy kręgosłupa (syncervical, kręgi szyjne, grzbietowe, krzyżowe i ogonowe), niekompletne żebra, kości kończyny górnej (ramienne, prawa promieniowa), kości kończyny dolnej (udowe, piszczelowe, prawa strzałkowa), kości miednicy (biodrowe, kulszowe) i skostniałe ścięgna.

Wstęp:
Titanoceratops to nazwa rodzajowa dinozaura rogatego, który należy do kladu Triceratopsini – zaawansowanej grupy zrzeszającej Eotriceratops, Nedoceratops, Ojoceratops, Torosaurus oraz Triceratops i jest jego najstarszym przedstawicielem. Początkowo holotyp traktowano jako wyrośnięty okaz Pentaceratops sternbergii, jednak nie wykazuje jego cech diagnostycznych. Titanoceratops jest największym (najcięższym) znanym dinozaurem kampanu Ameryki Północnej, choć w tej kwestii Longrich raczej się myli – niepewny gatunek lambeozaura, Lambeosaurus laticaudus przerasta go rozmiarami. Na podstawie skamieniałości uważa się, że osiągał rozmiary zbliżone do Triceratops. Odkrycie tytanoceratopsa zmieniło dotychczasowy pogląd na ewolucję dużych chasmozaurynów – jak się okazuje Triceratopsini wyewoluowały 5 milionów lat wcześniej, niż sądzono dotychczas.

Budowa:
Przedstawiciel kladu Triceratopsini różniący się: od innych chasmozaurynów ekstremalnym powiększeniem dołu w kości przedszczękowej; od triceratopsa w posiadaniu cienkich kości łuskowych, obecnością okien ciemieniowych (oba mogą być związane z wiekiem zwierzęcia - Horner i Goodwin, 2006; Scannella i Horner, 2010), przypominającej róg kość nadjarzmową; różniący się od triceratopsa i torozaura w posiadaniu wąskiego łuku ciemieniowego i pionowej nosowej rozpórki z wąską podstawą; różniący się od triceratopsa, torozaura i eotriceratopsa w posiadaniu rozszerzonego epoccipital (małego rożku) na ogonowym końcu kości łuskowej (może być związane z wiekiem zwierzęcia - Horner i Goodwin, 2006; Scannella i Horner, 2010) i bardzo dużym dołem w kości przedszczękowej, brakiem rzędu zgiętych grzbietowo wyrostków; różniący się od eotriceratopsa w posiadaniu wydłużonej kości przedszczękowej w stosunku do jej wysokości.
Longrich (2011) podaje 22 cechy odróżniające tytanoceratopsa od pentaceratopsa, z których niektóre mogą zależeć od wieku osobnika i zmienności między przedstawicielami tego samego gatunku.

Etymologia:
Nazwa rodzajowa Titanoceratops znaczy "tytaniczne/olbrzymie rogate oblicze" (gr. titan + ceras + ops). Epitet gatunkowy ouranos (odrzucona ostatecznie inna wersja Longricha - ouranous) została zaczerpnięta od Uranosa – ojca tytanów z mitologii greckiej.

Spis gatunków:
Titanoceratops Longrich, 2011
Titanoceratops ouranos Longrich, 2011
= Titanoceratops ouranous Longrich, 2011

Bibliografia:
Nicholas R. Longrich. Titanoceratops ouranous, a giant horned dinosaur from the Late Campanian of New Mexico. „Cretaceous Research”, 2011.

Horner, J.R. & Goodwin, M.B. (2006) "Major cranial changes during Triceratops ontogeny" Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 273 (1602), 2757-2761.

Scannella, J. & Horner, J.R. (2010) "Torosaurus Marsh, 1891, is Triceratops Marsh, 1889 (Ceratopsidae: Chasmosaurinae): synonymy through ontogeny" Journal of Vertebrate Paleontology, 30(4): 1157-1168.

Holotyp tytanoceratopsa:
Obrazek
Obrazek
"Mastodon sapiens"

Utahraptor
Moderator
Moderator
Posty: 2572
Rejestracja: 22 października 2007, o 18:29

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: Utahraptor »

Nie lepiej było poczekać do ukazania się artykułu? :)

Pewnie że można było, a nawet należało, a wyszło jak wyszło :P
MSz


Cóż, tym bardziej, że konkurencja nie śpi ;)
ŁCz
Biologia, UW

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: nazuul »

Utahraptor pisze:Nie lepiej było poczekać do ukazania się artykułu? :)
Moim zdaniem niekoniecznie, informacje i tak się nie zmienią (nie powinny, ale zob. niżej). Myslę, że można spokojnie pisać jak o już ważnym gatunku, bo po co później zmieniać
szerman pisze:Długość: porównywalna z triceratopsem
Wysokość: porównywalna z triceratopsem
Masa: 6,5 t
Lehman (1998)* daje mu 6,8 m a triceratopsowi, powolując się na Dodsona (1996) 7,1-7,9 m
szerman pisze:Czas: późna kreda (późny kampan; 73,6–70,6 Ma)
w abstrakcie jest 74-73 Ma
szerman pisze:rodzaj ten jest póki co nieważny aż do nadania formalnej nazwy, która może się jeszcze zmienić.
co do zasady nie, ale w tym wypadku rzeczywiście są dwie - w tytule jest ouranous a w miejscu, gdzie ustanawia nowy gatunek - ouranos. Jeśli więc w finalnej wersji byłby ten błąd to przyjąłbym, że poprawnie jest ouranos (choć to dyskusyjne)
Raczej nie chodzi o niepewność Longricha co do pisowni, jak piszesz w opisie, bo zapewne wynika to z przeoczenia, najpierw miała być jedna wersja, ale później zmienił, ale nie wszędzie poprawił

Warto jeszcze dać rysunek z pracy Longricha: http://2.bp.blogspot.com/_OVH5UC-R50w/T ... ratops.jpg
i materiał kopalny: holotyp (OMNH 10165) to niekompletny szkielet (zob. rysunek)
(żeby nie pisać po kolei wszystkich kości :wink: )

* praca opisująca holotyp tytanoceratopsa jako pentaceratopsa:
Lehman, T.M., 1998. A gigantic skull and skeleton of the horned dinosaur
Pentaceratops sternbergi from New Mexico. Journal of Paleontology 72, 894-
906.
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: szerman »

Dopisałem co nieco, ale i tak chyba wymaga jeszcze rozszerzenia, ponieważ informacji o nim jest dużo - ale tym zajmę się już nie dziś.
"Mastodon sapiens"

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: nazuul »

szerman pisze:syncervical
nieprzetlumaczlne, struktura powstała ze zrośniętych pierwszych kręgów szyjnych
szerman pisze:epoccipital (małego rogu?)
nieprzetlumaczlne; tak, to są me małe różki na brzegach kryzy.

Jeszcze się przyczepię czegoś:
Lubujesz się w pisaniu diagnoz, ale czemu w takim razie nie piszesz całej? Przede wszystkim wypadałoby wspomnieć o autapomorfii (ekstremalnych powiększeniu dołu w kości przedszczękowej), a o kombinacji cech odróżniających od innych chasmozaurynów to już niekoniecznie. Np. Longrich podaje 22 cechy odróżniające T. od pentaceratopsa, których nie podajesz. Nawet dobrze, bo przynajmniej niektóre z nich (1, 3, 8) mogą zależeć od wieku osobnika. Inne cechy diagnostyczne podane przez Longricha wiążą się ściśle z jego poglądem na zagadnienie odrębności/tożsamości triceratopsa i torozaura. Cechy, którymi różni się od triceratopsa (dwie pierwsze), wg hipotezy o tożsamości triceratopsa i torozaura nie mają znaczenia.
Już kilkakrotnie pisałem, że pisanie diagnoz jest niepotrzebne, bo się szybko zmieniają. W opisie spokojnie wystarczyłoby wspomnieć o autapomorfii a resztę sobie darować.
Właściwie jakbyś zmienił nazwę akapitu na "budowa" powinno być w porządku.

Zrobione
MSz


Dodatkowe uwagi przesłane przez PW
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Dakota
Kambryjski trylobit
Kambryjski trylobit
Posty: 28
Rejestracja: 21 września 2008, o 10:17

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: Dakota »

Właśnie, czy ktoś z Was orientuje się, kiedy ukaże się polska edycja numeru National Geographic z opisem tytanoceratopsa? Zanosi się na to, że w wersji angielskiej artykuł pojawi się w marcowym numerze.
Si on combat, on peut perdre, si on ne combat pas - on est perdu...

Ag.Ent
Kredowy tyranozaur
Kredowy tyranozaur
Posty: 2286
Rejestracja: 19 marca 2009, o 20:55
Imię i nazwisko: Tomasz Skawiński
Lokalizacja: Wrocław

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: Ag.Ent »

szerman pisze:Gdy już nie będzie n.n. (...)
Już nie jest ;)
Titanoceratops ouranos/ouranous Longrich, 2011
Ostatecznie ouranos.
Epitet gatunkowy ouranos (lub ouranous – Longrich jeszcze nie jest pewny co do pisowni) oznacza została zaczerpnięta od Ouranosa – ojca tytanów z mitologii greckiej.
Pomijając kwestię, czy epitet gatunkowy czy nazwa gatunkowa, to Ouranos po polsku to Uranos (+ podkreślony fragment do poprawki językowej).

Poprawione :)
MSz
Tak wiele dinozaurów, tak mało czasu...

Awatar użytkownika
Dawid Mika
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1016
Rejestracja: 23 maja 2008, o 15:49
Lokalizacja: Górny Śląsk

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: Dawid Mika »

"Titanoceratops jest największym znanym dinozaurem kampanu Ameryki Północnej, choć w tej kwestii Longrich raczej się myli – niepewny gatunek lambeozaura, Lambeosaurus laticaudus przerasta go rozmiarami."

Na pewno ? Przecież w kampanie żyło sporo dinozaurów większych niż 7 m, choćby daspletozaur - 8-9 m długości.

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: szerman »

Tak, ponieważ chodzi o masę, nie o długość czy wysokość :) Daspletozaur rzeczywiście był dłuższy, ale o wiele lżejszy. Gdzieś czytałem, że tamten lambeozaur mógł osiągać nawet 20 t.
"Mastodon sapiens"

Awatar użytkownika
Dawid Mika
Jurajski allozaur
Jurajski allozaur
Posty: 1016
Rejestracja: 23 maja 2008, o 15:49
Lokalizacja: Górny Śląsk

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: Dawid Mika »

Należałoby więc dopisać o co chodzi. Może coś takiego:

""Titanoceratops jest największym (jeśli chodzi o masę ciała) znanym dinozaurem kampanu Ameryki Północnej, choć w tej kwestii Longrich raczej się myli – niepewny gatunek lambeozaura, Lambeosaurus laticaudus przerasta go rozmiarami."

Bo takie sformułowania są bardzo mylące.

Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: szerman »

Dawid Mika pisze:Należałoby więc dopisać o co chodzi.

(...)

Bo takie sformułowania są bardzo mylące.
Nie do końca mylące, bo przecież największym ssakiem lądowym obecnie żyjącym jest słoń afrykański, a nie żyrafa, mimo że jest wyższa :) Albo największym zwierzęciem wszechczasów jest płetwal błękitny, a nie jakikolwiek zauropod. Ale faktycznie, coś w tym może być, że potocznie uważa się rozmiary niż masę za wyznacznik wielkości. Dopiszę w nawiasie "najcięższy".
"Mastodon sapiens"

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: nazuul »

Dawid Mika pisze:daspletozaur - 8-9 m długości.
albo i więcej, na jakimś blogu jakiegoś preparatora wyczytałem kiedyś o wielkim D. sp, mierzącym ok. 11 m. W każdym razie nic pewnego.

EDIT http://rmdrc.blogspot.com/2013/02/our-o ... aurus.html
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: nazuul »

nazuul pisze:Longrich podaje 22 cechy odróżniające T. od pentaceratopsa (...) przynajmniej niektóre z nich (1, 3, 8) mogą zależeć od wieku osobnika. Inne cechy diagnostyczne podane przez Longricha wiążą się ściśle z jego poglądem na zagadnienie odrębności/tożsamości triceratopsa i torozaura. Cechy, którymi różni się od triceratopsa (dwie pierwsze), wg hipotezy o tożsamości triceratopsa i torozaura nie mają znaczenia.
Fowler, Scannella i Horner przedstawili na ostatniej konferencji SVP swój pogląd na sprawę (REASSESSING CERATOPSID DIVERSITY USING UNIFIED FRAMES OF REFERENCE). No więc (oczywiście) Titanoceratops to dorosły Pentaceratops, Mojoceratops to młody Chasmosaurus sp. (nic dziwnego; zdaje się, że Longrich nie ma wyczucia co do tego co powinno zostać nazwane a co nie) a Kosmoceratops to młody Vagaceratops* (różnią się geograficznie i chyba też stratygraficznie a do tego ewidentny zanik ozdóbek! http://kahless28.deviantart.com/art/Kos ... -186116203) (oczywiście nie są to informacje, które muszą znaleźć się w opisach, może lepiej poczekać do publikacji).
Lista ostatnio opisanych ceratopsów "do uwalenia" robi się już długa (poprzednie typy to Tatankaceratops i Ojoceratops, które nie widzą się - uwaga - Longrichowi).

* Chasmosaurus irvinensis został przemianowany w pracy opisującej Kosmoceratops richardsoni na Vagaceratops irvinensis. Nazwa pojawiająca się pierwsza to Kosmoceratops - mamy więc nową kombinację Kosmoceratops irvinensis czy raczej Vagaceratops irvinensis (jeśli nie zostawiamy go w Chasmosaurus)?
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: nazuul »

https://www.encyklopedia.dinozaury.com/ ... ldid=26982

Uwaga na zmiany w tabeli, jak tu z wymiarami. One z reguły skądś są. Np. masa była z Longrich (2011), ale dodałem większą:
https://www.encyklopedia.dinozaury.com/ ... ldid=27451

Skasowałem też ze spisu gatunków pentaceratopsa, skoro od ponad 10 lat zwolennicy synonimizacji ograniczają się do wskazania jako wątpliwych kilku z kilkudziesięciu cech diagnostycznych; sam pentaceratops też podlega rozdrobnieniu (praca o Terminocavus).

Jeszcze kilka poprawek: https://www.encyklopedia.dinozaury.com/ ... ldid=27475
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Awatar użytkownika
Lythronax
Złoty Dinek I-VI 2023
Złoty Dinek I-VI 2023
Posty: 1226
Rejestracja: 11 stycznia 2022, o 21:04

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: Lythronax »

O większych rozmiarach Titanoceratops nie wiedziałem. Głównie zmieniłem szablon tabelki, bo mniejszy lepiej wygląda i można dać porównanie dinozaura z człowiekiem.

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: nazuul »

Nie chodzi o wiedzę czy niewiedzę o rozmiarach, one w tabeli wynikały bezpośrednio z cytowanych prac, długość wg Lehmana, masa wg Longricha.

Te porównania się problematyczne, bo powiększają: długość z reguły podaje się czaszka + wzdłuż kręgów, zaś na porównaniu jest linia prosta. Żeby taki tytanoceratops trzymał skalę, to pewnie trzeba dać mu 5,5-6 m.
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Awatar użytkownika
Lythronax
Złoty Dinek I-VI 2023
Złoty Dinek I-VI 2023
Posty: 1226
Rejestracja: 11 stycznia 2022, o 21:04

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: Lythronax »

Wydaje mi się, że prawie 11 t masy dla Titanoceratops to stanowczo za duży szacunek. Czy to możliwe, żeby wczesny przedstawiciel Triceratopsini mógł osiągnąć taką masę?

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: nazuul »

Dlaczego za dużo? Bo inne badania mówią inaczej? W tym samym badaniu Triceratops(?) ma 13,5 t - AMNH 5033 (przynależność taksonomiczna niepewna - szkielet pozaczaszkowy, który jest zmontowany z kilkoma innymi z AMNH [5116, 5045, 5039; odlewy: 970, 971, 973] w okaz o długości 7,1 m [Osborn, 1933]) (cytat z Triceratops).
Inne oszacowania z Benson i in. (2014):
Chasmosaurus_belli ROM 839 3,1 t
Chasmosaurus_russelli CMN 2280 3,5 t
Pachyrhinosaurus_canadensis TMP, St. Mary River/Horseshoe Canyon 4,4 t
Styracosaurus_albertensis CMN 344 4,2 t
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

Awatar użytkownika
Lythronax
Złoty Dinek I-VI 2023
Złoty Dinek I-VI 2023
Posty: 1226
Rejestracja: 11 stycznia 2022, o 21:04

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: Lythronax »

Paul (2016), Longrich (2011) czy Benson i in. (2014) pewnie obliczali masę różnymi metodami i stąd są takie różnice.

Fadeno dla Titanoceratops podaje długość 7,3 m.
https://www.deviantart.com/fadeno/art/T ... -870441011

Awatar użytkownika
nazuul
Moderator
Moderator
Posty: 8245
Rejestracja: 3 grudnia 2007, o 19:51

Re: [opis] Titanoceratops (tytanoceratops)

Post autor: nazuul »

Pablo T pisze:
22 września 2022, o 18:36
Paul (2016), Longrich (2011) czy Benson i in. (2014) pewnie obliczali masę różnymi metodami i stąd są takie różnice.
Tak
Pablo T pisze:
22 września 2022, o 18:36
Fadeno dla Titanoceratops podaje długość 7,3 m.
https://www.deviantart.com/fadeno/art/T ... -870441011
Fadeno robi grube błędy w skalowaniu: https://forum.dinozaury.com/viewtopic.p ... 29&#p69329
Obrazek
[Stamp: Apsaravis] [Avatar: P. Weimer, CC BY-NC-SA 2.0]

ODPOWIEDZ