[ARTYKU?Â] R????norodno??Ă? form dinozaur??w: ornitopody
: 25 sierpnia 2006, o 15:35
NAZWA: Ornithopoda to b??Ă?dnie nadana nazwa. Oznacza dos??ownie ,,Ptasiostopy/Ptakostopy''. Tak naprawdĂ? stopy ornitopod??w nie przypominajĂ? st??p dzisiejszych ptak??w, lecz jaki?? du??ych ssak??w (tu- nosoro??ec). Ze wzglĂ?du na tryb ??ycia jaki prowadzi??y mniejsze ornitopody bywajĂ? nazywane gazelokszta??tnymi. Pierwszym odkrytym ornitopodem (i jednym z pierwszych dinozaur??w) by?? Iguanodon, kt??rego nazwa pochodzi od znanego nauce gada- iguany (legwana). Model dinozaura wykona?? w 1854 roku artysta Benjamin Waterhouse Hawkins, kt??ry b??Ă?dnie umie??ci?? pazur iguanodona na nosie.
Stopy nosorozc??w- http://www.dundee.ac.uk/museum/zoology/bagful/2113.JPG http://www.fossilsonline.com/Rhino_Foss ... nd3_sm.jpg
PRZYSTOSOWANIE Kredowe ornitopody zawdzieczaja swoj sukces ,,wynalezieniem'' specjalnego sposobu ??ucia, dziĂ?ki ruchomo??ci szczĂ?k i wykszta??ceniu du??ych baterii zĂ?bowych do rozcierania pokarmu.
BUDOWA: Ornitopody by??y niezwykle zr????nicowane pod wzglĂ?dem budowy i rozmiar??w cia??a. WiĂ?kszo??Ă? z nich to ma??ej lub ??redniej wielko??ci dinozaury. WyjĂ?tkiem sĂ? iguanodony i hadrozaury. Przodkiem hadrozaurow jest Bactrosaurus johnsoni. JedynĂ? broniĂ? ornitopod??w by??a ucieczka. Jest to jednak cecha mniejszych ornitopod??w, kt??re osiĂ?ga??y prĂ?dko??Ă? 50 km/h. Iguanodon??w nie cechowa??a szybko??Ă?, a ich kciuki zako??czone kopytkowatym kolcem nie by??y zbyt skuteczne w walce. Istnieja przypuszczenia, iz mog??y one mieĂ? pod ogonami gruczo??y pi??mowe podobne do tych, jakie posiadajĂ? skunksy (nie potwierdzono tego jednak).
GNIAZDA: Hadrozaury i iguanodony, co roku o sta??ej porze powraca??y w to samo miejsce (jak ??????wie morskie i ptaki) by z??o??yĂ? jaja. W przeciwie??stwie do wiĂ?kszo??ci gad??w, zaciekle strzeg??y jaj i opiekowa??y siĂ? ma??ymi do czasu ich usamodzielnienia.
WYDAWANIE D??WIĂ?K??W: Wsp????czesne gady nie potrafiĂ? wydawaĂ? zbyt wielu d??wiĂ?k??w, poniewa?? nie maja strun g??osowych, wystĂ?pujĂ?cych w gard??ach u ssak??w (krta??) i ptak??w (krta?? dolna). MogĂ? jedynie syczeĂ? i ryczeĂ?, wydmuchujĂ?c powietrze przez tchawice, gard??o, nozdrza i pysk. Dinozaury wyginĂ???y i nie mo??emy z cala pewno??ciĂ? stwierdziĂ?, czy by??y w stanie wydawaĂ? jakie?? d??wiĂ?ki. PrzemawiajĂ? za tym jednak pewne znaleziska, jak np. u Edmontosaurus, po obu stronach jamy nosowej, znajdowa??y siĂ? g??Ă?bokie zaglebienia. Mo??liwe, ze przykrywa??y je lu??ne p??aty sk??ry, kt??re nadyma??y siĂ? jak balony i wzmacnia??y wibracje wytwarzane w kana??ach nosowych, w efekcie, czego powstawa?? dono??ny d??wiĂ?k przypominajĂ?cy trĂ?bkĂ?. Odkryty w czaszce Parasaurolophus z??o??ony uk??ad kanal??w r??wnie?? m??g?? s??u??yĂ? gadowi jako narzĂ?d mowy. WydmuchujĂ?c przez nie powietrze z p??uc dinozaur ten m??g?? wydawaĂ? niski, ryczĂ?cy d??wiĂ?k. Dawniej badacze sĂ?dzili, ??e hadrozaury mog??y prowadziĂ? wodno-lĂ?dowy tryb ??ycia (wskaz??wkĂ? byl bocznie sp??aszczony ogon przy nasadzie). W razie niebezpiecze??stwa mog??y one ratowaĂ? siĂ? ucieczkĂ? do wody, a rury i worki na g??owach dinozaur??w kaczodziobych mog??y s??u??yĂ? do wstrzymywania oddechu (zwierzĂ? nape??nia??o sw??j wyrostek powietrzem). Tezy te zostaly jednak szbko odrzucone.
http://www.nmmnh-abq.mus.nm.us/nmmnh/sci_parasaur.html
CIEKAWOSTKI:
Silesaurus opolensis- nowoodkryty gad kopalny uwa??any przez niektorych za praprzodka ornitopod??w (na ten temat trwaja dyskusje). Daleki krewny poludniowoamerykanskiego Pisanosaurus merti z rodziny fabrozaur??w. SzczĂ?tki silezaura odnaleziono jedynie w Polsce.
Hipsylophodon sp.- zagadkowy, odkryty w 1989 roku krewniak australijskich hipsylofodon??w, odnaleziony na Antarktydzie (Wyspa Rossa) wraz z ankylozaurem Antarctopelta oliveroi.
Tropy- w Australii odkryto tropy stada hypsilofodonow, co potwierdza teze iz zyly stadnie.
POKREWIE??STWO:
PodajĂ? linka: http://www.geol.umd.edu/~tholtz/G104/10419orni.htm
WIZERUNKI:
Agilisaurus louderbacki
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... li_big.jpg
Anatotitan copei
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... to_big.jpg
Atlascopcosaurus loadsi
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ac_big.jpg
Bactrosaurus johnsoni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... tr_big.jpg
Brachylophosaurus canadensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... hy_big.jpg
Bugenasaura infernalis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... en_big.jpg
Drinker nisti
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... nk_big.jpg
Camptosaurus dispar
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... pt_big.jpg
Gasparinisaura cincosaltensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... pa_big.jpg
Geranosaurus atavus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... an_big.jpg
Gryposaurus notabilis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... po_big.jpg
Hadrosaurus foulkii
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ro_big.jpg
Heterodontosaurus tucki
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ro_big.jpg
Hypsilophodon foxii
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... si_big.jpg
Maiasaura peeblesorum
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... as_big.jpg
Parasaurolophus walkeri
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... s1_big.jpg
Saurolophus osborni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ur_big.jpg
Lambeosaurus lambei
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... be_big.jpg
Muttaburrasaurus langdoni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ta_big.jpg
Dryosaurus altus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... os_big.jpg
Shantungosaurus giganteus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... nt_big.jpg
Parksosaurus warrenae
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... us_big.jpg
Pisanosaurs merti
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... no_big.jpg
Valdosaurus canaliculatus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... do_big.jpg
Xiaosaurus dashanpensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... os_big.jpg
Lesothosaurus diagnosticus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ll_big.jpg
Iguanodon anglicusi
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... an_big.jpg
Stopy nosorozc??w- http://www.dundee.ac.uk/museum/zoology/bagful/2113.JPG http://www.fossilsonline.com/Rhino_Foss ... nd3_sm.jpg
PRZYSTOSOWANIE Kredowe ornitopody zawdzieczaja swoj sukces ,,wynalezieniem'' specjalnego sposobu ??ucia, dziĂ?ki ruchomo??ci szczĂ?k i wykszta??ceniu du??ych baterii zĂ?bowych do rozcierania pokarmu.
BUDOWA: Ornitopody by??y niezwykle zr????nicowane pod wzglĂ?dem budowy i rozmiar??w cia??a. WiĂ?kszo??Ă? z nich to ma??ej lub ??redniej wielko??ci dinozaury. WyjĂ?tkiem sĂ? iguanodony i hadrozaury. Przodkiem hadrozaurow jest Bactrosaurus johnsoni. JedynĂ? broniĂ? ornitopod??w by??a ucieczka. Jest to jednak cecha mniejszych ornitopod??w, kt??re osiĂ?ga??y prĂ?dko??Ă? 50 km/h. Iguanodon??w nie cechowa??a szybko??Ă?, a ich kciuki zako??czone kopytkowatym kolcem nie by??y zbyt skuteczne w walce. Istnieja przypuszczenia, iz mog??y one mieĂ? pod ogonami gruczo??y pi??mowe podobne do tych, jakie posiadajĂ? skunksy (nie potwierdzono tego jednak).
GNIAZDA: Hadrozaury i iguanodony, co roku o sta??ej porze powraca??y w to samo miejsce (jak ??????wie morskie i ptaki) by z??o??yĂ? jaja. W przeciwie??stwie do wiĂ?kszo??ci gad??w, zaciekle strzeg??y jaj i opiekowa??y siĂ? ma??ymi do czasu ich usamodzielnienia.
WYDAWANIE D??WIĂ?K??W: Wsp????czesne gady nie potrafiĂ? wydawaĂ? zbyt wielu d??wiĂ?k??w, poniewa?? nie maja strun g??osowych, wystĂ?pujĂ?cych w gard??ach u ssak??w (krta??) i ptak??w (krta?? dolna). MogĂ? jedynie syczeĂ? i ryczeĂ?, wydmuchujĂ?c powietrze przez tchawice, gard??o, nozdrza i pysk. Dinozaury wyginĂ???y i nie mo??emy z cala pewno??ciĂ? stwierdziĂ?, czy by??y w stanie wydawaĂ? jakie?? d??wiĂ?ki. PrzemawiajĂ? za tym jednak pewne znaleziska, jak np. u Edmontosaurus, po obu stronach jamy nosowej, znajdowa??y siĂ? g??Ă?bokie zaglebienia. Mo??liwe, ze przykrywa??y je lu??ne p??aty sk??ry, kt??re nadyma??y siĂ? jak balony i wzmacnia??y wibracje wytwarzane w kana??ach nosowych, w efekcie, czego powstawa?? dono??ny d??wiĂ?k przypominajĂ?cy trĂ?bkĂ?. Odkryty w czaszce Parasaurolophus z??o??ony uk??ad kanal??w r??wnie?? m??g?? s??u??yĂ? gadowi jako narzĂ?d mowy. WydmuchujĂ?c przez nie powietrze z p??uc dinozaur ten m??g?? wydawaĂ? niski, ryczĂ?cy d??wiĂ?k. Dawniej badacze sĂ?dzili, ??e hadrozaury mog??y prowadziĂ? wodno-lĂ?dowy tryb ??ycia (wskaz??wkĂ? byl bocznie sp??aszczony ogon przy nasadzie). W razie niebezpiecze??stwa mog??y one ratowaĂ? siĂ? ucieczkĂ? do wody, a rury i worki na g??owach dinozaur??w kaczodziobych mog??y s??u??yĂ? do wstrzymywania oddechu (zwierzĂ? nape??nia??o sw??j wyrostek powietrzem). Tezy te zostaly jednak szbko odrzucone.
http://www.nmmnh-abq.mus.nm.us/nmmnh/sci_parasaur.html
CIEKAWOSTKI:
Silesaurus opolensis- nowoodkryty gad kopalny uwa??any przez niektorych za praprzodka ornitopod??w (na ten temat trwaja dyskusje). Daleki krewny poludniowoamerykanskiego Pisanosaurus merti z rodziny fabrozaur??w. SzczĂ?tki silezaura odnaleziono jedynie w Polsce.
Hipsylophodon sp.- zagadkowy, odkryty w 1989 roku krewniak australijskich hipsylofodon??w, odnaleziony na Antarktydzie (Wyspa Rossa) wraz z ankylozaurem Antarctopelta oliveroi.
Tropy- w Australii odkryto tropy stada hypsilofodonow, co potwierdza teze iz zyly stadnie.
POKREWIE??STWO:
PodajĂ? linka: http://www.geol.umd.edu/~tholtz/G104/10419orni.htm
WIZERUNKI:
Agilisaurus louderbacki
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... li_big.jpg
Anatotitan copei
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... to_big.jpg
Atlascopcosaurus loadsi
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ac_big.jpg
Bactrosaurus johnsoni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... tr_big.jpg
Brachylophosaurus canadensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... hy_big.jpg
Bugenasaura infernalis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... en_big.jpg
Drinker nisti
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... nk_big.jpg
Camptosaurus dispar
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... pt_big.jpg
Gasparinisaura cincosaltensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... pa_big.jpg
Geranosaurus atavus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... an_big.jpg
Gryposaurus notabilis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... po_big.jpg
Hadrosaurus foulkii
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ro_big.jpg
Heterodontosaurus tucki
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ro_big.jpg
Hypsilophodon foxii
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... si_big.jpg
Maiasaura peeblesorum
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... as_big.jpg
Parasaurolophus walkeri
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... s1_big.jpg
Saurolophus osborni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ur_big.jpg
Lambeosaurus lambei
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... be_big.jpg
Muttaburrasaurus langdoni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ta_big.jpg
Dryosaurus altus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... os_big.jpg
Shantungosaurus giganteus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... nt_big.jpg
Parksosaurus warrenae
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... us_big.jpg
Pisanosaurs merti
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... no_big.jpg
Valdosaurus canaliculatus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... do_big.jpg
Xiaosaurus dashanpensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... os_big.jpg
Lesothosaurus diagnosticus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ll_big.jpg
Iguanodon anglicusi
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... an_big.jpg