Strona 1 z 1

[ARTYKU?] R????norodno??Ä? form dinozaur??w: ornitopody

: 25 sierpnia 2006, o 15:35
autor: Sebastian
NAZWA: Ornithopoda to b??Ä?dnie nadana nazwa. Oznacza dos??ownie ,,Ptasiostopy/Ptakostopy''. Tak naprawdÄ? stopy ornitopod??w nie przypominajÄ? st??p dzisiejszych ptak??w, lecz jaki?? du??ych ssak??w (tu- nosoro??ec). Ze wzglÄ?du na tryb ??ycia jaki prowadzi??y mniejsze ornitopody bywajÄ? nazywane gazelokszta??tnymi. Pierwszym odkrytym ornitopodem (i jednym z pierwszych dinozaur??w) by?? Iguanodon, kt??rego nazwa pochodzi od znanego nauce gada- iguany (legwana). Model dinozaura wykona?? w 1854 roku artysta Benjamin Waterhouse Hawkins, kt??ry b??Ä?dnie umie??ci?? pazur iguanodona na nosie.
Stopy nosorozc??w- http://www.dundee.ac.uk/museum/zoology/bagful/2113.JPG http://www.fossilsonline.com/Rhino_Foss ... nd3_sm.jpg
PRZYSTOSOWANIE Kredowe ornitopody zawdzieczaja swoj sukces ,,wynalezieniem'' specjalnego sposobu ??ucia, dziÄ?ki ruchomo??ci szczÄ?k i wykszta??ceniu du??ych baterii zÄ?bowych do rozcierania pokarmu.
BUDOWA: Ornitopody by??y niezwykle zr????nicowane pod wzglÄ?dem budowy i rozmiar??w cia??a. WiÄ?kszo??Ä? z nich to ma??ej lub ??redniej wielko??ci dinozaury. WyjÄ?tkiem sÄ? iguanodony i hadrozaury. Przodkiem hadrozaurow jest Bactrosaurus johnsoni. JedynÄ? broniÄ? ornitopod??w by??a ucieczka. Jest to jednak cecha mniejszych ornitopod??w, kt??re osiÄ?ga??y prÄ?dko??Ä? 50 km/h. Iguanodon??w nie cechowa??a szybko??Ä?, a ich kciuki zako??czone kopytkowatym kolcem nie by??y zbyt skuteczne w walce. Istnieja przypuszczenia, iz mog??y one mieÄ? pod ogonami gruczo??y pi??mowe podobne do tych, jakie posiadajÄ? skunksy (nie potwierdzono tego jednak).
GNIAZDA: Hadrozaury i iguanodony, co roku o sta??ej porze powraca??y w to samo miejsce (jak ??????wie morskie i ptaki) by z??o??yÄ? jaja. W przeciwie??stwie do wiÄ?kszo??ci gad??w, zaciekle strzeg??y jaj i opiekowa??y siÄ? ma??ymi do czasu ich usamodzielnienia.
WYDAWANIE D??WIÄ?K??W: Wsp????czesne gady nie potrafiÄ? wydawaÄ? zbyt wielu d??wiÄ?k??w, poniewa?? nie maja strun g??osowych, wystÄ?pujÄ?cych w gard??ach u ssak??w (krta??) i ptak??w (krta?? dolna). MogÄ? jedynie syczeÄ? i ryczeÄ?, wydmuchujÄ?c powietrze przez tchawice, gard??o, nozdrza i pysk. Dinozaury wyginÄ???y i nie mo??emy z cala pewno??ciÄ? stwierdziÄ?, czy by??y w stanie wydawaÄ? jakie?? d??wiÄ?ki. PrzemawiajÄ? za tym jednak pewne znaleziska, jak np. u Edmontosaurus, po obu stronach jamy nosowej, znajdowa??y siÄ? g??Ä?bokie zaglebienia. Mo??liwe, ze przykrywa??y je lu??ne p??aty sk??ry, kt??re nadyma??y siÄ? jak balony i wzmacnia??y wibracje wytwarzane w kana??ach nosowych, w efekcie, czego powstawa?? dono??ny d??wiÄ?k przypominajÄ?cy trÄ?bkÄ?. Odkryty w czaszce Parasaurolophus z??o??ony uk??ad kanal??w r??wnie?? m??g?? s??u??yÄ? gadowi jako narzÄ?d mowy. WydmuchujÄ?c przez nie powietrze z p??uc dinozaur ten m??g?? wydawaÄ? niski, ryczÄ?cy d??wiÄ?k. Dawniej badacze sÄ?dzili, ??e hadrozaury mog??y prowadziÄ? wodno-lÄ?dowy tryb ??ycia (wskaz??wkÄ? byl bocznie sp??aszczony ogon przy nasadzie). W razie niebezpiecze??stwa mog??y one ratowaÄ? siÄ? ucieczkÄ? do wody, a rury i worki na g??owach dinozaur??w kaczodziobych mog??y s??u??yÄ? do wstrzymywania oddechu (zwierzÄ? nape??nia??o sw??j wyrostek powietrzem). Tezy te zostaly jednak szbko odrzucone.
http://www.nmmnh-abq.mus.nm.us/nmmnh/sci_parasaur.html
CIEKAWOSTKI:
Silesaurus opolensis- nowoodkryty gad kopalny uwa??any przez niektorych za praprzodka ornitopod??w (na ten temat trwaja dyskusje). Daleki krewny poludniowoamerykanskiego Pisanosaurus merti z rodziny fabrozaur??w. SzczÄ?tki silezaura odnaleziono jedynie w Polsce.
Hipsylophodon sp.- zagadkowy, odkryty w 1989 roku krewniak australijskich hipsylofodon??w, odnaleziony na Antarktydzie (Wyspa Rossa) wraz z ankylozaurem Antarctopelta oliveroi.
Tropy- w Australii odkryto tropy stada hypsilofodonow, co potwierdza teze iz zyly stadnie.
POKREWIE??STWO:
PodajÄ? linka: http://www.geol.umd.edu/~tholtz/G104/10419orni.htm
WIZERUNKI:
Agilisaurus louderbacki
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... li_big.jpg

Anatotitan copei
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... to_big.jpg

Atlascopcosaurus loadsi
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ac_big.jpg

Bactrosaurus johnsoni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... tr_big.jpg

Brachylophosaurus canadensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... hy_big.jpg

Bugenasaura infernalis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... en_big.jpg

Drinker nisti
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... nk_big.jpg

Camptosaurus dispar
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... pt_big.jpg

Gasparinisaura cincosaltensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... pa_big.jpg

Geranosaurus atavus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... an_big.jpg

Gryposaurus notabilis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... po_big.jpg

Hadrosaurus foulkii
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ro_big.jpg

Heterodontosaurus tucki
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ro_big.jpg

Hypsilophodon foxii
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... si_big.jpg

Maiasaura peeblesorum
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... as_big.jpg

Parasaurolophus walkeri
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... s1_big.jpg

Saurolophus osborni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ur_big.jpg

Lambeosaurus lambei
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... be_big.jpg

Muttaburrasaurus langdoni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ta_big.jpg

Dryosaurus altus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... os_big.jpg

Shantungosaurus giganteus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... nt_big.jpg

Parksosaurus warrenae
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... us_big.jpg

Pisanosaurs merti
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... no_big.jpg

Valdosaurus canaliculatus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... do_big.jpg

Xiaosaurus dashanpensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... os_big.jpg

Lesothosaurus diagnosticus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ll_big.jpg

Iguanodon anglicusi
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... an_big.jpg

: 25 sierpnia 2006, o 17:23
autor: Dinosaur Man
Megalosaurus Buckland, 1824
Iguanodon Mantell, 1825

: 12 września 2006, o 10:26
autor: Dino

: 14 września 2006, o 03:15
autor: Karol Sabath
ParÄ? uwag do artyku??u:
Orhithopoda to nazwa zbiorowa (l.poj. od stopy jest pes), a wiÄ?c t??umaczenie powinno brzmieÄ? raczej "ptasiostope" (w l.mn.).
Ciekawe jakich gad??w stopy przypominajÄ? stopy ornitopod??w?
ProponujÄ? por??wnaÄ? stopÄ? np. iguanodona czy hadrozaura i nosoro??ca (chyba ??e kto?? zna gady o bardziej podobnych stopach).
(nosoro??ce - np. http://www.dundee.ac.uk/museum/zoology/bagful/2113.JPG lub http://www.fossilsonline.com/Rhino_Foss ... nd3_sm.jpg)
Te "gazelokszta??tne" to naciÄ?gana metafora (dotyczy raczej trybu ??ycia ni?? wyglÄ?du) i stosowana jest tylko do ma??ych ornitopod??w - zw??aszcza hipsylofodont??w (kto nazwa??by 10-metrowego iguanodona, ouranozaura, czy hadrozaura "gazelÄ?"?).
Nie ma s??owa "Pierwszoodkryty" - trzeba napisaÄ? "Pierwszym odkrytym".
Legwan to podstawowa nazwa jaszczurki nazywajÄ?cej siÄ? po ??acinie Iguana.
Owen zresztÄ? nie uwa??a?? iguanodona za wielkiego legwana (to autor nazwy Iguanodon, Gideon Mantell, rekonstruowa?? go z sylwetkÄ? jaszczurki) - dlatego zaliczy?? go do nowej grupy gad??w (Dinosauria) i zasugerowa?? Hawkinsowi zrekonstruowanie go na podobie??stwo gadziego "nosoro??ca", o ssaczej sylwetce, ale z ??uskami i grubym ogonem.
Nie wiem, czy wydawanie d??wiÄ?k??w jest podstawowÄ? cechÄ?, kt??ra powinna siÄ? znale??Ä? na poczÄ?tku charakterystyki ornitopod??w - ten wÄ?tek przesunÄ???bym gdzie?? dalej.
Struny g??osowe ssak??w sÄ? w "gardle" (??ci??lej - w krtani), ale u ptak??w ??piewajÄ?cych d??wiÄ?ki wydawane sÄ? "krtaniÄ? dolnÄ?", u do??u tchawicy. Opis edmontozaura jest mylÄ?cy. Jama nosowa jest w g??Ä?bi czaszki. Otwiera siÄ? na zewnÄ?trz otworami nosowymi, i to wok???? nich u edmontozaura sÄ? rozleg??e zag??Ä?bienia (nie "rowki") - wystarczy spojrzeÄ? na jakie?? zdjÄ?cie czaszki, najlepiej z g??ry, z przodu lub lub z ukosa. Tak??e rur parazurolofa (2 metry) nie nazwa??bym zdrobniale "kanalikami", tylko raczej kana??ami czy jamami.
Opowie??ci o wodno-lÄ?dowym trybie ??ycia hadrozaur??w to przezytek z czas??w, kiedy w og??le przypisywano dinozaurom brodzÄ?cy tryb ??ycia, a u hadrozaur??w znaleziono domniemane mumie "b??on p??awnych" - w rzeczywisto??ci zechsniÄ?tÄ? sk??rÄ? opinajÄ?cÄ? wszystkie palce d??oni na kszta??t jednopalczastej rÄ?kawicy. Owszem, ogon hadrozaur??w jest sp??aszczony (jak np. u krokodyla), ale nie nadawa??by siÄ? do p??ywania jako napÄ?d, bo by?? przecie?? usztywniony na ca??ej d??ugo??ci skostnia??ymi ??ciÄ?gnami, wiÄ?c nie m??g?? siÄ? wyginaÄ? fali??cie na boki.
Baktrozaur nie m??g?? byÄ? wsp??lnym przodkiem iguanodon??w i hadrozaur??w, bo ??y?? w p????niej kredzie, a iduanodony prze??ywa??y ju?? rozkwit we wszesnej kredzie. Baktrozaur jest jednym z najprymitywniejszych hadrozaur??w. Iguanodony wywodzÄ? siÄ? zapewne z kamptozaur??w, a z kolei z iguanodon??w wyodrÄ?bni??y siÄ? hadrozaury (poprzez formy zbli??one do ouranozaura czy baktrozaura). Ja bym nie nazwa?? kciuka iguanodona kopytkowatym. Inne palce owszem mia??y kopyta, ale kciuk mia?? kolec, i to wcale nie taki nieprzydatny do walki.
SkÄ?d to przekonanie, ??e naukowcy przypisujÄ? iguanodonom (czy wszystkim ornitopodom?) gruczo??y pi??mowe pod ogonem?!
Z ciekawostek wyglÄ?da, jakby jedynie w Polsce odnaleziono pisanozaura. Chodzi oczywi??cie o silezaura. Z tÄ? jego ornitopodowato??ciÄ? bym nie przesadza??. W og??le nie wiem, czy powinien byÄ? zilustrowany w tym artykule, jakby by?? jednym z typowych ornitopod??w. Raczej nale??a??oby go umie??ciÄ? w jakim?? artykule o triasowych pradinozaurach.
Nie tylko ??????wie wracajÄ? w te samy miejsca, by z??ozyÄ? jaja. Tak??e np. ptaki wracajÄ? do swych gniazd (jak bociany) czy kolonii lÄ?gowych.
Je??li mowa o australijskich jipsylofodonach, to warto wspomnieÄ? o polarnej wielkookiej Leaellynasaura (nazwanej na cze??Ä? c??rki Toma i Patricii Rich??w, paleontolog??w), i mo??e o tropach stada szybko biegnÄ?cych hipsylofodont??w (http://www.deh.gov.au/heritage/national ... sheet.html)
Zabrak??o mi zupe??nie om??wienia najwa??niejszego przystosowania, kt??remu kredowe ornitopody zawdziÄ?czajÄ? sw??j wielki sukces - wynalezieniu ??ucia dziÄ?ki specjalnej ruchomo??ci szczÄ?k i wykszta??ceniu du??ych baterii zÄ?bowych do rozcierania pokarmu.