NAZWA: Ornithopoda to b??Ă?dnie nadana nazwa. Oznacza dos??ownie ,,Ptasiostopy/Ptakostopy''. Tak naprawdĂ? stopy ornitopod??w nie przypominajĂ? st??p dzisiejszych ptak??w, lecz jaki?? du??ych ssak??w (tu- nosoro??ec). Ze wzglĂ?du na tryb ??ycia jaki prowadzi??y mniejsze ornitopody bywajĂ? nazywane gazelokszta??tnymi. Pierwszym odkrytym ornitopodem (i jednym z pierwszych dinozaur??w) by?? Iguanodon, kt??rego nazwa pochodzi od znanego nauce gada- iguany (legwana). Model dinozaura wykona?? w 1854 roku artysta Benjamin Waterhouse Hawkins, kt??ry b??Ă?dnie umie??ci?? pazur iguanodona na nosie.
Stopy nosorozc??w- http://www.dundee.ac.uk/museum/zoology/bagful/2113.JPG http://www.fossilsonline.com/Rhino_Foss ... nd3_sm.jpg
PRZYSTOSOWANIE Kredowe ornitopody zawdzieczaja swoj sukces ,,wynalezieniem'' specjalnego sposobu ??ucia, dziĂ?ki ruchomo??ci szczĂ?k i wykszta??ceniu du??ych baterii zĂ?bowych do rozcierania pokarmu.
BUDOWA: Ornitopody by??y niezwykle zr????nicowane pod wzglĂ?dem budowy i rozmiar??w cia??a. WiĂ?kszo??Ă? z nich to ma??ej lub ??redniej wielko??ci dinozaury. WyjĂ?tkiem sĂ? iguanodony i hadrozaury. Przodkiem hadrozaurow jest Bactrosaurus johnsoni. JedynĂ? broniĂ? ornitopod??w by??a ucieczka. Jest to jednak cecha mniejszych ornitopod??w, kt??re osiĂ?ga??y prĂ?dko??Ă? 50 km/h. Iguanodon??w nie cechowa??a szybko??Ă?, a ich kciuki zako??czone kopytkowatym kolcem nie by??y zbyt skuteczne w walce. Istnieja przypuszczenia, iz mog??y one mieĂ? pod ogonami gruczo??y pi??mowe podobne do tych, jakie posiadajĂ? skunksy (nie potwierdzono tego jednak).
GNIAZDA: Hadrozaury i iguanodony, co roku o sta??ej porze powraca??y w to samo miejsce (jak ??????wie morskie i ptaki) by z??o??yĂ? jaja. W przeciwie??stwie do wiĂ?kszo??ci gad??w, zaciekle strzeg??y jaj i opiekowa??y siĂ? ma??ymi do czasu ich usamodzielnienia.
WYDAWANIE D??WIĂ?K??W: Wsp????czesne gady nie potrafiĂ? wydawaĂ? zbyt wielu d??wiĂ?k??w, poniewa?? nie maja strun g??osowych, wystĂ?pujĂ?cych w gard??ach u ssak??w (krta??) i ptak??w (krta?? dolna). MogĂ? jedynie syczeĂ? i ryczeĂ?, wydmuchujĂ?c powietrze przez tchawice, gard??o, nozdrza i pysk. Dinozaury wyginĂ???y i nie mo??emy z cala pewno??ciĂ? stwierdziĂ?, czy by??y w stanie wydawaĂ? jakie?? d??wiĂ?ki. PrzemawiajĂ? za tym jednak pewne znaleziska, jak np. u Edmontosaurus, po obu stronach jamy nosowej, znajdowa??y siĂ? g??Ă?bokie zaglebienia. Mo??liwe, ze przykrywa??y je lu??ne p??aty sk??ry, kt??re nadyma??y siĂ? jak balony i wzmacnia??y wibracje wytwarzane w kana??ach nosowych, w efekcie, czego powstawa?? dono??ny d??wiĂ?k przypominajĂ?cy trĂ?bkĂ?. Odkryty w czaszce Parasaurolophus z??o??ony uk??ad kanal??w r??wnie?? m??g?? s??u??yĂ? gadowi jako narzĂ?d mowy. WydmuchujĂ?c przez nie powietrze z p??uc dinozaur ten m??g?? wydawaĂ? niski, ryczĂ?cy d??wiĂ?k. Dawniej badacze sĂ?dzili, ??e hadrozaury mog??y prowadziĂ? wodno-lĂ?dowy tryb ??ycia (wskaz??wkĂ? byl bocznie sp??aszczony ogon przy nasadzie). W razie niebezpiecze??stwa mog??y one ratowaĂ? siĂ? ucieczkĂ? do wody, a rury i worki na g??owach dinozaur??w kaczodziobych mog??y s??u??yĂ? do wstrzymywania oddechu (zwierzĂ? nape??nia??o sw??j wyrostek powietrzem). Tezy te zostaly jednak szbko odrzucone.
http://www.nmmnh-abq.mus.nm.us/nmmnh/sci_parasaur.html
CIEKAWOSTKI:
Silesaurus opolensis- nowoodkryty gad kopalny uwa??any przez niektorych za praprzodka ornitopod??w (na ten temat trwaja dyskusje). Daleki krewny poludniowoamerykanskiego Pisanosaurus merti z rodziny fabrozaur??w. SzczĂ?tki silezaura odnaleziono jedynie w Polsce.
Hipsylophodon sp.- zagadkowy, odkryty w 1989 roku krewniak australijskich hipsylofodon??w, odnaleziony na Antarktydzie (Wyspa Rossa) wraz z ankylozaurem Antarctopelta oliveroi.
Tropy- w Australii odkryto tropy stada hypsilofodonow, co potwierdza teze iz zyly stadnie.
POKREWIE??STWO:
PodajĂ? linka: http://www.geol.umd.edu/~tholtz/G104/10419orni.htm
WIZERUNKI:
Agilisaurus louderbacki
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... li_big.jpg
Anatotitan copei
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... to_big.jpg
Atlascopcosaurus loadsi
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ac_big.jpg
Bactrosaurus johnsoni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... tr_big.jpg
Brachylophosaurus canadensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... hy_big.jpg
Bugenasaura infernalis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... en_big.jpg
Drinker nisti
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... nk_big.jpg
Camptosaurus dispar
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... pt_big.jpg
Gasparinisaura cincosaltensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... pa_big.jpg
Geranosaurus atavus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... an_big.jpg
Gryposaurus notabilis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... po_big.jpg
Hadrosaurus foulkii
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ro_big.jpg
Heterodontosaurus tucki
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ro_big.jpg
Hypsilophodon foxii
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... si_big.jpg
Maiasaura peeblesorum
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... as_big.jpg
Parasaurolophus walkeri
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... s1_big.jpg
Saurolophus osborni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ur_big.jpg
Lambeosaurus lambei
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... be_big.jpg
Muttaburrasaurus langdoni
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ta_big.jpg
Dryosaurus altus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... os_big.jpg
Shantungosaurus giganteus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... nt_big.jpg
Parksosaurus warrenae
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... us_big.jpg
Pisanosaurs merti
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... no_big.jpg
Valdosaurus canaliculatus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... do_big.jpg
Xiaosaurus dashanpensis
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... os_big.jpg
Lesothosaurus diagnosticus
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... ll_big.jpg
Iguanodon anglicusi
http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/lig ... an_big.jpg
[ARTYKU?Â] R????norodno??Ă? form dinozaur??w: ornitopody
- Sebastian
- Jurajski allozaur
- Posty: 1336
- Rejestracja: 2 lipca 2006, o 13:32
- Imię i nazwisko: Sebastian Oziemski
- Lokalizacja: Harlow, Essex, UK
[ARTYKU?Â] R????norodno??Ă? form dinozaur??w: ornitopody
Ostatnio zmieniony 16 września 2006, o 19:48 przez Sebastian, łącznie zmieniany 18 razy.
- Dinosaur Man
- Karboński antrakozaur
- Posty: 542
- Rejestracja: 19 lipca 2006, o 21:01
- Imię i nazwisko: Dawid Studziński
- Lokalizacja: Szczecin
- Karol Sabath
- Ekspert
- Posty: 443
- Rejestracja: 15 marca 2006, o 21:21
- Lokalizacja: Warszawa
- Kontakt:
ParĂ? uwag do artyku??u:
Orhithopoda to nazwa zbiorowa (l.poj. od stopy jest pes), a wiĂ?c t??umaczenie powinno brzmieĂ? raczej "ptasiostope" (w l.mn.).
Ciekawe jakich gad??w stopy przypominajĂ? stopy ornitopod??w?
ProponujĂ? por??wnaĂ? stopĂ? np. iguanodona czy hadrozaura i nosoro??ca (chyba ??e kto?? zna gady o bardziej podobnych stopach).
(nosoro??ce - np. http://www.dundee.ac.uk/museum/zoology/bagful/2113.JPG lub http://www.fossilsonline.com/Rhino_Foss ... nd3_sm.jpg)
Te "gazelokszta??tne" to naciĂ?gana metafora (dotyczy raczej trybu ??ycia ni?? wyglĂ?du) i stosowana jest tylko do ma??ych ornitopod??w - zw??aszcza hipsylofodont??w (kto nazwa??by 10-metrowego iguanodona, ouranozaura, czy hadrozaura "gazelĂ?"?).
Nie ma s??owa "Pierwszoodkryty" - trzeba napisaĂ? "Pierwszym odkrytym".
Legwan to podstawowa nazwa jaszczurki nazywajĂ?cej siĂ? po ??acinie Iguana.
Owen zresztĂ? nie uwa??a?? iguanodona za wielkiego legwana (to autor nazwy Iguanodon, Gideon Mantell, rekonstruowa?? go z sylwetkĂ? jaszczurki) - dlatego zaliczy?? go do nowej grupy gad??w (Dinosauria) i zasugerowa?? Hawkinsowi zrekonstruowanie go na podobie??stwo gadziego "nosoro??ca", o ssaczej sylwetce, ale z ??uskami i grubym ogonem.
Nie wiem, czy wydawanie d??wiĂ?k??w jest podstawowĂ? cechĂ?, kt??ra powinna siĂ? znale??Ă? na poczĂ?tku charakterystyki ornitopod??w - ten wĂ?tek przesunĂ???bym gdzie?? dalej.
Struny g??osowe ssak??w sĂ? w "gardle" (??ci??lej - w krtani), ale u ptak??w ??piewajĂ?cych d??wiĂ?ki wydawane sĂ? "krtaniĂ? dolnĂ?", u do??u tchawicy. Opis edmontozaura jest mylĂ?cy. Jama nosowa jest w g??Ă?bi czaszki. Otwiera siĂ? na zewnĂ?trz otworami nosowymi, i to wok???? nich u edmontozaura sĂ? rozleg??e zag??Ă?bienia (nie "rowki") - wystarczy spojrzeĂ? na jakie?? zdjĂ?cie czaszki, najlepiej z g??ry, z przodu lub lub z ukosa. Tak??e rur parazurolofa (2 metry) nie nazwa??bym zdrobniale "kanalikami", tylko raczej kana??ami czy jamami.
Opowie??ci o wodno-lĂ?dowym trybie ??ycia hadrozaur??w to przezytek z czas??w, kiedy w og??le przypisywano dinozaurom brodzĂ?cy tryb ??ycia, a u hadrozaur??w znaleziono domniemane mumie "b??on p??awnych" - w rzeczywisto??ci zechsniĂ?tĂ? sk??rĂ? opinajĂ?cĂ? wszystkie palce d??oni na kszta??t jednopalczastej rĂ?kawicy. Owszem, ogon hadrozaur??w jest sp??aszczony (jak np. u krokodyla), ale nie nadawa??by siĂ? do p??ywania jako napĂ?d, bo by?? przecie?? usztywniony na ca??ej d??ugo??ci skostnia??ymi ??ciĂ?gnami, wiĂ?c nie m??g?? siĂ? wyginaĂ? fali??cie na boki.
Baktrozaur nie m??g?? byĂ? wsp??lnym przodkiem iguanodon??w i hadrozaur??w, bo ??y?? w p????niej kredzie, a iduanodony prze??ywa??y ju?? rozkwit we wszesnej kredzie. Baktrozaur jest jednym z najprymitywniejszych hadrozaur??w. Iguanodony wywodzĂ? siĂ? zapewne z kamptozaur??w, a z kolei z iguanodon??w wyodrĂ?bni??y siĂ? hadrozaury (poprzez formy zbli??one do ouranozaura czy baktrozaura). Ja bym nie nazwa?? kciuka iguanodona kopytkowatym. Inne palce owszem mia??y kopyta, ale kciuk mia?? kolec, i to wcale nie taki nieprzydatny do walki.
SkĂ?d to przekonanie, ??e naukowcy przypisujĂ? iguanodonom (czy wszystkim ornitopodom?) gruczo??y pi??mowe pod ogonem?!
Z ciekawostek wyglĂ?da, jakby jedynie w Polsce odnaleziono pisanozaura. Chodzi oczywi??cie o silezaura. Z tĂ? jego ornitopodowato??ciĂ? bym nie przesadza??. W og??le nie wiem, czy powinien byĂ? zilustrowany w tym artykule, jakby by?? jednym z typowych ornitopod??w. Raczej nale??a??oby go umie??ciĂ? w jakim?? artykule o triasowych pradinozaurach.
Nie tylko ??????wie wracajĂ? w te samy miejsca, by z??ozyĂ? jaja. Tak??e np. ptaki wracajĂ? do swych gniazd (jak bociany) czy kolonii lĂ?gowych.
Je??li mowa o australijskich jipsylofodonach, to warto wspomnieĂ? o polarnej wielkookiej Leaellynasaura (nazwanej na cze??Ă? c??rki Toma i Patricii Rich??w, paleontolog??w), i mo??e o tropach stada szybko biegnĂ?cych hipsylofodont??w (http://www.deh.gov.au/heritage/national ... sheet.html)
Zabrak??o mi zupe??nie om??wienia najwa??niejszego przystosowania, kt??remu kredowe ornitopody zawdziĂ?czajĂ? sw??j wielki sukces - wynalezieniu ??ucia dziĂ?ki specjalnej ruchomo??ci szczĂ?k i wykszta??ceniu du??ych baterii zĂ?bowych do rozcierania pokarmu.
Orhithopoda to nazwa zbiorowa (l.poj. od stopy jest pes), a wiĂ?c t??umaczenie powinno brzmieĂ? raczej "ptasiostope" (w l.mn.).
Ciekawe jakich gad??w stopy przypominajĂ? stopy ornitopod??w?
ProponujĂ? por??wnaĂ? stopĂ? np. iguanodona czy hadrozaura i nosoro??ca (chyba ??e kto?? zna gady o bardziej podobnych stopach).
(nosoro??ce - np. http://www.dundee.ac.uk/museum/zoology/bagful/2113.JPG lub http://www.fossilsonline.com/Rhino_Foss ... nd3_sm.jpg)
Te "gazelokszta??tne" to naciĂ?gana metafora (dotyczy raczej trybu ??ycia ni?? wyglĂ?du) i stosowana jest tylko do ma??ych ornitopod??w - zw??aszcza hipsylofodont??w (kto nazwa??by 10-metrowego iguanodona, ouranozaura, czy hadrozaura "gazelĂ?"?).
Nie ma s??owa "Pierwszoodkryty" - trzeba napisaĂ? "Pierwszym odkrytym".
Legwan to podstawowa nazwa jaszczurki nazywajĂ?cej siĂ? po ??acinie Iguana.
Owen zresztĂ? nie uwa??a?? iguanodona za wielkiego legwana (to autor nazwy Iguanodon, Gideon Mantell, rekonstruowa?? go z sylwetkĂ? jaszczurki) - dlatego zaliczy?? go do nowej grupy gad??w (Dinosauria) i zasugerowa?? Hawkinsowi zrekonstruowanie go na podobie??stwo gadziego "nosoro??ca", o ssaczej sylwetce, ale z ??uskami i grubym ogonem.
Nie wiem, czy wydawanie d??wiĂ?k??w jest podstawowĂ? cechĂ?, kt??ra powinna siĂ? znale??Ă? na poczĂ?tku charakterystyki ornitopod??w - ten wĂ?tek przesunĂ???bym gdzie?? dalej.
Struny g??osowe ssak??w sĂ? w "gardle" (??ci??lej - w krtani), ale u ptak??w ??piewajĂ?cych d??wiĂ?ki wydawane sĂ? "krtaniĂ? dolnĂ?", u do??u tchawicy. Opis edmontozaura jest mylĂ?cy. Jama nosowa jest w g??Ă?bi czaszki. Otwiera siĂ? na zewnĂ?trz otworami nosowymi, i to wok???? nich u edmontozaura sĂ? rozleg??e zag??Ă?bienia (nie "rowki") - wystarczy spojrzeĂ? na jakie?? zdjĂ?cie czaszki, najlepiej z g??ry, z przodu lub lub z ukosa. Tak??e rur parazurolofa (2 metry) nie nazwa??bym zdrobniale "kanalikami", tylko raczej kana??ami czy jamami.
Opowie??ci o wodno-lĂ?dowym trybie ??ycia hadrozaur??w to przezytek z czas??w, kiedy w og??le przypisywano dinozaurom brodzĂ?cy tryb ??ycia, a u hadrozaur??w znaleziono domniemane mumie "b??on p??awnych" - w rzeczywisto??ci zechsniĂ?tĂ? sk??rĂ? opinajĂ?cĂ? wszystkie palce d??oni na kszta??t jednopalczastej rĂ?kawicy. Owszem, ogon hadrozaur??w jest sp??aszczony (jak np. u krokodyla), ale nie nadawa??by siĂ? do p??ywania jako napĂ?d, bo by?? przecie?? usztywniony na ca??ej d??ugo??ci skostnia??ymi ??ciĂ?gnami, wiĂ?c nie m??g?? siĂ? wyginaĂ? fali??cie na boki.
Baktrozaur nie m??g?? byĂ? wsp??lnym przodkiem iguanodon??w i hadrozaur??w, bo ??y?? w p????niej kredzie, a iduanodony prze??ywa??y ju?? rozkwit we wszesnej kredzie. Baktrozaur jest jednym z najprymitywniejszych hadrozaur??w. Iguanodony wywodzĂ? siĂ? zapewne z kamptozaur??w, a z kolei z iguanodon??w wyodrĂ?bni??y siĂ? hadrozaury (poprzez formy zbli??one do ouranozaura czy baktrozaura). Ja bym nie nazwa?? kciuka iguanodona kopytkowatym. Inne palce owszem mia??y kopyta, ale kciuk mia?? kolec, i to wcale nie taki nieprzydatny do walki.
SkĂ?d to przekonanie, ??e naukowcy przypisujĂ? iguanodonom (czy wszystkim ornitopodom?) gruczo??y pi??mowe pod ogonem?!
Z ciekawostek wyglĂ?da, jakby jedynie w Polsce odnaleziono pisanozaura. Chodzi oczywi??cie o silezaura. Z tĂ? jego ornitopodowato??ciĂ? bym nie przesadza??. W og??le nie wiem, czy powinien byĂ? zilustrowany w tym artykule, jakby by?? jednym z typowych ornitopod??w. Raczej nale??a??oby go umie??ciĂ? w jakim?? artykule o triasowych pradinozaurach.
Nie tylko ??????wie wracajĂ? w te samy miejsca, by z??ozyĂ? jaja. Tak??e np. ptaki wracajĂ? do swych gniazd (jak bociany) czy kolonii lĂ?gowych.
Je??li mowa o australijskich jipsylofodonach, to warto wspomnieĂ? o polarnej wielkookiej Leaellynasaura (nazwanej na cze??Ă? c??rki Toma i Patricii Rich??w, paleontolog??w), i mo??e o tropach stada szybko biegnĂ?cych hipsylofodont??w (http://www.deh.gov.au/heritage/national ... sheet.html)
Zabrak??o mi zupe??nie om??wienia najwa??niejszego przystosowania, kt??remu kredowe ornitopody zawdziĂ?czajĂ? sw??j wielki sukces - wynalezieniu ??ucia dziĂ?ki specjalnej ruchomo??ci szczĂ?k i wykszta??ceniu du??ych baterii zĂ?bowych do rozcierania pokarmu.