Korekta: nazuul, Utahraptor
---------------------------------------------------------------------
Titanosaurus (tytanozaur):
Długość: 9-12 m
Wysokość: ok. 4 m
Masa: ? t
Czas: późna kreda ("środkowy" - późny mastrycht; 70-65 Ma)
Miejsce: Indie (Pradesh); formacja Lameta*
* Miejsce odnalezienia holotypu gatunku typowego T. indicus.
Klasyfikacja:
Dinosauria
Saurischia
Sauropodomorpha
Massopoda
Sauropoda
Eusauropoda
Neosauropoda
? Macronaria
?? Titanosauriformes
??? Titanosauria
Titanosaurus
Materiał kopalny:
Holotyp T. indicus to 2 środkowe kręgi ogonowe.
Materiał przypisany – niekompletny szewron, kość piszczelowa, strzałkowa, udowa (niekompletna) i 3 kręgi ogonowe.
T. falloti – kręgi ogonowe i kość udowa.
T. lydekkeri – kręg ogonowy.
T. madagascariensis – kręgi ogonowe.
T. rahioliensis - zęby.
T. valdensis – kilka kręgów ogonowych.
Historia odkryć:
Tytanozaur został nazwany przez Lydekkera w 1877 roku na podstawie skamieniałości odkrytych w formacja Lameta w Indiach. Wkrótce naukowcy z całego świata zaczęli przypisywać do tego rodzaju nowe osobniki (do gatunku typowego) oraz same nowe gatunki. Dochodziło nawet do tego, iż na podstawie pojedynczych kości zwierzęcia ustalało się nowy gatunek w obrębie rodzaju Titanosaurus. W efekcie przypisuje się do niego dinozaury żyjące na niemal wszystkich kontynentach, w dodatku od późnej jury (barrem) do końca kredy (mastrycht), co jest mało prawdopodobne. Obecne analizy zakwalifikowały część gatunków tytanozaura do nowych rodzajów, natomiast słabo poznane posiadają obecnie status nomen dubium.
Pozycja systematyczna:
Titanosaurus to "takson-worek" zauropodów – rodzaj zrzeszający wiele gatunków, które w znakomitej większości okazały się synonimami innych, bądź to nowymi (często monotypowymi) rodzajami, lub gatunkami niepewnymi (posiadającymi status nomen dubium). Jego systematyka jest jedną z najbardziej zawiłych u zauropodów. Podobna sytuacja jest u Cetiosaurus, Pelorosaurus i Omeisaurus, choć ten ostatni nie został jeszcze jak pozostałe rozbity na nowe rodzaje. Czasami nawet gatunek typowy, T. indicus, uważa się za niepewny, co automatycznie przekłada się na status taksonomiczny całego rodzaju. Z pewnością wpływ na to miały przypisane do niego szczątki zauropodów znalezione w różnych miejscach na świecie (prócz Indii Francja, Hiszpania, Madagaskar), a ponieważ pod koniec okresu kredowego takie rozmieszczenie jest mało prawdopodobne, sprawa jest prosta – poszczególne osobniki gatunku T. indicus prawdopodobnie należą do innych gatunków, a może i rodzajów. Najlepiej poznany gatunek "Titanosaurus" ("T. colberti") obecnie należy do Isisaurus i jest jego gatunkiem typowym. Ciekawa jest także kwestia nazewnictwa "T. montanus", obecnie znanego jako Atlantosaurus montanus.
Etymologia:
Nazwa rodzajowa Titanosaurus w tłumaczeniu to "tytaniczny jaszczur". Epitet gatunkowy indicus oznacza "indyjski", gdyż właśnie w Indiach natrafiono po raz pierwszy na jego szczątki.
Spis gatunków:
Titanosaurus Lydekker, 1877
Titanosaurus indicus Lydekker, 1877 (? nomen dubium)
= Titanosaurus blandfordi Lydekker, 1879
"Titanosaurus montanus" Marsh, 1877 (nomen dubium) = Atlantosaurus montanus Marsh, 1877 ?= Apatosaurus ajax Marsh, 1877
Titanosaurus australis Lydekker, 1893 = Neuquensaurus australis
Titanosaurus nanus Lydekker, 1893 (nomen dubium) = ? Neuquensaurus australis
Titanosaurus madagascariensis Deperet, 1896 (nomen dubium)
Titanosaurus dacus Nopcsa, 1915 = Magyarosaurus dacus
Titanosaurus lydekkeri von Huene, 1929 (nomen dubium)
Titanosaurus robustus von Huene, 1929 (nomen dubium) = ? Saltasaurus loricatus
Titanosaurus valdensis von Huene, 1929 (nomen dubium)
Titanosaurus falloti Hoffet, 1942 (nomen dubium)
Titanosaurus rahioliensis Mathur i Srivastava, 1987 (nomen dubium)
Titanosaurus colberti Jain i Bandyopadhay, 1997 = Isisaurus colberti
Bibliografia:
Taylor M.P. (2010) "Sauropod dinosaur research: a historical review". Geological Society, London, Special Publications; v. 343; p. 361-386; doi:10.1144/SP343.22
Upchurch P., Barrett P.M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
http://www.dinodata.org/index.php?optio ... &Itemid=67
http://en.wikipedia.org/wiki/Titanosaurus
http://www-personal.umich.edu/~wilsonja ... ch2003.pdf
Rekonstrukcja:
Być może podobnie wyglądał holotyp gatunku typowego:
