[Opis] Herrerasaurus
: 22 maja 2006, o 20:23
Aktualna wersja hasła:
http://www.encyklopedia.dinozaury.com/i ... rerasaurus
Zob. aktualną wersję opisu (korektę nazuula) niżej
WciĂ??? nie mogĂ? siĂ? zabraĂ? do tekstu o aliwalii... Oczywi??cie prĂ?dzej czy p????niej bĂ?dzie, ale p??ki co - wrzucam co?? do Encyklopedii Dinozaur??w:
Herrerasaurus ischigualastensis
Opisany w 1963 r. przez Osvaldo A. Reiga*
Uwaga – opisane z formacji Ischigualasto rodzaje Ischisaurus (Reig 1963) i Frenguellisaurus (Novas 1986) obecnie uwa??a siĂ? za m??odsze synonimy rodzaju Herrerasaurus. Swego czasu tak??e rodzaj Staurikosaurus (Colbert 1970) uwa??ano za synonim Herrerasaurus, ostatecznie jednak na podstawie r????nic anatomicznych zosta?? uznany za odrĂ?bny rodzaj.**
Znaczenie nazwy: Nazwa rodzajowa dos??ownie znaczy „Jaszczur Herrery” – od nazwiska Don Victorino Herrera, farmera i przewodnika, kt??ry jako pierwszy natknĂ??? siĂ? na szkielet zwierzĂ?cia. Nazwa gatunkowa pochodzi od formacji Ischigualasto, gdzie odkryto skamienia??o??ci herrerazaur??w.
Rozmiary: 3 – 4 m d??. i ok. 200 kg masy cia??a.***
Uwaga – na stronie http://www.ischigualasto.org/ENGLISH/30 ... /index.htm podano, ??e Frenguellisaurus (tam traktowany jeszcze jako odrĂ?bny rodzaj, choĂ? dopuszczono, ??e mo??e to byĂ? bardzo stary herrerazaur) osiĂ?ga?? 7 m d??. SĂ? to jednak szacunki na podstawie fragmentarycznych skamienia??o??ci i trzeba do nich podchodziĂ? z du??Ă? ostro??no??ciĂ?.
Czas – karnik, p????ny trias
Miejsce znalezienia – formacja Ischigualasto, prowincja San Juan, Argentyna, Ameryka Po??udniowa
Klasyfikacja****:
Archosauria
Ornithodira
Dinosauromorpha
Dinosauriformes
Dinosauria
Saurischia
Theropoda
Herrerasauridae
Pozycja systematyczna herrerazaura zmienia??a siĂ? wielokrotnie. Sam Osvaldo Reig w 1963 r. zaliczy?? go do karnozaur??w. P????niej przedstawiano najr????niejsze propozycje jego klasyfikacji; od uznania go za bazalnego dinozaura gadziomiednicznego, przez uznanie za bazalnego dinozaura blisko spokrewnionego z wsp??lnym przodkiem Saurischia i Ornithischia, a?? po nie zaliczanie go w og??le do dinozaur??w i uznanie za krewnego przodk??w tych zwierzĂ?t.***** Dopiero odkrycie nowych skamienia??o??ci, w tym m.in. kompletnej czaszki w 1988 r. pozwoli??o uzyskaĂ? wiĂ?cej informacji na temat tego zwierzĂ?cia. W 1992 r. Paul Sereno i Fernando Novas wykazali******, ??e herrerazaur i pokrewne gatunki to w istocie bardziej zaawansowane zwierzĂ?ta, ni?? sĂ?dzono wcze??niej – bazalne teropody, nie wchodzĂ?ce w sk??ad ani Ceratosauria, ani Tetanurae.
Taka klasyfikacja oznacza, ??e ju?? w karniku dinozaury by??y kladem zr????nicowanym, ??e do tego czasu zdĂ???y??y wyewoluowaĂ? ich najwa??niejsze grupy, jak teropody czy zauropodomorfy. Zatem pierwsze dinozaury pojawi??y siĂ? jeszcze wcze??niej, co najmniej w ??rodkowym triasie. P????niejsze odkrycia zdajĂ? siĂ? tĂ? tezĂ? potwierdzaĂ? – np. odkrycie w Brazylii w osadach z karniku Saturnalia, bardzo prymitywnego zauropodomorfa, kt??ry mia?? pewne cechy nietypowe dla dinozaur??w, np. nie w pe??ni otwartĂ? panewkĂ? biodrowĂ?.
Kontrowersje wok???? pozycji systematycznej herrerazaura by??y wywo??ane m.in. jego nietypowĂ? budowĂ? cia??a, ??Ă?czĂ?cĂ? cechy typowe zar??wno dla p????niejszych teropod??w, jak i dla bardziej prymitywnych grup archozaur??w.
Typowy dla dinozaur??w jest np. zawiasowy staw skokowy. W budowie ko??czyn przednich widaĂ? ju?? wp??yw trendu ewolucji typowego dla teropod??w – palce IV i V sĂ? bardzo zredukowane i nie majĂ? pazur??w, za to wyd??u??ajĂ? siĂ? uzbrojone w szpony palce I, II i III. Pierwszy palec u nogi by?? skierowany do ty??u, jak u bardziej zaawansowanych teropod??w. Wreszcie – znalezienie kompletnej czaszki pozwoli??o odkryĂ? u herrerazaura zawiasowy staw w ??uchwie. ??w staw umo??liwia?? unoszenie siĂ? przedniej czĂ???ci ??uchwy w stosunku do tylnej, co zwiĂ?ksza??o si??Ă? zacisku szczĂ?k. Co wa??niejsze, ??w staw wystĂ?powa?? tak??e u p????niejszych teropod??w, co ??Ă?czy herrerazaura z tĂ? grupĂ?. Dowodzi te??, ??e herrerazaur by?? bardziej zaawansowany ewolucyjnie ni?? nieco wcze??niejszy Eoraptor, kt??ry tego stawu w ??uchwie nie mia??.
Z drugiej strony, takie cechy, jak nie w pe??ni otwarta od strony przy??rodkowej panewka biodrowa******* czy zaledwie dwa krĂ?gi krzy??owe ??Ă?czĂ? herrerazaura z prymitywniejszymi archozaurami.
Jak sugerujĂ? badania skamienia??o??ci z formacji Ischigualasto, ??w ??redniej wielko??ci, dwuno??ny drapie??nik (choĂ? i tak jest to najwiĂ?kszy znany dinozaur z tego obszaru z karniku) zamieszkiwa?? tereny z sezonowymi zmianami opad??w w ciĂ?gu roku. W porze deszczowej jego terytorium bujnie porasta??y paprocie, skrzypy, paprocie nasienne oraz drzewa iglaste.
W czasach, gdy ??y?? herrerazaur, dinozaury nie by??y jeszcze grupĂ? wiele znaczĂ?cĂ? w ekosystemie; dominowa??y inne grupy zwierzĂ?t. ChoĂ? lata ??wietno??ci mia??y ju?? za sobĂ?, wciĂ??? do??Ă? licznie wystĂ?powa??y synapsydy (dawniej okre??lane jako „gady ssakokszta??tne”), jak dicynodonty (m.in. Ischigualastia, blisko spokrewniona ze znanym z WWD placeriasem) i cynodonty – w tym zar??wno du??e, ro??lino??erne trawersodonty, jak i mniejsze, drapie??ne gatunki. Dominowali jednak przedstawiciele du??ego kladu Archosauromorpha – zar??wno ro??lino??erni, jak masywne rynchozaury o charakterystycznym uzĂ?bieniu, czy opancerzone aetozaury, jak i drapie??ni, jak przedstawiciele kladu Rauisuchia. Herrerazaur dzieli?? swe terytoria z co najmniej kilkoma przedstawicielami tej grupy, m.in. z najwiĂ?kszym lĂ?dowym drapie??nikiem znanym z formacji Ischigualasto – Saurosuchus galilei, przypominajĂ?cym nieco krokodyla na wyprostowanych ko??czynach, siĂ?gajĂ?cym 6-7 m d??. i wa??Ă?cym prawdopodobnie do 750 kg.
Trudno powiedzieĂ?, na ile herrerazaury – i p????niejsze teropody – mog??y konkurowaĂ? z tymi potĂ???nymi drapie??nikami. W ka??dym razie klad Rauisuchia wymar?? dopiero na prze??omie triasu i jury, trochĂ? p????niej ni?? rodzina Herrerasauridae – wiĂ?c nawet je??li taka konkurencja by??a, nie zaszkodzi??a zbytnio rauizuchom. ByĂ? mo??e herrerazauchy i rauizuchy zajmowa??y nieco inne nisze ekologiczne: wielkie, wolniejsze rauizuchy polowa??y z zasadzki na du??ych, powolnych ro??lino??erc??w, za?? mniejsze i szybsze herrerazaury polowa??y na ofiary ma??e i ??redniej wielko??ci********.
Przypisy:
*Opis (po angielsku) mo??na przeczytaĂ? pod tym adresem: http://www.dinodata.net/Dd/Namelist/Tabh/H030.htm
Jest on czĂ???ciĂ? szerszego opracowania Osvalda Reiga „La presencia de dinosaurios saurisquios en los "Estrados de Ischigualasto" (Mesotriasico superior) de las provincias de San Juan y La Rioja (Republica Argentina)”. Z jego ca??o??ciĂ? (r??wnie?? po angielsku) mo??na siĂ? zapoznaĂ? tu:
http://ravenel.si.edu/paleo/paleoglot/files/Reig_63.doc
** PodajĂ? za: http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?ac ... n_no=38511
Trzeba kliknĂ?Ă? na „Taxonomic history”
*** PodajĂ? za starym Dinosauriconem (strona ju?? niedostĂ?pna, chyba, ??e przez Internet Archive Wayback Machine), oraz za stronĂ? http://www.palaeos.com/Mesozoic/Triassi ... an.600.htm
**** PodajĂ? za: http://www.palaeos.com/Vertebrates/Unit ... 0.100.html
***** Takie stanowisko wciĂ??? prezentujĂ? strony:
http://www.ucmp.berkeley.edu/diapsids/s ... opoda.html
http://www.ucmp.berkeley.edu/diapsids/h ... aurus.html
****** W „The Complete Skull and Skeleton of an Early Dinosaur”, wydrukowanym w Science. Abstrakt jest tu: http://adsabs.harvard.edu/abs/1992Sci...258.1137S , pe??na wersja - sam bym chĂ?tnie przeczyta??…
******* Podobnie jak w przypadku Saturnalia. Mo??e to sugerowaĂ?, ??e teropody, zauropodomorfy i dinozaury ptasiomiedniczne wykszta??ci??y typowĂ? dla dinozaur??w otwartĂ? od strony przy??rodkowej panewkĂ? biodrowĂ? niezale??nie.
******** ChoĂ? nawet je??li herrerazaur nie konkurowa?? z wielkimi rauizuchami, to prawdopodobnie i tak rywalizowa?? z mniejszymi przedstawicielami tego kladu – zw??aszcza tymi nale??Ă?cymi do rodziny Ornithosuchidae, jak dwumetrowej d??ugo??ci Venaticosuchus rusconii.
Linki
Opr??cz stron, kt??rych adresy internetowe poda??em ju?? wy??ej, korzysta??em jeszcze z kilku innych:
http://www.dinodata.net/Dd/Namelist/Tabh/H029.htm
http://rainbow.ldgo.columbia.edu/courses/v1001/9.html
http://dml.cmnh.org/1996Jan/msg00632.html
Korzysta??em te?? z opisu herrerazaura z „KsiĂ?gi dinozaur??w” Davida Lamberta, (wydawnictwo ?ĹĄwiat KsiĂ???ki, Warszawa 1996 r.), na str. 40-41.
W wypadku wystĂ?powania ra??Ă?cych b??Ă?d??w w powy??szych wypocinach – proszĂ? m??wiĂ?, nie biĂ?!
http://www.encyklopedia.dinozaury.com/i ... rerasaurus
Zob. aktualną wersję opisu (korektę nazuula) niżej
WciĂ??? nie mogĂ? siĂ? zabraĂ? do tekstu o aliwalii... Oczywi??cie prĂ?dzej czy p????niej bĂ?dzie, ale p??ki co - wrzucam co?? do Encyklopedii Dinozaur??w:
Herrerasaurus ischigualastensis
Opisany w 1963 r. przez Osvaldo A. Reiga*
Uwaga – opisane z formacji Ischigualasto rodzaje Ischisaurus (Reig 1963) i Frenguellisaurus (Novas 1986) obecnie uwa??a siĂ? za m??odsze synonimy rodzaju Herrerasaurus. Swego czasu tak??e rodzaj Staurikosaurus (Colbert 1970) uwa??ano za synonim Herrerasaurus, ostatecznie jednak na podstawie r????nic anatomicznych zosta?? uznany za odrĂ?bny rodzaj.**
Znaczenie nazwy: Nazwa rodzajowa dos??ownie znaczy „Jaszczur Herrery” – od nazwiska Don Victorino Herrera, farmera i przewodnika, kt??ry jako pierwszy natknĂ??? siĂ? na szkielet zwierzĂ?cia. Nazwa gatunkowa pochodzi od formacji Ischigualasto, gdzie odkryto skamienia??o??ci herrerazaur??w.
Rozmiary: 3 – 4 m d??. i ok. 200 kg masy cia??a.***
Uwaga – na stronie http://www.ischigualasto.org/ENGLISH/30 ... /index.htm podano, ??e Frenguellisaurus (tam traktowany jeszcze jako odrĂ?bny rodzaj, choĂ? dopuszczono, ??e mo??e to byĂ? bardzo stary herrerazaur) osiĂ?ga?? 7 m d??. SĂ? to jednak szacunki na podstawie fragmentarycznych skamienia??o??ci i trzeba do nich podchodziĂ? z du??Ă? ostro??no??ciĂ?.
Czas – karnik, p????ny trias
Miejsce znalezienia – formacja Ischigualasto, prowincja San Juan, Argentyna, Ameryka Po??udniowa
Klasyfikacja****:
Archosauria
Ornithodira
Dinosauromorpha
Dinosauriformes
Dinosauria
Saurischia
Theropoda
Herrerasauridae
Pozycja systematyczna herrerazaura zmienia??a siĂ? wielokrotnie. Sam Osvaldo Reig w 1963 r. zaliczy?? go do karnozaur??w. P????niej przedstawiano najr????niejsze propozycje jego klasyfikacji; od uznania go za bazalnego dinozaura gadziomiednicznego, przez uznanie za bazalnego dinozaura blisko spokrewnionego z wsp??lnym przodkiem Saurischia i Ornithischia, a?? po nie zaliczanie go w og??le do dinozaur??w i uznanie za krewnego przodk??w tych zwierzĂ?t.***** Dopiero odkrycie nowych skamienia??o??ci, w tym m.in. kompletnej czaszki w 1988 r. pozwoli??o uzyskaĂ? wiĂ?cej informacji na temat tego zwierzĂ?cia. W 1992 r. Paul Sereno i Fernando Novas wykazali******, ??e herrerazaur i pokrewne gatunki to w istocie bardziej zaawansowane zwierzĂ?ta, ni?? sĂ?dzono wcze??niej – bazalne teropody, nie wchodzĂ?ce w sk??ad ani Ceratosauria, ani Tetanurae.
Taka klasyfikacja oznacza, ??e ju?? w karniku dinozaury by??y kladem zr????nicowanym, ??e do tego czasu zdĂ???y??y wyewoluowaĂ? ich najwa??niejsze grupy, jak teropody czy zauropodomorfy. Zatem pierwsze dinozaury pojawi??y siĂ? jeszcze wcze??niej, co najmniej w ??rodkowym triasie. P????niejsze odkrycia zdajĂ? siĂ? tĂ? tezĂ? potwierdzaĂ? – np. odkrycie w Brazylii w osadach z karniku Saturnalia, bardzo prymitywnego zauropodomorfa, kt??ry mia?? pewne cechy nietypowe dla dinozaur??w, np. nie w pe??ni otwartĂ? panewkĂ? biodrowĂ?.
Kontrowersje wok???? pozycji systematycznej herrerazaura by??y wywo??ane m.in. jego nietypowĂ? budowĂ? cia??a, ??Ă?czĂ?cĂ? cechy typowe zar??wno dla p????niejszych teropod??w, jak i dla bardziej prymitywnych grup archozaur??w.
Typowy dla dinozaur??w jest np. zawiasowy staw skokowy. W budowie ko??czyn przednich widaĂ? ju?? wp??yw trendu ewolucji typowego dla teropod??w – palce IV i V sĂ? bardzo zredukowane i nie majĂ? pazur??w, za to wyd??u??ajĂ? siĂ? uzbrojone w szpony palce I, II i III. Pierwszy palec u nogi by?? skierowany do ty??u, jak u bardziej zaawansowanych teropod??w. Wreszcie – znalezienie kompletnej czaszki pozwoli??o odkryĂ? u herrerazaura zawiasowy staw w ??uchwie. ??w staw umo??liwia?? unoszenie siĂ? przedniej czĂ???ci ??uchwy w stosunku do tylnej, co zwiĂ?ksza??o si??Ă? zacisku szczĂ?k. Co wa??niejsze, ??w staw wystĂ?powa?? tak??e u p????niejszych teropod??w, co ??Ă?czy herrerazaura z tĂ? grupĂ?. Dowodzi te??, ??e herrerazaur by?? bardziej zaawansowany ewolucyjnie ni?? nieco wcze??niejszy Eoraptor, kt??ry tego stawu w ??uchwie nie mia??.
Z drugiej strony, takie cechy, jak nie w pe??ni otwarta od strony przy??rodkowej panewka biodrowa******* czy zaledwie dwa krĂ?gi krzy??owe ??Ă?czĂ? herrerazaura z prymitywniejszymi archozaurami.
Jak sugerujĂ? badania skamienia??o??ci z formacji Ischigualasto, ??w ??redniej wielko??ci, dwuno??ny drapie??nik (choĂ? i tak jest to najwiĂ?kszy znany dinozaur z tego obszaru z karniku) zamieszkiwa?? tereny z sezonowymi zmianami opad??w w ciĂ?gu roku. W porze deszczowej jego terytorium bujnie porasta??y paprocie, skrzypy, paprocie nasienne oraz drzewa iglaste.
W czasach, gdy ??y?? herrerazaur, dinozaury nie by??y jeszcze grupĂ? wiele znaczĂ?cĂ? w ekosystemie; dominowa??y inne grupy zwierzĂ?t. ChoĂ? lata ??wietno??ci mia??y ju?? za sobĂ?, wciĂ??? do??Ă? licznie wystĂ?powa??y synapsydy (dawniej okre??lane jako „gady ssakokszta??tne”), jak dicynodonty (m.in. Ischigualastia, blisko spokrewniona ze znanym z WWD placeriasem) i cynodonty – w tym zar??wno du??e, ro??lino??erne trawersodonty, jak i mniejsze, drapie??ne gatunki. Dominowali jednak przedstawiciele du??ego kladu Archosauromorpha – zar??wno ro??lino??erni, jak masywne rynchozaury o charakterystycznym uzĂ?bieniu, czy opancerzone aetozaury, jak i drapie??ni, jak przedstawiciele kladu Rauisuchia. Herrerazaur dzieli?? swe terytoria z co najmniej kilkoma przedstawicielami tej grupy, m.in. z najwiĂ?kszym lĂ?dowym drapie??nikiem znanym z formacji Ischigualasto – Saurosuchus galilei, przypominajĂ?cym nieco krokodyla na wyprostowanych ko??czynach, siĂ?gajĂ?cym 6-7 m d??. i wa??Ă?cym prawdopodobnie do 750 kg.
Trudno powiedzieĂ?, na ile herrerazaury – i p????niejsze teropody – mog??y konkurowaĂ? z tymi potĂ???nymi drapie??nikami. W ka??dym razie klad Rauisuchia wymar?? dopiero na prze??omie triasu i jury, trochĂ? p????niej ni?? rodzina Herrerasauridae – wiĂ?c nawet je??li taka konkurencja by??a, nie zaszkodzi??a zbytnio rauizuchom. ByĂ? mo??e herrerazauchy i rauizuchy zajmowa??y nieco inne nisze ekologiczne: wielkie, wolniejsze rauizuchy polowa??y z zasadzki na du??ych, powolnych ro??lino??erc??w, za?? mniejsze i szybsze herrerazaury polowa??y na ofiary ma??e i ??redniej wielko??ci********.
Przypisy:
*Opis (po angielsku) mo??na przeczytaĂ? pod tym adresem: http://www.dinodata.net/Dd/Namelist/Tabh/H030.htm
Jest on czĂ???ciĂ? szerszego opracowania Osvalda Reiga „La presencia de dinosaurios saurisquios en los "Estrados de Ischigualasto" (Mesotriasico superior) de las provincias de San Juan y La Rioja (Republica Argentina)”. Z jego ca??o??ciĂ? (r??wnie?? po angielsku) mo??na siĂ? zapoznaĂ? tu:
http://ravenel.si.edu/paleo/paleoglot/files/Reig_63.doc
** PodajĂ? za: http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?ac ... n_no=38511
Trzeba kliknĂ?Ă? na „Taxonomic history”
*** PodajĂ? za starym Dinosauriconem (strona ju?? niedostĂ?pna, chyba, ??e przez Internet Archive Wayback Machine), oraz za stronĂ? http://www.palaeos.com/Mesozoic/Triassi ... an.600.htm
**** PodajĂ? za: http://www.palaeos.com/Vertebrates/Unit ... 0.100.html
***** Takie stanowisko wciĂ??? prezentujĂ? strony:
http://www.ucmp.berkeley.edu/diapsids/s ... opoda.html
http://www.ucmp.berkeley.edu/diapsids/h ... aurus.html
****** W „The Complete Skull and Skeleton of an Early Dinosaur”, wydrukowanym w Science. Abstrakt jest tu: http://adsabs.harvard.edu/abs/1992Sci...258.1137S , pe??na wersja - sam bym chĂ?tnie przeczyta??…
******* Podobnie jak w przypadku Saturnalia. Mo??e to sugerowaĂ?, ??e teropody, zauropodomorfy i dinozaury ptasiomiedniczne wykszta??ci??y typowĂ? dla dinozaur??w otwartĂ? od strony przy??rodkowej panewkĂ? biodrowĂ? niezale??nie.
******** ChoĂ? nawet je??li herrerazaur nie konkurowa?? z wielkimi rauizuchami, to prawdopodobnie i tak rywalizowa?? z mniejszymi przedstawicielami tego kladu – zw??aszcza tymi nale??Ă?cymi do rodziny Ornithosuchidae, jak dwumetrowej d??ugo??ci Venaticosuchus rusconii.
Linki
Opr??cz stron, kt??rych adresy internetowe poda??em ju?? wy??ej, korzysta??em jeszcze z kilku innych:
http://www.dinodata.net/Dd/Namelist/Tabh/H029.htm
http://rainbow.ldgo.columbia.edu/courses/v1001/9.html
http://dml.cmnh.org/1996Jan/msg00632.html
Korzysta??em te?? z opisu herrerazaura z „KsiĂ?gi dinozaur??w” Davida Lamberta, (wydawnictwo ?ĹĄwiat KsiĂ???ki, Warszawa 1996 r.), na str. 40-41.
W wypadku wystĂ?powania ra??Ă?cych b??Ă?d??w w powy??szych wypocinach – proszĂ? m??wiĂ?, nie biĂ?!