[ARTYKU?Â] R????norodno??Ă? form gad??w morskich: ichtioza
: 26 sierpnia 2006, o 12:08
RZĂ?D: Ichthyosauria by??y najlepiej wyspecjalizowanymi gadami morskimi. NazwĂ? ta mo??na przet??umaczyĂ? na ,,rybojaszczury''. Ich cia??a przypomina??y kszta??tem dzisiejsze tu??czyki i makrele. Nie by??y one jednak rybami, lecz gadami, kt??re oddycha??y tlenem atmosferycznym. Przypuszcza siĂ?, ??e zwierzĂ?ta te osiĂ?ga??y w wodzie prĂ?dko??Ă? 45 km/h. Ichtiozaury mia??y torpedowate, op??ywowe cia??o z stabilizujĂ?cĂ? p??etwĂ? grzbietowĂ? i silnym, p????ksiĂ???ycowatym ogonem. KrĂ?gos??up wchodzi?? w dolny p??at p??etwy ogonowej, odwrotnie ni?? u rekin??w. Taka p??etwa nosi nazwĂ? heterocerkicznej odwr??conej. Pomaga nurkowaĂ? zwierzĂ?ciu posiadajĂ?cemu powietrze w p??ucach. Naukowcy sĂ? zdania, ??e by??y one ??yworodne. Wielokrotnie odnajdywano szczĂ?tki samic, kt??re zginĂ???y podczas porodu (stĂ?d wiadomo, ??e m??ode rodzi??y siĂ? ogonem naprz??d). Grupa ta wymar??a pod koniec Kredy.
http://www.ststephens.it/biology/dinosa ... o/p127.jpg
RODZINY:
Ichthyosauridae: Rozkwit tej rodziny przypada pod koniec Jury. Ichthyosaurus jest najbardziej znanym, przedstawicielem swojej rodziny. Mia?? wysokĂ? p??etwĂ? grzbietowĂ? i p????ksiĂ???ycowatĂ? p??etwĂ? ogonowĂ?. Nozdrza Ichthyosaurus znajdowa??y siĂ? w blisko??ci ocznej tak, ??e zwierzĂ? musia??o wynurzyĂ? tylko g??owĂ? z wody, aby m??c oddychaĂ?. Odnaleziono r??wnie?? kopalny ka?? i tre??Ă? ??o??Ă?dka ichtiozaur??w co potwierdza to, i?? by??y one rybo??erne. Zachowa?? siĂ? r??wnie?? barwnik z nask??rka. Jego analiza wskazuje na to, ??e g??adka, gruba sk??ra Ichthyosaurus by??a brĂ?zowa lub czerwonawa. Innym ichtiozaurem jest Ophthalmosaurus icenicus, kt??ry w przeciwie??stwie do Ichthyosaurus mia?? ??wietny wzrok. Jego oczodo??y osiĂ?ga??y do 12 cm ??rednicy. P??etwy by??y rozwiniĂ?te o wiele mocniej, co wskazuje na to, ??e sterowanie i stabilizacje cia??a w wodzie by??y w wa??nym ich zadaniem. Prawdopodobnie gad ten prowadzi?? nocny tryb ??ycia i ??ywi?? siĂ? belemnitami (mezozoicznymi g??owonogami podobnymi do ka??amarnic, ale z haczykami zamiast przyssawek na mackach; haczyki belemnit??w spotyka siĂ? w skamienia??o??ciach ichtiozaur??w).
Shastasauridae: SzczĂ?tki tych ichtiozaur??w odnaleziono w Japonii oraz Chinach. Jest to najpierwotniejsza rodzina w obrĂ?bie Ichthyosauria. Wczesne formy porusza??y siĂ? podobnie jak wĂ?gorze. Dopiero w ko??cu triasu rozwinĂ?li optymalnĂ? formĂ? rybiĂ? i poruszali siĂ? stosownie do tego. Cymbospondylus petrinus najmniej przypomina?? ichtiozaura. P??etwy Cymbospondylus by??y kr??tkie i s??u??y??y raczej do sterowania w wodzie. G????wnym jego napĂ?dem by?? bocznie sp??aszczony ogon. P??etwa grzbietowa pozostaje natomiast tylko domys??em (nie odnaleziono jej pozosta??o??ci).
W 1972 roku opisano Himalayasaurus tibetensis i Shonisaurus popularis. Byli to bardzo duzi przedstawiciele szanstazaur??w. OsiĂ?gali 10 - 15 metr??w . KrĂ?gos??up Shonisaurus pokazuje ju?? typowĂ? cechĂ? p????niejszych ichtiozaur??w. Posiada?? on zĂ?by jedynie w przedniej czĂ???ci d??ugiego pyska.
Mixosauridae: Do rodziny tej nale??a?? Mixosaurus nordenskj??ldi , kt??ry charakteryzowa?? siĂ? smuk??ym cia??em i bocznie splaszczonym ogonem, upodabniajĂ?cy go do Cymbospondylus. Przednie p??etwy by??y d??uzsze od tylnich.
Stenopterygiidae: Rodzina ta posiada??a ma??o zaawansowane p??etwy boczne, lecz to i tak wystarcza??o im, aby osiĂ?gaĂ? r??wnie szybka prĂ?dko??Ă? co Ichthyosauridae (od 30 do 45 km/h). Platypterygius australicus zosta?? odnaleziony w Australii w 1865 oraz w 1924 roku. OsiĂ?ga?? 7m d??ugo??ci i by?? prawdziwym postrachem dla ??yjĂ?cych tam ??awic ryb. Podobnie jak jego kuzyn Stenopterygius quadriscissus posiada?? szczĂ?tkowy palec u przedniej p??etwy.
Leptopterygiidae: Przedstawiciele tej rodziny prze??y??y najd??u??ej, bo do P????nej Kredy. BudowĂ? przypomina??y powy??ej opisanĂ? rodzinĂ? Stenopterygiidae. Mia??y jednak nieproporcjonalnie d??u??szy pysk (Eurhinosaurus longirostris), kt??ry kszta??tem przypomina?? ,,miecz'' ??aglicy. Cz??onkowie rodziny mieli szczeg??lnie wĂ?skie p??etwy (Temnodontosaurus platyodeon).
CIEKAWOSTKI:
Ichtiozaury pochodzĂ? najprawdopodobniej od Askeptosaurus. Wraz z nim, krokodylami i wiĂ?kszo??ciĂ? gad??w (np. dinozaury, wĂ???e, jaszczurki) tworzĂ? grupĂ? diapsyd??w (Diapsida)
Temnodontosaurus platyodon- posiada?? ogromne oczy o srednicy 26,4 cm
Shonisaurus sikanniensis- odkryty w 2004 roku w Kolumbii Brytyjskiej (Kanada), triasowy kuzyn Shonisaurus popularis, by?? jednym z najwiĂ?kszych krĂ?gowc??w wodnych.
WIZERUNKI:
Ichthyosaurus communis
http://csotonyi.com/Ichthyosaurus.jpg
Ophthalmosaurus icenicus
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... aurus1.jpg
Cymbospondylus petrinus
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... dylus1.jpg
Himalayasaurus tibetensis
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... aurus1.jpg
Shonisaurus popularis
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... aurus1.jpg
Mixosaurus nordenskj??ldi
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... aurus1.jpg
Platypterygius australicus
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... rygius.jpg
Stenopterygius quadriscissus
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... ygius1.jpg
Temnodontosaurus platyodeon
http://leute.server.de/frankmuster/_fil ... eseite.htm
Eurhinosaurus longirostris
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... aurus1.jpg
Praprzodek Askeptosaurus
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... saurus.jpg
http://www.ststephens.it/biology/dinosa ... o/p127.jpg
RODZINY:
Ichthyosauridae: Rozkwit tej rodziny przypada pod koniec Jury. Ichthyosaurus jest najbardziej znanym, przedstawicielem swojej rodziny. Mia?? wysokĂ? p??etwĂ? grzbietowĂ? i p????ksiĂ???ycowatĂ? p??etwĂ? ogonowĂ?. Nozdrza Ichthyosaurus znajdowa??y siĂ? w blisko??ci ocznej tak, ??e zwierzĂ? musia??o wynurzyĂ? tylko g??owĂ? z wody, aby m??c oddychaĂ?. Odnaleziono r??wnie?? kopalny ka?? i tre??Ă? ??o??Ă?dka ichtiozaur??w co potwierdza to, i?? by??y one rybo??erne. Zachowa?? siĂ? r??wnie?? barwnik z nask??rka. Jego analiza wskazuje na to, ??e g??adka, gruba sk??ra Ichthyosaurus by??a brĂ?zowa lub czerwonawa. Innym ichtiozaurem jest Ophthalmosaurus icenicus, kt??ry w przeciwie??stwie do Ichthyosaurus mia?? ??wietny wzrok. Jego oczodo??y osiĂ?ga??y do 12 cm ??rednicy. P??etwy by??y rozwiniĂ?te o wiele mocniej, co wskazuje na to, ??e sterowanie i stabilizacje cia??a w wodzie by??y w wa??nym ich zadaniem. Prawdopodobnie gad ten prowadzi?? nocny tryb ??ycia i ??ywi?? siĂ? belemnitami (mezozoicznymi g??owonogami podobnymi do ka??amarnic, ale z haczykami zamiast przyssawek na mackach; haczyki belemnit??w spotyka siĂ? w skamienia??o??ciach ichtiozaur??w).
Shastasauridae: SzczĂ?tki tych ichtiozaur??w odnaleziono w Japonii oraz Chinach. Jest to najpierwotniejsza rodzina w obrĂ?bie Ichthyosauria. Wczesne formy porusza??y siĂ? podobnie jak wĂ?gorze. Dopiero w ko??cu triasu rozwinĂ?li optymalnĂ? formĂ? rybiĂ? i poruszali siĂ? stosownie do tego. Cymbospondylus petrinus najmniej przypomina?? ichtiozaura. P??etwy Cymbospondylus by??y kr??tkie i s??u??y??y raczej do sterowania w wodzie. G????wnym jego napĂ?dem by?? bocznie sp??aszczony ogon. P??etwa grzbietowa pozostaje natomiast tylko domys??em (nie odnaleziono jej pozosta??o??ci).
W 1972 roku opisano Himalayasaurus tibetensis i Shonisaurus popularis. Byli to bardzo duzi przedstawiciele szanstazaur??w. OsiĂ?gali 10 - 15 metr??w . KrĂ?gos??up Shonisaurus pokazuje ju?? typowĂ? cechĂ? p????niejszych ichtiozaur??w. Posiada?? on zĂ?by jedynie w przedniej czĂ???ci d??ugiego pyska.
Mixosauridae: Do rodziny tej nale??a?? Mixosaurus nordenskj??ldi , kt??ry charakteryzowa?? siĂ? smuk??ym cia??em i bocznie splaszczonym ogonem, upodabniajĂ?cy go do Cymbospondylus. Przednie p??etwy by??y d??uzsze od tylnich.
Stenopterygiidae: Rodzina ta posiada??a ma??o zaawansowane p??etwy boczne, lecz to i tak wystarcza??o im, aby osiĂ?gaĂ? r??wnie szybka prĂ?dko??Ă? co Ichthyosauridae (od 30 do 45 km/h). Platypterygius australicus zosta?? odnaleziony w Australii w 1865 oraz w 1924 roku. OsiĂ?ga?? 7m d??ugo??ci i by?? prawdziwym postrachem dla ??yjĂ?cych tam ??awic ryb. Podobnie jak jego kuzyn Stenopterygius quadriscissus posiada?? szczĂ?tkowy palec u przedniej p??etwy.
Leptopterygiidae: Przedstawiciele tej rodziny prze??y??y najd??u??ej, bo do P????nej Kredy. BudowĂ? przypomina??y powy??ej opisanĂ? rodzinĂ? Stenopterygiidae. Mia??y jednak nieproporcjonalnie d??u??szy pysk (Eurhinosaurus longirostris), kt??ry kszta??tem przypomina?? ,,miecz'' ??aglicy. Cz??onkowie rodziny mieli szczeg??lnie wĂ?skie p??etwy (Temnodontosaurus platyodeon).
CIEKAWOSTKI:
Ichtiozaury pochodzĂ? najprawdopodobniej od Askeptosaurus. Wraz z nim, krokodylami i wiĂ?kszo??ciĂ? gad??w (np. dinozaury, wĂ???e, jaszczurki) tworzĂ? grupĂ? diapsyd??w (Diapsida)
Temnodontosaurus platyodon- posiada?? ogromne oczy o srednicy 26,4 cm
Shonisaurus sikanniensis- odkryty w 2004 roku w Kolumbii Brytyjskiej (Kanada), triasowy kuzyn Shonisaurus popularis, by?? jednym z najwiĂ?kszych krĂ?gowc??w wodnych.
WIZERUNKI:
Ichthyosaurus communis
http://csotonyi.com/Ichthyosaurus.jpg
Ophthalmosaurus icenicus
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... aurus1.jpg
Cymbospondylus petrinus
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... dylus1.jpg
Himalayasaurus tibetensis
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... aurus1.jpg
Shonisaurus popularis
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... aurus1.jpg
Mixosaurus nordenskj??ldi
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... aurus1.jpg
Platypterygius australicus
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... rygius.jpg
Stenopterygius quadriscissus
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... ygius1.jpg
Temnodontosaurus platyodeon
http://leute.server.de/frankmuster/_fil ... eseite.htm
Eurhinosaurus longirostris
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... aurus1.jpg
Praprzodek Askeptosaurus
http://www.leute.server.de/frankmuster/ ... saurus.jpg