[ARTYKUĹ] Dinozaury z Afryki
: 27 grudnia 2006, o 15:02
Ostatnio zrobi??em artyku?? o dinozaurach afryki - mo??e nie jest za dobry wiĂ?c zobaczcie co jest nie tego.
W erze mezozoicznej na terenie Afryki ??y??y niekt??re z najwcze??niejszych i najwiĂ?kszych dinozaur??w. Olbrzymi kontynent afryka??ski le??y po obu stronach r??wnika. Niemal w ca??ej Afryce jest bardzo ciep??o. Klimat dzisiejszej Afryki jest zr????nicowany: od spalonych s??o??cem piask??w Sahary na p????nocy, poprzez r??wnikowe d??ungle w centrum i na zachodzie – po suche trawiaste sawanny na po??udniu kontynentu. W erze dinozaur??w znajdowa??a siĂ? niemal w ??rodku super kontynentu Pangei: by??o tam gorĂ?co i sucho. Taki klimat utrzymywa?? siĂ? po rozpadzie Wszechziemi, tworzĂ?c idealne warunki ??ycia dla wielu gatunk??w dinozaur??w, zamieszkujĂ?cych ten olbrzymi lĂ?d.
Skamienia??o??ci ??wiadczĂ? o tym ??e przed oko??o 200 milionami lat na po??udniu Afryki ??y??y niekt??re z najwcze??niejszych dinozaur??w. Jednym z nich by?? niewielki, szybki syntars o wĂ?skiej czaszce w kszta??cie klina, d??ugiej szyi i ogonie. By?? d??ugo??ci samochodu osobowego. D??ugie, zako??czone pazurami przednie ko??czyny umo??liwia??y syntarsowi chwytanie niewielkich, ruchliwych zwierzĂ?t. Polowa?? na owady, jaszczurki i ma??e ssaki. Prawdopodobnie ??ywi?? siĂ? te?? padlinĂ? wiĂ?kszych zwierzĂ?t, zabitych przez inne dinozaury i porzuconych po zaspokojeniu przez nie g??odu. Ostatnio naukowcy dowiedli, ??e syntars by?? jednym z gatunk??w celofyza.
Niewielki, zaledwie 1-metrowej wysoko??ci fabrozaur by?? kolejnym wczesnym dinozaurem z Afryki. Mia?? zĂ?by z przodu g??rnej szczĂ?ki, lecz bezzĂ?bny prz??d ??uchwy. Przypuszczalnie du??y ??o??Ă?dek pomaga?? mu trawiĂ? twardy, ro??linny pokarm. Skamienia??o??ci fabrozaura by??y poczĂ?tkowo tak rzadkie, ??e naukowcom trudno by??o odtworzyĂ? jego wyglĂ?d. WiĂ?cej wskaz??wek paleontolodzy otrzymali w latach 70., kiedy w Lesoto na po??udniu Afryki znaleziono szkielet zwierzĂ?cia o podobnym uzĂ?bieniu, niemal identycznym jak u fabrozaura. Naukowcy nie zdecydowali jednak czy to przedstawiciel tego samego gatunku i nadali mu nazwĂ? lesotozaur. Ten ro??lino??erca by?? nie wiele wiĂ?kszy od kurczaka, smuk??y i szybko biega?? na dw??ch nogach.
InnĂ? grupĂ? wczesnych dinozaur??w zamieszkujĂ?cych AfrykĂ? w p????nym Triasie by??y prozauropody. By??y one spokrewnione z ogromnymi zauropodami takimi jak mamenchizaur czy diplodok. Jednym z dobrze poznanych prozauropod??w by?? anchizaur. Pierwsze jego skamienia??o??ci odnaleziono w Ameryce P????nocnej. SzczĂ?tki odkryte w Afryce nazwano poczĂ?tkowo tekodontozaurem. By??y jednak tak podobne do ameryka??skich, ??e przemianowano je na anchizaura. By?? on niskim, czworono??nym dinozaurem, oko??o 2,5-metrowej d??ugo??ci. Przypomina?? Dino – oswojonego dinozaura pa??stwa Flinston??w z kresk??wki. Jednak najpospolitszym prozauropodem by?? masospondyl („wielkokrĂ?gi”). Mia?? 4 metry d??ugo??ci, d??ugĂ?, giĂ?tkĂ? szyjĂ?, ma??Ă? g??owĂ? i ostre ko??kowate zĂ?by. Chodzi?? na czterech ko??czynach – m??g?? tez stawaĂ? na dw??ch tylnych, aby siĂ?gnĂ?Ă? po wysoko rosnĂ?cĂ? ro??linno??Ă?. Przy niekt??rych szkieletach znajdowano niekiedy du??e, g??adkie kamyki w miejscu gdzie kiedy?? by?? ??o??Ă?dek. Gastrolity czyli inaczej kamienie ??o??Ă?dkowe s??u??y??y mu do mielenia pokarmu.
W Afryce nie brakowa??o tez stegozaur??w. Jednym z nich by?? 2,5-metrowy kentrozaur. Mia?? wĂ?skie, kostne p??yty na przedniej czĂ???ci grzbietu i ostre d??ugie kolce na tylnej czĂ???ci i ogonie. Przypomina?? je??ozwierza i podobnie chroni?? siĂ? przed napastnikami, dodatkowo machajĂ?c ogonem.
Na czarnym kontynencie mo??emy dzi?? spotkaĂ? najwiĂ?ksze zwierzĂ?ta lĂ?dowe takie jak s??onie i hipopotamy oraz najwy??sze – ??yrafy. Przed milionami lat ??y??y tam r??wnie?? najwiĂ?ksze z dinozaur??w np. dwukrotnie wy??szy od ??yrafy i ciĂ???szy ni?? 10 s??oni brachiozaur, 9-tonowy cetiozaur lub inne takie jak rebbachizaur, egiptozaur lub atlazaur.
AfrykĂ? zamieszkiwa??y te?? dinozaury miĂ?so??erne. Pozbawione g??owy skamienia??o??ci elafrozaura znaleziono na poczĂ?tku naszego wieku we wschodniej czĂ???ci kontynentu. By?? smuk??y i szybko biega?? na dw??ch nogach. Du??Ă? rolĂ? odgrywa??a te?? rodzina spinozaur??w, kt??rĂ? tworzy??y takie potwory jak suchomim, zigilimazaur oraz "nazwo dawca" – spinozaur znany z trzeciej czĂ???ci niesamowitego filmu o dinozaurach – „Jurassic park”. Posiada?? on budzĂ?ce grozĂ? zĂ?by, ostre szpony i wysoki na 2-metry ??agiel na grzbiecie – do ko??ca nie wiadomo do czego s??u??y??. ??y?? na terenie Egiptu, Maroka i Nigru, 110 milion??w lat temu obok ouranozaura, iguanodonta z wyra??nym grzebieniem na plecach.
Opr??cz spinozaur??w w Afryce ??y??o wiele innych drapie??nik??w, m.in. afrowenator, deltadromeus, znany tak??e z europy megalozaur oraz karcharodontozaur. Ten ostatni zyska?? s??awĂ? gdy w 1996 roku naukowcy odkryli szkielet i ogromnĂ? czaszkĂ? z 12 centymetrowymi, zakrzywionymi zĂ?bami.
ChoĂ? afryka??skie dinozaury r????ni??y siĂ? wielko??ciĂ?, kszta??tem i zachowaniem, wszystkie bezpowrotnie wymar??y z powierzchni ziemi w p????nej kredzie.
Afryka??skie dinozaury:
* Abrictosaurus
* Aegyptosaurus
* Aetonyx
* Afrovenator
* Antetonitrus
* Archaeodontosaurus
* Atlasaurus
* Bahariasaurus
* Barosaurus
* Blikanasaurus
* Bothriospondylus
* Carcharodontosaurus
* Ceratosaurus
* Cetiosaurus
* Chebsaurus
* Cristatusaurus
* Deltadromeus
* Dicraeosaurus
* Dracovenator
* Dryosaurus
* Elaphrosaurus
* Eucnemesaurus
* Euskelosaurus
* Geranosaurus
* Giraffatitan
* Gyposaurus
* Inosaurus
* Janenschia
* Jobaria
* Kangnasaurus
* Karongasaurus
* Kentrosaurus
* Lanasaurus
* Lapparentosaurus
* Lesothosaurus
* Lurdusaurus
* Lycorhinus
* Malawisaurus
* Masiakasaurus
* Massospondylus
* Megapnosaurus
* Melanorosaurus
* Nigersaurus
* Nqwebasaurus
* Ouranosaurus
* Paralititan
* Paranthodon
* Plateosauravus
* Rahonavis
* Rapetosaurus
* Rebbachisaurus
* Rugops
* Sigilmassasaurus
* Spinosaurus
* Spinostropheus
* Stormbergia
* Suchomimus
* Tendaguria
* Thotobolosaurus
* Tornieria
* Vulcanodon
Legenda:
* Trias
* Jura
* Kreda
W erze mezozoicznej na terenie Afryki ??y??y niekt??re z najwcze??niejszych i najwiĂ?kszych dinozaur??w. Olbrzymi kontynent afryka??ski le??y po obu stronach r??wnika. Niemal w ca??ej Afryce jest bardzo ciep??o. Klimat dzisiejszej Afryki jest zr????nicowany: od spalonych s??o??cem piask??w Sahary na p????nocy, poprzez r??wnikowe d??ungle w centrum i na zachodzie – po suche trawiaste sawanny na po??udniu kontynentu. W erze dinozaur??w znajdowa??a siĂ? niemal w ??rodku super kontynentu Pangei: by??o tam gorĂ?co i sucho. Taki klimat utrzymywa?? siĂ? po rozpadzie Wszechziemi, tworzĂ?c idealne warunki ??ycia dla wielu gatunk??w dinozaur??w, zamieszkujĂ?cych ten olbrzymi lĂ?d.
Skamienia??o??ci ??wiadczĂ? o tym ??e przed oko??o 200 milionami lat na po??udniu Afryki ??y??y niekt??re z najwcze??niejszych dinozaur??w. Jednym z nich by?? niewielki, szybki syntars o wĂ?skiej czaszce w kszta??cie klina, d??ugiej szyi i ogonie. By?? d??ugo??ci samochodu osobowego. D??ugie, zako??czone pazurami przednie ko??czyny umo??liwia??y syntarsowi chwytanie niewielkich, ruchliwych zwierzĂ?t. Polowa?? na owady, jaszczurki i ma??e ssaki. Prawdopodobnie ??ywi?? siĂ? te?? padlinĂ? wiĂ?kszych zwierzĂ?t, zabitych przez inne dinozaury i porzuconych po zaspokojeniu przez nie g??odu. Ostatnio naukowcy dowiedli, ??e syntars by?? jednym z gatunk??w celofyza.
Niewielki, zaledwie 1-metrowej wysoko??ci fabrozaur by?? kolejnym wczesnym dinozaurem z Afryki. Mia?? zĂ?by z przodu g??rnej szczĂ?ki, lecz bezzĂ?bny prz??d ??uchwy. Przypuszczalnie du??y ??o??Ă?dek pomaga?? mu trawiĂ? twardy, ro??linny pokarm. Skamienia??o??ci fabrozaura by??y poczĂ?tkowo tak rzadkie, ??e naukowcom trudno by??o odtworzyĂ? jego wyglĂ?d. WiĂ?cej wskaz??wek paleontolodzy otrzymali w latach 70., kiedy w Lesoto na po??udniu Afryki znaleziono szkielet zwierzĂ?cia o podobnym uzĂ?bieniu, niemal identycznym jak u fabrozaura. Naukowcy nie zdecydowali jednak czy to przedstawiciel tego samego gatunku i nadali mu nazwĂ? lesotozaur. Ten ro??lino??erca by?? nie wiele wiĂ?kszy od kurczaka, smuk??y i szybko biega?? na dw??ch nogach.
InnĂ? grupĂ? wczesnych dinozaur??w zamieszkujĂ?cych AfrykĂ? w p????nym Triasie by??y prozauropody. By??y one spokrewnione z ogromnymi zauropodami takimi jak mamenchizaur czy diplodok. Jednym z dobrze poznanych prozauropod??w by?? anchizaur. Pierwsze jego skamienia??o??ci odnaleziono w Ameryce P????nocnej. SzczĂ?tki odkryte w Afryce nazwano poczĂ?tkowo tekodontozaurem. By??y jednak tak podobne do ameryka??skich, ??e przemianowano je na anchizaura. By?? on niskim, czworono??nym dinozaurem, oko??o 2,5-metrowej d??ugo??ci. Przypomina?? Dino – oswojonego dinozaura pa??stwa Flinston??w z kresk??wki. Jednak najpospolitszym prozauropodem by?? masospondyl („wielkokrĂ?gi”). Mia?? 4 metry d??ugo??ci, d??ugĂ?, giĂ?tkĂ? szyjĂ?, ma??Ă? g??owĂ? i ostre ko??kowate zĂ?by. Chodzi?? na czterech ko??czynach – m??g?? tez stawaĂ? na dw??ch tylnych, aby siĂ?gnĂ?Ă? po wysoko rosnĂ?cĂ? ro??linno??Ă?. Przy niekt??rych szkieletach znajdowano niekiedy du??e, g??adkie kamyki w miejscu gdzie kiedy?? by?? ??o??Ă?dek. Gastrolity czyli inaczej kamienie ??o??Ă?dkowe s??u??y??y mu do mielenia pokarmu.
W Afryce nie brakowa??o tez stegozaur??w. Jednym z nich by?? 2,5-metrowy kentrozaur. Mia?? wĂ?skie, kostne p??yty na przedniej czĂ???ci grzbietu i ostre d??ugie kolce na tylnej czĂ???ci i ogonie. Przypomina?? je??ozwierza i podobnie chroni?? siĂ? przed napastnikami, dodatkowo machajĂ?c ogonem.
Na czarnym kontynencie mo??emy dzi?? spotkaĂ? najwiĂ?ksze zwierzĂ?ta lĂ?dowe takie jak s??onie i hipopotamy oraz najwy??sze – ??yrafy. Przed milionami lat ??y??y tam r??wnie?? najwiĂ?ksze z dinozaur??w np. dwukrotnie wy??szy od ??yrafy i ciĂ???szy ni?? 10 s??oni brachiozaur, 9-tonowy cetiozaur lub inne takie jak rebbachizaur, egiptozaur lub atlazaur.
AfrykĂ? zamieszkiwa??y te?? dinozaury miĂ?so??erne. Pozbawione g??owy skamienia??o??ci elafrozaura znaleziono na poczĂ?tku naszego wieku we wschodniej czĂ???ci kontynentu. By?? smuk??y i szybko biega?? na dw??ch nogach. Du??Ă? rolĂ? odgrywa??a te?? rodzina spinozaur??w, kt??rĂ? tworzy??y takie potwory jak suchomim, zigilimazaur oraz "nazwo dawca" – spinozaur znany z trzeciej czĂ???ci niesamowitego filmu o dinozaurach – „Jurassic park”. Posiada?? on budzĂ?ce grozĂ? zĂ?by, ostre szpony i wysoki na 2-metry ??agiel na grzbiecie – do ko??ca nie wiadomo do czego s??u??y??. ??y?? na terenie Egiptu, Maroka i Nigru, 110 milion??w lat temu obok ouranozaura, iguanodonta z wyra??nym grzebieniem na plecach.
Opr??cz spinozaur??w w Afryce ??y??o wiele innych drapie??nik??w, m.in. afrowenator, deltadromeus, znany tak??e z europy megalozaur oraz karcharodontozaur. Ten ostatni zyska?? s??awĂ? gdy w 1996 roku naukowcy odkryli szkielet i ogromnĂ? czaszkĂ? z 12 centymetrowymi, zakrzywionymi zĂ?bami.
ChoĂ? afryka??skie dinozaury r????ni??y siĂ? wielko??ciĂ?, kszta??tem i zachowaniem, wszystkie bezpowrotnie wymar??y z powierzchni ziemi w p????nej kredzie.
Afryka??skie dinozaury:
* Abrictosaurus
* Aegyptosaurus
* Aetonyx
* Afrovenator
* Antetonitrus
* Archaeodontosaurus
* Atlasaurus
* Bahariasaurus
* Barosaurus
* Blikanasaurus
* Bothriospondylus
* Carcharodontosaurus
* Ceratosaurus
* Cetiosaurus
* Chebsaurus
* Cristatusaurus
* Deltadromeus
* Dicraeosaurus
* Dracovenator
* Dryosaurus
* Elaphrosaurus
* Eucnemesaurus
* Euskelosaurus
* Geranosaurus
* Giraffatitan
* Gyposaurus
* Inosaurus
* Janenschia
* Jobaria
* Kangnasaurus
* Karongasaurus
* Kentrosaurus
* Lanasaurus
* Lapparentosaurus
* Lesothosaurus
* Lurdusaurus
* Lycorhinus
* Malawisaurus
* Masiakasaurus
* Massospondylus
* Megapnosaurus
* Melanorosaurus
* Nigersaurus
* Nqwebasaurus
* Ouranosaurus
* Paralititan
* Paranthodon
* Plateosauravus
* Rahonavis
* Rapetosaurus
* Rebbachisaurus
* Rugops
* Sigilmassasaurus
* Spinosaurus
* Spinostropheus
* Stormbergia
* Suchomimus
* Tendaguria
* Thotobolosaurus
* Tornieria
* Vulcanodon
Legenda:
* Trias
* Jura
* Kreda