Nowe gatunki, redeskrypcje starych i... kolorowe dinozaury! PrzeglÄ
d - zima 2009/10
Autor: Maciej Ziegler. Korekta: Krzyszof Lichota
Prezentujemy krĂłtki przeglÄ
d ostatnich badaĹ dotyczÄ
cych dinozaurĂłw, w kolejnoĹci filogenetycznej. Aby dowiedzieÄ siÄ wiÄcej o poruszanym zagadnieniu, naleĹźy kliknÄ
Ä w podkreĹlone linki do opisĂłw i artykuĹĂłw.
1) Maniraptory - najbardziej ptasie z dinozaurĂłw - od teraz w kolorze
Rozpocznijmy nasz przeglÄ
d cytatem: "... dla mnie to po prostu niesamowite, czego moĹźna siÄ teraz dowiedzieÄ - zawsze wszÄdzie pisano, Ĺźe poznanie ubarwienia dinozaurĂłw nigdy nie bÄdzie moĹźliwe, a tutaj kolejna <<nieprzekraczalna>> bariera upada" (Tomasz SkawiĹski na
forum D.com!). JakiĹ czas temu zaczÄto badaÄ skamieniaĹe piĂłra ptakĂłw pod kÄ
tem ich przyĹźyciowej barwy (zob. [1]). Teraz przyszĹa kolej na nieptasie dinozaury - konkretniej Ĺwietnie zachowane okazy z Chin - w poszukiwaniu melanosomĂłw. ZaczÄĹo siÄ od
Sinosauropteryx, ktĂłry - jak siÄ okazaĹo - byĹ rudo-brÄ
zowy, z jasnymi paskami na ogonie [2]. Później przyszĹa kolej na
Anchiornis, ktĂłrego ciaĹo byĹo szaro-czarne a na gĹowie miaĹ rude cÄtki i tego samego koloru piĂłropusz. DĹugie piĂłra na koĹczynach byĹy biaĹe z czarnymi koĹcĂłwkami [3].
PiĂłra
Microraptor poddano badaniom wykorzystujÄ
cym promieniowanie ultrafioletowe, choÄ tym razem nie w poszukiwaniu ĹladĂłw kolorĂłw [4]. Alexander i in. [5] chcieli przebadaÄ biomechanikÄ lotu tego samego
dromeozauryda, lecz praca zawiera kardynalny bĹÄ
d - autorzy wykrÄcili mu stawy biodrowe (zob. [6]). Innego mikroraptora -
Sinornithosaurus posÄ
dzono o jadowitoĹÄ [7], jednak takĹźe tutaj autorzy sÄ
maĹo przekonujÄ
cy w swych twierdzeniach.
Opisano kolejnego - po anchiornis - niewÄ
tpliwie starszego niĹź
Archaeopteryx celurozaura, bÄdÄ
cego najstarszym i najbardziej bazalnym
alwarezzauroidem -
Haplocheirus [8].
Odkryto takĹźe dwa nowe
owiraptorozaury,
troodontyda i
dromeozauryda - wszystkie z późnej kredy Chin. Pierwszy to
Luoyanggia [9] z cenomanu z Basenu Ruyang - prawdziwego "zagĹÄbia" wielkich zauropodĂłw. Odnaleziono tam teĹź szczÄ
tki
ornitomimozaura, karcharodontozauryda i spinozauryda - byÄ moĹźe nowych taksonĂłw. Drugi to
Banji [10], ktĂłrego holotyp naleĹźaĹ do mĹodego okazu. Dromeozauryd to podobny do
tsaagana Linheraptor [11]. Natomiast troodontyd to
Xixiasaurus [12], prawdopodobnie blisko spokrewniony z
Byronosaurus i
Urbacodon.
ChoÄ znaleziska z Chin wyraĹşnie wiodÄ
obecnie prym w przypadku maniraptorĂłw, to nie tylko tam dokonuje siÄ ciekawych odkryÄ. UkazaĹ siÄ opis osteologii bazalnego, pĂłĹnocnoamerykaĹskiego
terizinozaura -
Falcarius - z komentarzem dotyczÄ
cym ewolucji tej grupy [13].
Z santonu WÄgier pochodzi nowy, fragmentaryczny rodzaj z grupy Paraves -
Pneumatoraptor [14].
2) Meandry ewolucji tyranozauroidĂłw
W przypadku tej grupy mamy do czynienia z prawdziwÄ
hossÄ
(zob. poprzednie doniesienia -
1 i
2). Ostatnio dokonano redeskrypcji Ĺrodkowojurajskiego
Proceratosaurus i potwierdzono, Ĺźe to
tyranozauroid. Utworzono nowy takson - Proceratosauridae, do ktĂłrego zaliczono teĹź
Guanlong [15] (zob. teĹź dyskusja na
forum D.com!). Nowoopisany
Sinotyrannus - z wczesnej kredy Chin zostaĹ poczÄ
tkowo [16] uznany za zaawansowanego tyranozauroida - prawdopodobnie tyranozauryda (zob. teĹź dyskusja na
forum D.com!). Jednak jego budowa wskazuje, Ĺźe to wielki (9-10 m!), późny proceratozauryd [17]. Podobnej wielkoĹci byĹ kolejny nowy przedstawiciel Tyrannosauroidea - zaawansowany, pĂłĹnocnoamerykaĹski
Bistahieversor [18].
3) NowoĹci u bazalnych tetanurĂłw
Opisano dwa nowe rodzaje - późnojurajskiego sinraptoryda
Leshansaurus [19] i Ĺrodkowojurajskiego
Cruxicheiros [20] o niepewnej pozycji filogenetycznej.
Redeskrypcji doczekaĹy siÄ
Megalosaurus, ktĂłrego anatomia i pozycja filogenetyczna zostaĹa wyklarowana [21],
Monolophosaurus, ktĂłry ma niezwykĹÄ
kombinacjÄ cech
karnozaurĂłw i bardziej prymitywnych tetanurĂłw [22, 23],
Shaochilong [17] - karcharodontozauryd z relatywnie krĂłtkim pyskiem oraz
torwozauryd Magnosaurus [24] - najstarszy definitywny
tetanur.
Badania zÄbĂłw
spinozaurydĂłw wykazaĹy, Ĺźe majÄ
one skĹad chemiczny ĹwiadczÄ
cy o pĂłĹwodnym trybie Ĺźycia [25]. Z chiĹskich osadĂłw z późnej kredy (santon) wydobyto i opisano zÄ
b najpóźniejszego znanego spinozauryda [26]. ZÄby z tego samego piÄtra z WÄgier wykazujÄ
wielkie podobieĹstwo do torwozaurydĂłw -
Dubreuillosaurus i szczegĂłlnie
Megalosaurus i prawdopodobnie pochodziĹy od "ĹźyjÄ
cych skamieniaĹoĹci" [14].
4) Tawa - klucz do wczesnych teropodĂłw
Niewielki,
bazalny teropod Tawa [27], majÄ
cy mieszankÄ cech prymitywnych (np. herrerazaurĂłw) i bardziej zaawansowanych (np.
celofyzoidĂłw) ma bardzo istotne znaczenie dla badaĹ nad wczesnymi dinozaurami. Jego budowa wskazuje na to, Ĺźe (1) herrerazaury i
Eoraptor jednak sÄ
teropodami i (2) wiÄkszoĹÄ neoteropodĂłw zaliczanych do Coelophysoidea nie tworzy kladu, lecz zbieraninÄ bliĹźej lub dalej spokrewnionych z Averostra rodzajĂłw (na co wskazywaĹy niektĂłre wczeĹniejsze analizy, lecz nie na takÄ
skalÄ).
5) PuĹapki na dinozaury
W późnojurajskich osadach z Chin odkryto wiele skamieniaĹoĹci niewielkich krÄgowcĂłw w trzech dziwnych strukturach. OkazaĹy siÄ one doĹami powstaĹymi prawdopodobnie przez przejĹcie po grzÄ
skim gruncie duĹźego zauropoda, takiego jak
Mamenchisaurus. W zagĹÄbienia te powpadaĹy: 2 krokodyloformy, şóĹw, 3 tritylodonty, 2 ssaki, maĹy dinozaur ptasiomiedniczny, 2
guanlongi i nieopisany teropod. NajwiÄcej byĹo jednak bezzÄbnych, prawdopodobnie stadnych
ceratozaurĂłw Limusaurus - aĹź 15, z czego w jednym dole 9 [28]. ByĹo to omawiane takĹźe w polskim wydaniu National Geographic z grudnia 2008 r.
Literatura:
[1] Vinther, Jakob, Derek E. G. Briggs, Julia Clarke, Gerald Mayr & Richard O. Prum (2010) "Structural coloration in a fossil feather" Biology Letters 6 (1) 128-131 Published online before print August 26, 2009, doi: 10.1098/rsbl.2009.0524
PeĹny tekst publikacji
[2] Zhang, Fucheng, Stuart L. Kearns, Patrick J. Orr, Michael J. Benton, Zhonghe Zhou, Diane Johnson, Xing Xu & Xiaolin Wang (2010) "Fossilized melanosomes and the colour of Cretaceous dinosaurs and birds" Nature Published online 27 January 2010 doi:10.1038/nature08740
Abstrakt publikacji
[3] Li, Q., Gao, K-Q., Vinther, J., Shawkey, M. D., Clarke, J. A., D'Alba, L., Meng, Q., Briggs, D. E. G., Miao, L., Prum, R. O. (2010) "Plumage Color Patterns of an Extinct Dinosaur" Science Express Published Online February 4, 2010 DOI: 10.1126/science.1186290
Abstrakt publikacji
[4] Hone DWE, Tischlinger H, Xu X, Zhang F (2010) The Extent of the Preserved Feathers on the Four-Winged Dinosaur Microraptor gui under Ultraviolet Light. PLoS ONE 5(2): e9223. doi:10.1371/journal.pone.0009223
PeĹny tekst publikacji
[5] Alexander, David E., Enpu Gong, Larry D. Martin, David A. Burnham & Amanda R. Falk (2010) "Model tests of gliding with different hindwing configurations in the four-winged dromaeosaurid Microraptor gui". Published online before print January 25, 2010, doi: 10.1073/pnas.0911852107
Abstrakt publikacji
[6] Chatterjee, S., & Templin, R.J. (2007). "Biplane wing platform and flight performance of the feathered dinosaur Microraptor gui." Proceedings of the National Academy of Sciences, 104(5): 1576-1580.
PeĹny tekst publikacji
[7] Gong, E., Martin, L. D., Burnham, D. E. & Falk, A. R. (2009). "The birdlike raptor Sinornithosaurus was venomous." Proceedings of the National Academy of Sciences Published online before print December 22, 2009, doi: 10.1073/pnas.0912360107
Abstrakt publikacji
[8] Choiniere, Jonah N., Xing Xu, James M. Clark, Catherine A. Forster, Yu Guo, Fenglu Han (2010) "A Basal Alvarezsauroid Theropod from the Early Late Jurassic of Xinjiang, China" Science 327 965, 571 - 574 DOI: 10.1126/science.1182143
Abstrakt publikacji
[9] LĂź Junchang, Xu Li, Jiang Xiaojun, Jia Songhai, Li Ming, Yuan Chongxi, Zhang Xingliao & Ji Qiang (2009) "A preliminary report on the new dinosaurian fauna from the Cretaceous of the Ruyang Basin, Henan Province of central China". Journal of Paleontological Society of Korea 25 (1), 43–56
Abstrakt i fragment publikacji
[10] Xu, X. & Han, F-L. (2010) "A new oviraptorid dinosaur (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Upper Cretaceous of China". Vertebrata PalAsiatica 48: 11-18.
PeĹny tekst publikacji
[11] Xu, X., Choinere, J.N., Pittman, M., Tan, Q., Xiao, D., Li, Z., Tan, L., Clark, J.M., Norell, M.A., Hone, D.W.E., & Sullivan, C. (2010) "A new dromaeosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous Wulansuhai Formation of Inner Mongolia, China" Zootaxa 2403: 1–9
Abstrakt i fragment publikacji
[12] LĂź, J.-C., Xu, L., Liu, Y.-Q., Zhang, X.-L., Jia, S. & Ji, Q. (2010). "A new troodontid (Theropoda: Troodontidae) from the Late Cretaceous of central China, and the radiation of Asian troodontids". Acta Palaeontologica Polonica. Opublikowane online przed drukiem 19.02.2010 doi: 10.4202/app.2009.0047
PeĹny tekst zaakceptowanego manustkyptu
[13] Zanno, L. E. (2010) "Osteology of Falcarius utahensis (Dinosauria: Theropoda): characterizing the anatomy of basal therizionsaurs". Zoological Journal of the Linnean Society 158 (1), 196–230
Abstrakt publikacji
[14] Ĺsi, A., ApesteguĂa, S.m & Kowalewski, M. (2010) Non-avian theropod dinosaurs from the early Late Cretaceous of Central Europe, Cretaceous Research (2010), doi: 10.1016/ j.cretres.2010.01.001
Abstrakt publikacji
[15] Rauhut, O. W. M., Milner A. C. & Moore-Fay, S. (2010) "Cranial osteology and phylogenetic position of the theropod dinosaur Proceratosaurus bradleyi (Woodward, 1910) from the Middle Jurassic of England" Zoological Journal of the Linnean Society 158, 155–195
Abstrakt publikacji
[16] Ji, Q., Ji, S.-A. & Zhang, L.-J. (2009). "First large tyrannosauroid theropod from the Early Cretaceous Jehol Biota in northeastern China." Geological Bulletin of China, 28(10): 1369-1374.
PeĹny tekst publikacji
[17] Brusatte, S.L., Chure, D.J., Benson, R.B.J. & Xu, X. (2010A). "The osteology of Shaochilong maortuensis, a carcharodontosaurid (Dinosauria: Theropoda) from the Late Cretaceous of Asia". Zootaxa 2334: 1–46.
Abstrakt publikacji
[18] Carr, T.D. & Williamson, T.E. (2010). "Bistahieversor sealeyi, gen. et sp. nov., a new tyrannosauroid from New Mexico and the origin of deep snouts in Tyrannosauroidea ." Journal of Vertebrate Paleontology, 30(1): 1-16.
PeĹny tekst publikacji
[19] Li F., Peng G., Ye Y., Jiang S., & Huang, D. (2009). "A new carnosaur from the Late Jurassic of Qianwei, Sichuan, China". Acta Geologica Sinica 83(9): 1203–1213.
Abstrakt publikacji
[20] Benson, Roger B.J.; Radley, Jonathan D. (2010). "A new large-bodied theropod dinosaur from the Middle Jurassic of Warwickshire, United Kingdom". Acta Palaeontologica Polonica 55 (1), 2010: 35-42
PeĹny tekst publikacji
[21] Benson, R. B. J. (2010 A). "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods" Zoological Journal of the Linnean Society Published Online: Nov 27 2009 6:04AM DOI: 10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x
Abstrakt publikacji
[22] Zhao, X.-J., Benson, R. B. J., Brusatte S. L. & Currie, P. J. (2009). "The postcranial skeleton of Monolophosaurus jiangi (Dinosaurs: Theropoda) from the Middle Jurassic of Xinjiang, China, and a review of Chinese Middle Jurassic theropods". Geological Magazine. doi: 10.1017/S0016756809990240
Abstrakt publikacji
[23] Brusatte, S. L., Benson, R. B. J., Currie, P. J. & Zhao, X.-J. (2010B) "The skull of Monolophosaurus jiangi (Dinosauria: Theropoda) and its implications for early theropod phylogeny and evolution". Zoological Journal of the Linnean Society. Early View, Published Online: 18 Jan 2010 doi: 10.1111/j.1096-3642.2009.00563.x
Abstrakt publikacji
[24] Benson, R. B. J. (2010 B) "The osteology of Magnosaurus nethercombensis (Dinosauria, Theropoda) from the Bajocian (Middle Jurassic) of the United Kingdom and a re-examination of the oldest records of tetanurans". Journal of Systematic Palaeontology 8, 131-146.
Abstrakt publikacji
[25] Amiot, R., Buffetaut, E., LĂŠcuyer, C., Wang, X, Boudad, L., Ding, Z., Fourel, F., Hutt, S., Martineau, F., Medeiros, M. A., Mo, J., Simon, L., Suteethorn, V., Sweetman, S., Tong, H., Zhang, F. & Zhou, Z. (2010). "Oxygen isotope evidence for semi-aquatic habits among spinosaurid theropods". Geology 38(2) 139-142 doi:10.1130/G30402.1
Abstrakt publikacji
[26] Hone, D. W. E, Xu, X. & Wang, D-Y. (2010). "A probable baryonychine (Theropoda: Spinosauridae) tooth from the Upper Cretaceous of Henan Provence, China". Vertebrata PalAsiatica 48:19-26
PeĹny tekst publikacji
[27] Nesbitt, S. J.; Smith, N. D.; Irmis, R. B.; Turner, A. H.; Downs, A. & Norell, M. A. (2009), "A complete skeleton of a Late Triassic saurischian and the early evolution of dinosaurs", Science 326 (5959): 1530–1533, doi:10.1126/science.1180350.
Abstrakt publikacji
[28] Eberth, D.A., Xu, X. and Clark, J.M. (2010). "Dinosaur death pits from the Jurassic of China." Palaios, 25(2): 112-125.
Abstrakt publikacji