[opis] Stegodon (stegodont)

Dyskusje na temat ssaków kopalnych.
Awatar użytkownika
szerman
Neogeński mastodont
Neogeński mastodont
Posty: 4060
Rejestracja: 23 czerwca 2009, o 10:40
Imię i nazwisko: MSz
Lokalizacja: B-B

[opis] Stegodon (stegodont)

Post autor: szerman »

Stegodon (stegodont):
Długość: do 8 m (bez ciosów)
Wysokość: do 4 m
Masa: do 10-12 t
Wielkość ciosów: ponad 3 m (ciosy niemalże proste)
Czas: późny miocen – plejstocen (holocen?) (11,6-0,0115 (0,0041?) Ma)
Miejsce: Afryka, południowa Azja

Klasyfikacja:
Mammalia
Theria
Eutheria
Proboscidea
† Stegodontidae
† Stegodontinae
Stegodon

Materiał kopalny:
Stegodon to dobrze poznany kopalny trąbowiec, którego szczątki odnajdywane są w Afryce i południowej Azji. Odkopano stosunkowo kompletne szkielety takich gatunków, jak np.: S. kaisensis, S. luzonensis, S. sondaari, S. sumbaensis.

Anatomia:
Trąbowiec ten posiada bardzo charakterystyczne uzębienie trzonowe. Jednak najbardziej zauważalną cechą są niemal proste ciosy na prawie całej ich długości (wyraźnie zakrzywione na ich końcach) o długości przekraczającej nieraz nawet 3 metry. Co ciekawe, ciosy te były ustawione bardzo wąsko, co wskazuje na to, że trąba tego zwierzęcia nie mieściła się między nimi. W innych aspektach budowy przypominał dzisiejszego słonia indyjskiego, tyle że znacznie większego (to też zależy od gatunku stegodonta, np. S. aurorae był mały).

Paleoekologia:
Stegodon koegzystował w pliocenie na terenie wschodniej Afryki z innymi trąbowcami, takimi jak potężny Deinotherium bozasi, choć prawdopodobnie te 2 różne rodzaje nie były bezpośrednimi konkurentami o pożywienie, ponieważ zajmowały nieco inne nisze ekologiczne. Gdy stegodonty przedostały się do Azji południowo-wschodniej, a przypuszczalnie wymarły w Afryce, koegzystowały ze współcześnie żyjącymi i kopalnymi przedstawicielami rodzaju Elephas. Zwierzęta te żyły także obok człowieka, np. na niewielkiej wyspie Flores (Indonezja, na wschód od Jawy), gdzie skarłowaciałe formy stegodonta dzieliły ograniczoną przestrzeń życiową z Homo floresiensis (humanoid, który ze względu na swe niewielkie rozmiary został ochrzczony hobbitem). Miało to miejsce pod koniec plejstocenu. Być może stegodont padał ofiarą słynnego "hobbita", a także innych ludzi pierwotnych w innych częściach Azji.

Opis ogólny:
Pierwsze stegodonty pojawiły się pod koniec miocenu na terenie wschodniej Afryki. Na przestrzeni tysięcy lat ewolucji, znaczna część tych zwierząt wyemigrowała do Azji, gdzie dożyła do końca plejstocenu, natomiast wymarła ze swoich pierwotnych terenów znacznie wcześniej. Stegodon prawdopodobnie wywodzi się z wcześniejszego trąbowca, mianowicie Stegolophodon. Początkowo został zaliczony do rodziny słoniowatych (Elephantidae, gdzie należą słonie i mamuty) przez Abela w 1919 roku. Systematyka ta została zmieniona przez R. L. Carrola w 1988 roku, kiedy to oddzielił stegodonta od słoni właściwych tworząc dla niego nową, wymarłą już rodzinę Stegodontidae. Największe gatunki stegodonta były jednymi z największych trąbowców w ogóle, ustępując jedynie paru gatunkom z rodzaju Mammuthus, Deinotherium oraz być może Elephas (Elephas recki - największy słoń w dziejach). Występowały także formy skarłowaciałe, najczęściej na izolowanych obszarach (np. wyspy), gdzie jedynie takie przystosowanie pozwalało na egzystencję, gdyż pokarm i przestrzeń życiowa były znacznie ograniczone. Znanych jest jego kilkanaście gatunków (przynajmniej 12), lecz serwis PD wymienia ich znacznie więcej. Prawdopodobnie większość z nich to synonimy innych, a każdy z gatunków znany jest z co najwyżej paru szkieletów. Stegodon to jeden z przedstawicieli tzw. Megafauny, ogromnych zwierząt plejstoceńskich, które wyginęły wraz z końcem epoki lodowej. Istnieją jednak przesłanki, że przynajmniej 1 gatunek dożył roku 2150 p.n.e. na terenie południowych Chin, czyli przeżył inne o około 8000 lat.

Etymologia:
Nazwa rodzajowa Stegodon oznacza "zadaszony ząb" (gr. stegos znaczące dach i odon, czyli ząb). Wzięła się ona od kształtu zębów trzonowych stegodonta. Epitety gatunkowe nadano m.in. by upamiętnić miejsce, w którym znaleziono szczątki (np. S. luzonensis, S. yuanmouensis), lub by uhonorować daną osobę, jak np. u gatunku S. zdanskyi.

Spis gatunków (uwaga – nie wszystkie są pewne, niektóre mogą być synonimami innych):
Stegodon Falconer, 1847
Stegodon airwana ?
Stegodon akashiensis ? – wczesny plejstocen (1,81-0,781 Ma); Tajwan (Tainan)
Stegodon aurorae ? - wczesny plejstocen (1,81-0,781 Ma); Japonia (Tokio)
Stegodon bombifrons ? – późny miocen (torton) – wczesny plejstocen (11,6-1,81 Ma); Indie (Himachal Pradesh, Panjab)
Stegodon compoensis ? – późny pliocen – wczesny plejstocen (3,6-1,81 Ma); Indonezja (Sulawesi)
Stegodon elephantoides ? – późny pliocen – plejstocen (3,6-0,0115 Ma); Birma, Chiny (Yunnan), Japonia (prefektura Shimane)
Stegodon ganesha ? – środkowy plejstocen (0,781-0,126 Ma); Indie (Madhya Pradesh)
Stegodon huanghoensis ?
Stegodon hypsilosphus ? – wczesny plejstocen (1,81-0,781 Ma); Indonezja
Stegodon insignis ? – (5,33-0,0115 Ma); Birma, Indie (Jammu, Panjab, Uttar Pradesh), Tajwan
Stegodon kaisensis Hopwood, 1939 – późny miocen (torton) – wczesny plejstocen (11,6-1,81 Ma); Chad, Demokratyczna Republika Konga, Etiopia, Kenia, Uganda
Stegodon kenyensis ? – późny miocen (torton) – pliocen (11,6-3,6 Ma); Etiopia
Stegodon luzonensis von Koenigwald, 1956 – plejstocen (1,81-0,0115 Ma); Filipiny (Luzon)
Stegodon mediterraneus ? – środkowy plejstocen – późny plejstocen (0,781-0,0115 Ma); Izrael
Stegodon miensis ? – późny pliocen – wczesny plejstocen (3,6-1,81 Ma); Japonia
Stegodon mindanensis Naumann, 1890 – ?
Stegodon orientalis ? – środkowy plejstocen – późny plejstocen (0,781-0,0115 Ma); Chiny (Guangdong, Hubei, Hunan), Tajwan, Wietnam (Lang Son)
Stegodon primitium ? – pliocen – wczesny plejstocen (5,33-1,81 Ma); Chiny (Yunnan)
Stegodon rathiansis ? – późny pliocen – wczesny plejstocen (3,6-1,81 Ma); Pakistan (Jhelem, Punjab)
Stegodon shinshuensis ?
Stegodon sinensis ? – wczesny plejstocen (1,81-0,781 Ma); Tajwan (Taichung, Tainan)
Stegodon sompoensis Hooijer, 1964 – późny pliocen (piacent) – wczesny plejstocen (3,6-0,781 Ma); Indonezja (Sulawesi)
Stegodon sondaari van den Bergh, 1999 – wczesny plejstocen (1,81-0,781 Ma); Indonezja (Flores)
Stegodon sumbaensis Sartono, 1979 – wczesny plejstocen (1,81-0,781 Ma); Indonezja (East Nusa Tenggara)
Stegodon trigonocephalus Martin, 1887 – plejstocen (1,81-0,0115 Ma); Indonezja (Jawa Timur), Syria
= S. trigonocephalus florensis Hooijer (1957) = Stegodon florensis van den Bergh, 1999 – wczesny plejstocen (1,81-0,781 Ma); Indonezja (East Nusa Tenggara)
= S. trigonocephalus ngandongensis Osborn,1936 – ?
Stegodon yuanmouensis ? – plejstocen (1,81-0,0115 Ma); Chiny (Yunnan)
Stegodon zdanskyi ? – wczesny pliocen (zankl; 5,3-3,6 Ma); Chiny (Shanxi)
Stegodon zhaotungensis ? – plejstocen (1,81-0,0115 Ma); Chiny (Yunnan)

Bibliografia:
1. http://www.absoluteastronomy.com/topics/Stegodon
2. http://en.wikipedia.org/wiki/Stegodon
3. http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.p ... eal_user=1
4. http://www.elephant.se/stegodon.php?ope ... roboscidea

Rekonstrukcje Stegodon:
[img]http://big_game.at.infoseek.co.jp/japan/ganesa2.jpg[/img]
Obrazek
Obrazek
"Mastodon sapiens"

ODPOWIEDZ