Australijscy paleobiolodzy dowiedli, ??e tajemnicze twory skalne
sprzed 3,5 mld lat to dzie??o ??ywych organizm??w. Tak szczeg????owego
opisu poczĂ?tk??w ??ycia na ziemi jeszcze nie by??o
Ten krajobraz od dawna ju?? nie istnieje. Nie ma tamtej pla??y schodzĂ?cej do p??ytkiego morza, nie ma ??yjĂ?cych w nim male??kich sinic o ??rednicy kilku tysiĂ?cznych milimetra. ?ĹĄwiat, kt??ry w dzisiejszym "Nature" opisujĂ? naukowcy z Australijskiego Centrum Astrobiologii przy Uniwersytecie Macquarie w Sydney, pochodzi sprzed prawie 3,5 mld lat - z archaiku, najstarszego i najd??u??szego okresu w dziejach Ziemi.
Jak opisaĂ? ten bezmiar czasu, kt??ry up??ynĂ??? od owych zdarze??? Mo??e tak: odwr??Ă? siĂ?, odmierz jeden metr i zr??b du??y krok. W ten spos??b cofnĂ???e?? siĂ? o tysiĂ?c lat, do poczĂ?tk??w pa??stwa polskiego. Pokonaj nastĂ?pne dziewiĂ?Ă? metr??w, a zobaczysz, jak z p????nocnej Europy znika ostatni wielki lodowiec. Pora na d??u??szĂ? podr????: 5 km - z drzewa schodzi przodek cz??owieka, 65 km - ginĂ? dinozaury, 700 km - pojawiajĂ? siĂ? pierwsze zwierzĂ?ta, 3430 km - jeste?? u kresu podr????y.
Morze z sinicami
Teraz wyobra?? sobie, ??e stoisz nad brzegiem oceanu. Przed tobĂ? w oddali dymiĂ? sto??ki wulkaniczne, a lĂ?d za tobĂ? jest zbudowany z ciemnych bazaltowych ska??. Nie s??ychaĂ? szumu fal, bo trafi??e?? tu w porze odp??ywu. Woda uciek??a od brzegu, ods??aniajĂ?c dno p??ytkiej laguny.
Przejd?? siĂ? ostro??nie, patrzĂ?c pod nogi. Zwr??Ă? uwagĂ? na ??liskĂ?, lepkĂ? matĂ? pokrywajĂ?cĂ? powierzchniĂ? dna. ChoĂ? wyglĂ?da ona niepozornie, wyka?? odrobinĂ? respektu, bo oto pod twoimi stopami rozciĂ?ga siĂ? najstarszy ziemski ekosystem. Jego g????wnymi mieszka??cami sĂ? sinice - jednokom??rkowe organizmy na tyle jeszcze prymitywne, ??e pozbawione jĂ?dra kom??rkowego, lecz ju?? wystarczajĂ?co rozwiniĂ?te, aby opanowaĂ? fotosyntezĂ?.
Matecznik ??ycia - tak o sinicowych matach, wciĂ??? tworzĂ?cych siĂ? w r????nych zakĂ?tkach globu, m??wiĂ? niekt??rzy badacze. ??ycia, kt??re byĂ? mo??e zaczĂ???o siĂ? gdzie indziej - w g??Ă?binach ocean??w, w pobli??u szczelin, kt??rymi ze skorupy ziemskiej wyp??ywajĂ? gorĂ?ce wody hydrotermalne bogate w zwiĂ?zki mineralne, ale na dobre rozkwit??o prawdopodobnie dopiero w p??ytkich, przybrze??nych i s??onych wodach praoceanu, gdy uzyska??o dostĂ?p do ??wiat??a, czerpiĂ?c z niego energiĂ? do ??ycia.
DziĂ?ki obserwacjom wsp????czesnych mat sinicowych wiemy, ??e rosnĂ? one powoli. ??yjĂ?ce na ich powierzchni mikroorganizmy tworzĂ? warstewkĂ? mineralnĂ?, nastĂ?pnie obumierajĂ?, a na nich rozwija siĂ? nowe pokolenie sinic. W ten spos??b sinice dobudowujĂ? kolejne warstewki o grubo??ci jednego, dw??ch milimetr??w.
Z tych warstewek powstajĂ? niewielkie ska??ki w kszta??cie sto??k??w, kopu??, kolumn, grzyb??w czy kalafior??w. Niekt??re osiĂ?gajĂ? kilka metr??w wysoko??ci. Kiedy wyrastajĂ? z dna p??ytkiej laguny, przypominajĂ? rafĂ? koralowĂ?. Naukowcy nazwali je stromatolitami. Ich sk??ad chemiczny mo??e byĂ? r????ny, choĂ? zwykle sĂ? to wapienie lub przesycone krzemionkĂ? czerty (rodzaj ska??y krzemionkowej). Jednak zawsze, kiedy je przetniemy, w ??rodku zobaczymy delikatne warstewki.
StrzĂ?pek archaicznego ??wiata
Stromatolity mo??na znale??Ă? wsp????cze??nie w r????nych zakĂ?tkach planety - najs??ynniejsze mo??na zobaczyĂ? w australijskiej Zatoce Rekin??w nad Oceanem Indyjskim. NajwiĂ?ksze zainteresowanie uczonych budzĂ? jednak okazy kopalne, w szczeg??lno??ci te najstarsze, na przyk??ad liczĂ?ce prawie 3,5 mld lat stromatolity z p????nocno-zachodniej Australii.
Ta czĂ???Ă? australijskiego lĂ?du jest miejscem wyjĂ?tkowym - pozosta??o??ciĂ? po jednym z pierwszych na naszej planecie kontynent??w. Jakim?? cudem ten strzĂ?pek archaicznego ??wiata przetrwa?? do naszych czas??w. Podobnych geologicznych osta??c??w jest na Ziemi niewiele: po??udniowa Afryka, Grenlandia, fragment Kanady, Europa Wschodnia. Wszystkie sĂ? oczywi??cie przedmiotem zainteresowania badaczy pierwotnego ??ycia.
Jednak to w??a??nie australijski matuzalem zwany Kratonem Pilbary, o powierzchni p???? miliona kilometr??w kwadratowych, ma dla nich szczeg??lne znaczenie, obfituje bowiem w pozosta??o??ci stromatolit??w. Pierwszym, kt??ry je tu odnalaz?? wiele lat temu, by?? Stan Awramik z Uniwersytetu Kalifornijskiego. Ods??aniajĂ? siĂ? one w wielu miejscach, a okolice miasteczka Marble Bar, gdzie takich odkrywek z laminowanymi ska??ami jest najwiĂ?cej, od dawna przyciĂ?gajĂ? najwybitniejszych paleobiolog??w i geolog??w, a tak??e badaczy Marsa, kt??rzy sĂ?dzĂ?, ??e podobne struktury mog??y siĂ? zachowaĂ? na tej planecie, a ich znalezienie by??oby dowodem na to, ??e dawno temu kwit??o tam ??ycie.
S??ynny profesor i jego doktorantka
Jednym z najs??ynniejszym australijskich stanowisk Kartonu Pilbary jest Strelley Pool, gdzie pok??ady stromatolit??w o grubo??ci od 10 do 20 metr??w ciĂ?gnĂ? siĂ? przez kilkana??cie kilometr??w. Odkryto je w latach 80. i do tej pory wielokrotnie opisywano, nigdy jednak tak dok??adnie jak teraz.
G????wnie jest to zas??uga m??odej doktorantki Abigail Allwood, kt??ra przez kilka lat analizowa??a warstewka po warstewce kolejne kilometry stromatolit??w w Strelley Pool. Za tymi ??mudnymi badaniami stoi jednak s??awa australijskiej paleobiologii, jeden z najlepszych znawc??w stromatolit??w na ??wiecie prof. Malcolm Walter.
Ta dw??jka badaczy, korzystajĂ?c z pomocy jeszcze trzech wsp????pracownik??w, odtworzy??a z niezwyk??Ă? historiĂ? kawa??ka p??ytkiego morza, w kt??rym - jak dowodzĂ? w "Nature" - sinice ??y??y ju?? 3,43 mld lat temu, budujĂ?c swe ponadczasowe maty. Naukowcy szczeg????owo opisali siedem odmian stromatolit??w r????niĂ?cych siĂ? miĂ?dzy sobĂ? kszta??tem i wielko??ciĂ?.
Ska??ki wyrasta??y z wapiennego dna laguny, kt??rej czĂ???Ă? po??o??ona bli??ej brzegu by??a regularnie ods??aniana podczas odp??yw??w, natomiast reszta znajdowa??a siĂ? stale pod wodĂ?. Laguna istnia??a prawdopodobnie przez kilkadziesiĂ?t milion??w lat (kilkadziesiĂ?t kilometr??w w naszej kilometrowej skali czasu), po czym zanik??a w wyniku ekspansji morza. A stromatolity zosta??y przykryte najpierw przez piaskowce, a potem przez ska??y wulkaniczne. SzczĂ???liwym zrzĂ?dzeniem losu jaki?? czas p????niej zn??w pojawi??y siĂ? na powierzchni Ziemi.
Sinice? Sinice!
Poza zaspokojeniem ciekawo??ci g????wnym zamiarem australijskich badaczy by??o przekonanie niedowiark??w co do biologicznej genezy tych pierwszych stromatolit??w. CzĂ???Ă? naukowc??w uwa??a bowiem, ??e ska??y te powsta??y podczas proces??w chemicznych, a nie w wyniku dzia??alno??ci mikroorganizm??w, zatem wszelkie doszukiwanie siĂ? w nich ??lad??w ??ycia jest b??Ă?dne.
Podobnie powĂ?tpiewa siĂ? w biologiczne pochodzenie kuleczkowatych struktur w s??ynnym meteorycie marsja??skim ALH84001 znalezionym w 1984 r. na Antarktydzie. Sp??r toczy siĂ? te?? w sprawie s??ynnych nitkowatych szczĂ?tk??w sinic sprzed 3,5 mld lat odkrytych w pobli??u Marble Bar przez Amerykanina Williama Schopfa. ParĂ? lat temu Anglik Martin Brasier og??osi??, ??e owe nitki nie majĂ? nic wsp??lnego z sinicami, powsta??y bowiem w wyniku reakcji chemicznych w gorĂ?cych ??r??d??ach podmorskich.
Stromatolity w Strelley Pool, jedne z najstarszych na ??wiecie, choĂ? nie najstarsze, doskonale nadawa??y siĂ? do zbadania roli sinic, poniewa?? sĂ? wyjĂ?tkowo dobrze zachowane. Drugich takich nie ma na planecie. "Te badania ko??czĂ? dyskusjĂ? nad tym, czy sinice ??y??y na Ziemi 3,5 mld lat temu, czy nie. Archaiczne stromatolity z Australii sĂ? ich dzie??em" - stwierdza Awramik w komentarzu dla "Nature".
http://serwisy.gazeta.pl/nauka/1,34148, ... 6-08-02-05
Laguna pe??na ??ycia
- Dakosaurus
- Karboński antrakozaur
- Posty: 453
- Rejestracja: 14 marca 2006, o 14:44
- Lokalizacja: Małopolska
- Kontakt:
Laguna pe??na ??ycia
Witam wszystkich na tym wspaniałym forum!
http://www.nfsm.eu/news.php -fajna strona o Need for Speed.
http://www.nfsm.eu/news.php -fajna strona o Need for Speed.