Laguna pe??na ??ycia

Czyli wszystko o świadkach historii naszej planety z ostatnich kilkuset milionów lat
fot. J. Garstka
Awatar użytkownika
Dakosaurus
Karboński antrakozaur
Karboński antrakozaur
Posty: 453
Rejestracja: 14 marca 2006, o 14:44
Lokalizacja: Małopolska
Kontakt:

Laguna pe??na ??ycia

Post autor: Dakosaurus »

Australijscy paleobiolodzy dowiedli, ??e tajemnicze twory skalne
sprzed 3,5 mld lat to dzie??o ??ywych organizm??w. Tak szczeg????owego
opisu poczÄ?tk??w ??ycia na ziemi jeszcze nie by??o

Ten krajobraz od dawna ju?? nie istnieje. Nie ma tamtej pla??y schodzÄ?cej do p??ytkiego morza, nie ma ??yjÄ?cych w nim male??kich sinic o ??rednicy kilku tysiÄ?cznych milimetra. ?šwiat, kt??ry w dzisiejszym "Nature" opisujÄ? naukowcy z Australijskiego Centrum Astrobiologii przy Uniwersytecie Macquarie w Sydney, pochodzi sprzed prawie 3,5 mld lat - z archaiku, najstarszego i najd??u??szego okresu w dziejach Ziemi.

Jak opisaÄ? ten bezmiar czasu, kt??ry up??ynÄ??? od owych zdarze??? Mo??e tak: odwr??Ä? siÄ?, odmierz jeden metr i zr??b du??y krok. W ten spos??b cofnÄ???e?? siÄ? o tysiÄ?c lat, do poczÄ?tk??w pa??stwa polskiego. Pokonaj nastÄ?pne dziewiÄ?Ä? metr??w, a zobaczysz, jak z p????nocnej Europy znika ostatni wielki lodowiec. Pora na d??u??szÄ? podr????: 5 km - z drzewa schodzi przodek cz??owieka, 65 km - ginÄ? dinozaury, 700 km - pojawiajÄ? siÄ? pierwsze zwierzÄ?ta, 3430 km - jeste?? u kresu podr????y.

Morze z sinicami

Teraz wyobra?? sobie, ??e stoisz nad brzegiem oceanu. Przed tobÄ? w oddali dymiÄ? sto??ki wulkaniczne, a lÄ?d za tobÄ? jest zbudowany z ciemnych bazaltowych ska??. Nie s??ychaÄ? szumu fal, bo trafi??e?? tu w porze odp??ywu. Woda uciek??a od brzegu, ods??aniajÄ?c dno p??ytkiej laguny.

Przejd?? siÄ? ostro??nie, patrzÄ?c pod nogi. Zwr??Ä? uwagÄ? na ??liskÄ?, lepkÄ? matÄ? pokrywajÄ?cÄ? powierzchniÄ? dna. ChoÄ? wyglÄ?da ona niepozornie, wyka?? odrobinÄ? respektu, bo oto pod twoimi stopami rozciÄ?ga siÄ? najstarszy ziemski ekosystem. Jego g????wnymi mieszka??cami sÄ? sinice - jednokom??rkowe organizmy na tyle jeszcze prymitywne, ??e pozbawione jÄ?dra kom??rkowego, lecz ju?? wystarczajÄ?co rozwiniÄ?te, aby opanowaÄ? fotosyntezÄ?.

Matecznik ??ycia - tak o sinicowych matach, wciÄ??? tworzÄ?cych siÄ? w r????nych zakÄ?tkach globu, m??wiÄ? niekt??rzy badacze. ??ycia, kt??re byÄ? mo??e zaczÄ???o siÄ? gdzie indziej - w g??Ä?binach ocean??w, w pobli??u szczelin, kt??rymi ze skorupy ziemskiej wyp??ywajÄ? gorÄ?ce wody hydrotermalne bogate w zwiÄ?zki mineralne, ale na dobre rozkwit??o prawdopodobnie dopiero w p??ytkich, przybrze??nych i s??onych wodach praoceanu, gdy uzyska??o dostÄ?p do ??wiat??a, czerpiÄ?c z niego energiÄ? do ??ycia.

DziÄ?ki obserwacjom wsp????czesnych mat sinicowych wiemy, ??e rosnÄ? one powoli. ??yjÄ?ce na ich powierzchni mikroorganizmy tworzÄ? warstewkÄ? mineralnÄ?, nastÄ?pnie obumierajÄ?, a na nich rozwija siÄ? nowe pokolenie sinic. W ten spos??b sinice dobudowujÄ? kolejne warstewki o grubo??ci jednego, dw??ch milimetr??w.

Z tych warstewek powstajÄ? niewielkie ska??ki w kszta??cie sto??k??w, kopu??, kolumn, grzyb??w czy kalafior??w. Niekt??re osiÄ?gajÄ? kilka metr??w wysoko??ci. Kiedy wyrastajÄ? z dna p??ytkiej laguny, przypominajÄ? rafÄ? koralowÄ?. Naukowcy nazwali je stromatolitami. Ich sk??ad chemiczny mo??e byÄ? r????ny, choÄ? zwykle sÄ? to wapienie lub przesycone krzemionkÄ? czerty (rodzaj ska??y krzemionkowej). Jednak zawsze, kiedy je przetniemy, w ??rodku zobaczymy delikatne warstewki.

StrzÄ?pek archaicznego ??wiata

Stromatolity mo??na znale??Ä? wsp????cze??nie w r????nych zakÄ?tkach planety - najs??ynniejsze mo??na zobaczyÄ? w australijskiej Zatoce Rekin??w nad Oceanem Indyjskim. NajwiÄ?ksze zainteresowanie uczonych budzÄ? jednak okazy kopalne, w szczeg??lno??ci te najstarsze, na przyk??ad liczÄ?ce prawie 3,5 mld lat stromatolity z p????nocno-zachodniej Australii.

Ta czÄ???Ä? australijskiego lÄ?du jest miejscem wyjÄ?tkowym - pozosta??o??ciÄ? po jednym z pierwszych na naszej planecie kontynent??w. Jakim?? cudem ten strzÄ?pek archaicznego ??wiata przetrwa?? do naszych czas??w. Podobnych geologicznych osta??c??w jest na Ziemi niewiele: po??udniowa Afryka, Grenlandia, fragment Kanady, Europa Wschodnia. Wszystkie sÄ? oczywi??cie przedmiotem zainteresowania badaczy pierwotnego ??ycia.

Jednak to w??a??nie australijski matuzalem zwany Kratonem Pilbary, o powierzchni p???? miliona kilometr??w kwadratowych, ma dla nich szczeg??lne znaczenie, obfituje bowiem w pozosta??o??ci stromatolit??w. Pierwszym, kt??ry je tu odnalaz?? wiele lat temu, by?? Stan Awramik z Uniwersytetu Kalifornijskiego. Ods??aniajÄ? siÄ? one w wielu miejscach, a okolice miasteczka Marble Bar, gdzie takich odkrywek z laminowanymi ska??ami jest najwiÄ?cej, od dawna przyciÄ?gajÄ? najwybitniejszych paleobiolog??w i geolog??w, a tak??e badaczy Marsa, kt??rzy sÄ?dzÄ?, ??e podobne struktury mog??y siÄ? zachowaÄ? na tej planecie, a ich znalezienie by??oby dowodem na to, ??e dawno temu kwit??o tam ??ycie.

S??ynny profesor i jego doktorantka

Jednym z najs??ynniejszym australijskich stanowisk Kartonu Pilbary jest Strelley Pool, gdzie pok??ady stromatolit??w o grubo??ci od 10 do 20 metr??w ciÄ?gnÄ? siÄ? przez kilkana??cie kilometr??w. Odkryto je w latach 80. i do tej pory wielokrotnie opisywano, nigdy jednak tak dok??adnie jak teraz.

G????wnie jest to zas??uga m??odej doktorantki Abigail Allwood, kt??ra przez kilka lat analizowa??a warstewka po warstewce kolejne kilometry stromatolit??w w Strelley Pool. Za tymi ??mudnymi badaniami stoi jednak s??awa australijskiej paleobiologii, jeden z najlepszych znawc??w stromatolit??w na ??wiecie prof. Malcolm Walter.

Ta dw??jka badaczy, korzystajÄ?c z pomocy jeszcze trzech wsp????pracownik??w, odtworzy??a z niezwyk??Ä? historiÄ? kawa??ka p??ytkiego morza, w kt??rym - jak dowodzÄ? w "Nature" - sinice ??y??y ju?? 3,43 mld lat temu, budujÄ?c swe ponadczasowe maty. Naukowcy szczeg????owo opisali siedem odmian stromatolit??w r????niÄ?cych siÄ? miÄ?dzy sobÄ? kszta??tem i wielko??ciÄ?.

Ska??ki wyrasta??y z wapiennego dna laguny, kt??rej czÄ???Ä? po??o??ona bli??ej brzegu by??a regularnie ods??aniana podczas odp??yw??w, natomiast reszta znajdowa??a siÄ? stale pod wodÄ?. Laguna istnia??a prawdopodobnie przez kilkadziesiÄ?t milion??w lat (kilkadziesiÄ?t kilometr??w w naszej kilometrowej skali czasu), po czym zanik??a w wyniku ekspansji morza. A stromatolity zosta??y przykryte najpierw przez piaskowce, a potem przez ska??y wulkaniczne. SzczÄ???liwym zrzÄ?dzeniem losu jaki?? czas p????niej zn??w pojawi??y siÄ? na powierzchni Ziemi.

Sinice? Sinice!

Poza zaspokojeniem ciekawo??ci g????wnym zamiarem australijskich badaczy by??o przekonanie niedowiark??w co do biologicznej genezy tych pierwszych stromatolit??w. CzÄ???Ä? naukowc??w uwa??a bowiem, ??e ska??y te powsta??y podczas proces??w chemicznych, a nie w wyniku dzia??alno??ci mikroorganizm??w, zatem wszelkie doszukiwanie siÄ? w nich ??lad??w ??ycia jest b??Ä?dne.

Podobnie powÄ?tpiewa siÄ? w biologiczne pochodzenie kuleczkowatych struktur w s??ynnym meteorycie marsja??skim ALH84001 znalezionym w 1984 r. na Antarktydzie. Sp??r toczy siÄ? te?? w sprawie s??ynnych nitkowatych szczÄ?tk??w sinic sprzed 3,5 mld lat odkrytych w pobli??u Marble Bar przez Amerykanina Williama Schopfa. ParÄ? lat temu Anglik Martin Brasier og??osi??, ??e owe nitki nie majÄ? nic wsp??lnego z sinicami, powsta??y bowiem w wyniku reakcji chemicznych w gorÄ?cych ??r??d??ach podmorskich.


Stromatolity w Strelley Pool, jedne z najstarszych na ??wiecie, choÄ? nie najstarsze, doskonale nadawa??y siÄ? do zbadania roli sinic, poniewa?? sÄ? wyjÄ?tkowo dobrze zachowane. Drugich takich nie ma na planecie. "Te badania ko??czÄ? dyskusjÄ? nad tym, czy sinice ??y??y na Ziemi 3,5 mld lat temu, czy nie. Archaiczne stromatolity z Australii sÄ? ich dzie??em" - stwierdza Awramik w komentarzu dla "Nature".




http://serwisy.gazeta.pl/nauka/1,34148, ... 6-08-02-05
Witam wszystkich na tym wspaniałym forum!

http://www.nfsm.eu/news.php -fajna strona o Need for Speed.

ODPOWIEDZ