Strona 1 z 1

[OPIS] Eurotrochilus sp. (znalezisko z Francji)

: 22 sierpnia 2008, o 17:55
autor: Piotr G.
EUROTROCHILUS Sp. Louchart, Tourment, Carrier, Roux, Mourer-Chauvire, 2007


Systematyka:
Rząd: Jerzykowe – Apodiformes (Peters, 1940) (wg. Hackett i in., 2008 rząd ten jest łączony razem z lelkowymi – Caprimulgiformes, Ridgway, 1881 w jeden – Caprimulgiformes)
Rodzina: Kolibry – Trochilidae (Vigors, 1825)

Znalezione szczątki:
Skamieniałość pochodzi z prywatnej kolekcji N. Tourment (Marsylia, Francja, NT-LBR-040).
Forma odlewu jest depozytem w kolekcji Uniwersytecie Claude Bernard – Lyon 1 (Villeurbane, Francja, FSL-367.079).
Skamieniałość składa się z prawie kompletnego artykułowanego szkieletu zachowanego w cienkiej, wapiennej płytce. W dobrzusznym spojrzeniu widoczne jest ciało ptaka i jego kończyny a w spojrzeniu bocznym głowa.
W znalezionym okazie niewielka ilość części szkieletu jest brakująca lub niewidoczna (mostek, cz. lewej k. ramiennej, k. łokciowa, k. promieniowa, k. nadgarstkowo-śródręczna, cz. prawej k. piszczelowo-stępowej i niewielkie fragmenty kilku in. kości). Niektóre odciski kk. kończyn są nieobecne na znalezionej płytce. Część kości jest zniszczona (np. fragment czaszki, k. udowej i miednicy).
W okazie zachowane jest kompletne upierzenie, w postaci cienkiej warstwy materii organicznej; wyraźnie widoczny jest kształt ogona i złożonych skrzydeł.

Lokalizacja i wiek znaleziska:
Okaz NT-LBR-040 pochodzi z warstwy Le Grand Blanc (blisko Oppedette, Luberon, pd-wsch. Francja) i jest datowany na dln. oligocen (rupel, 28- 34 Ma; Cavalier, 1984).

Wymiary: (w mm)
Całkowita dł. ciała (mierzona od końca dzioba do końca piór ogonowych) – 92;
Czaszka – ok. 32,0; dziób (od zawiasu nosowo-czołowego do końca) – ok. 20,0; stosunek całkowitej dł. dzioba do całkowitej długości czaszki – 0,63; k. krucza – ok. 8,0; k. ramienna – 6,5 (biorąc pod uwagę, że kłykieć dobrzuszny jest skruszony, zatem wymiar został częściowo oszacowany); minimalna szerokość trzonka k. ramiennej – ok. 1,2; stosunek minimalnej szerokości trzonka k. ramiennej do jej długości – 0,19; k. łokciowa – ok. 8,8; k. nadgarstkowo-śródręczna – ok. 7,5; człon palcowy bliższy palca większego (III) skrzydła – ok. 4,8; ok. 4,9; człon palcowy dalszy palca większego (III) skrzydła – ok. 5,2; k. udowa – 10,1; k. piszczelowo-stępowa – 15,1; k. stępowo-śródstopowa – 6,8; stosunek długości k. ramiennej do długości k. łokciowej – 0,74; stosunek długości k. ramiennej do długości k. kruczej – ok. 0,81.

Charakterystyka:
Skamieniałość ta należała do dorosłego osobnika i wyraźnie różni się od wszystkich przedstawicieli jerzykowych (Apodiformes), oprócz Jungornis i kolibrów – Trochilidae (Eurotrochilus i grupa koronna kolibrów; Mayr, 2004, 2007; Mourer-Chauvire i Sige, 2006) kombinacją następujących cech:
1) kości ramienna, łokciowa i promieniowa są krótkie i krępe;
2) niewielki rozmiar ciała;
3) cienki i wydłużony dziób;
4) wyraźny wyrostek przyśrodkowy w miejscu uwiązania mięśnia nawrotnego powierzchownego k. ramiennej.
Okaz NT-LBR-040 różni się od Jungornis i jest zbliżony do Eurotrochilus poprzez następujące cechy:
1) stosunek długości k. ramiennej do długości k. łokciowej wynosi 0,74 (dla Eurotrochilus leży on w przedziale 0,74 – 0,77; dla Jungornis tesselatus wynosi 0,62; Mayr, 2004, 2007);
2) dogrzbietowy wyrostek nadkłykciowy k. ramiennej usytuowany jest bardziej proksymalnie na trzonku niż u Jungornis (Mayr, 2007; Mourer-Chauvire i Sige, 2006);
Jak u pozostałych kolibrów i Eurotrochilus inexpectatus dziób tego okazu jest cienki i długi a palec I (paluch) jest również długi i uwiązany przy dalszym palcu III k. stępowo-śródstopowej. Jak u nowoczesnych kolibrów na skamieniałości widoczne są wydłużone otwory nosowe i bardzo duże kk. gnykowe. Duży rozmiar kk. gnykowych potwierdza odżywianie się nektarem, ponieważ wielki aparat gnykowy wspiera wydłużony język służący kolibrom do pobierania nektaru. Spojenie żuchwy wydaje się być krótsze niż u E. inexpectatus.
Okaz jest podobny do Eurotrochilus i różni się od gatunków grupy koronnej kolibrów tym, że w przeciwieństwie do tej ostatniej:
1) boczny wyrostek jest obecny na k. kruczej;
2) nie posiada kostnego mostka łączącego wyrostek przedkruczy i barkowo-kruczy;
3) wstawka dogrzbietowego wyrostka nadkłykciowego na trzonku k. ramiennej jest usytuowana bardziej dystalnie;
4) wyrostek przyśrodkowy k. ramiennej zaczyna się bardziej dobrzuszno-dystalnie;
5) w kości nadgarstkowo-śródręcznej brakuje wyraźnego wyrostka zębokształtnego;
6) człon palcowy bliższy palca większego (III) skrzydła jest zaopatrzony w dystalnie mniej rozwinięty wewnętrzny wyrostek;
7) kąt ukształtowany dobrzusznie pomiędzy spojeniem i gałęzią żuchwy (w bocznym spojrzeniu) jest bardziej wyraźny niż u współczesnych kolibrów.
NT-LBR-040 różni się od E. inexpectatus następującymi cechami:
1) nieco większymi rozmiarami;
2) wyrostek wyprostny k. nadgarstkowo-śródręcznej jest mniej wysunięty;
3) człony palcowe palca większego skrzydła (III) są stosunkowo dłuższe w porównaniu do k. nadgarstkowo-śródręcznej;
4) kk. piszczelowo-stępowa i stępowo-śródstopowa są stosunkowo krótsze w porównaniu do reszty ciała.
Wg. Louchart i in. (2007) powyższe cechy różniące opisany przez nich okaz od skamieniałości z Niemiec mogą wynikać zarówno z odmienności gatunkowej jak i z dymorfizmu płciowego, dlatego nie przypisali oni znaleziska do konkretnego gatunku.
Jak u współczesnych kolibrów skrzydła tego okazu są stosunkowo krótkie i złożone sięgają do końca krótkiego ogona. Kształt skrzydeł porównany ze współczesnymi kolibrami i cechy k. ramiennej wskazują jednoznacznie na możliwość lotu w zawisie. Ogon ma kształt czworokątny, podobnie jak u wielu innych współcześnie żyjących kolibrów (Altshuler i in., 1999; Schuchmann, 1999). Dziób jest stosunkowo bardziej prosty i umiarkowanie długi. W koronnej grupie kolibrów kombinacja tych cech występuje u wielu przedstawicieli kolibrów właściwych (Trochilinae), lecz nie została stwierdzona u pustelników (Phaethornithinae; Altshuler i in., 1999; Schuchmann, 1999). Większość gatunków z podrodziny kolibrów właściwych (Trochilinae) ma dziób proporcjonalnie dłuższy lub podobnej wielkości do tego u NT-LBR-040; u niewielu gatunków jest on krótszy. Z totalna długością ciała (mierzoną od zakończenia dzioba do końca piór ogonowych) wynoszącą 92 mm okaz ten mieści się w przedziale rozmiarów istniejących dla przedstawicieli kolibrów właściwych (Trochilinae), z których większa część osiąga długość 60 – 100 mm (Altshuler i in., 1999; Schuchmann, 1999). Dziób skamieniałości jest bardzo lekko wygięty w dół i jest stosunkowo grubszy niż u większości kolibrów. Podobne proporcje oraz kształt dzioba i ogona zostały znalezione u niektórych przedstawicieli kolibrów właściwych (Trochilinae):
- samic niektórych gatunków komecików (Aglaiocercus sp.),
- fernandezika chilijskiego (Sephanoides sephanoides),
- samców skrzacików (Heliorthryx sp.),
- uszatka brązowego (Colibri delphinae, dł. 95 – 137mm),
- zalotnika klinodziobego (Augastes geoffroyi, dł. 86 – 93 mm),
- sylfika białoczubego (Lophornis adorabilis),
- niektórych gatunków złocików (Chlorostilbon sp., dł. 65 – 90 mm).
Jednak najbardziej podobny morfologicznie do skamieniałego okazu jest nektareczek błękitny (Florisuga mellivora), który ma m. in. bardzo podobny kształt dzioba i ogona, lecz jest nieco większy (dł. 110 – 120mm).
Znaleziony okaz udowodnił, że niektóre gatunki grupy pnia miały już ponad 30 Ma skrzydła i kształt ogona charakterystyczne dla współczesnych kolibrów. Poza tym widoczne u NT-LBR-040 duże kości gnykowe potwierdziły nektarożerność u przedstawicieli rodzaju Eurotrochilus sp. Porównania z żyjącymi obecnie przedstawicielami kolibrów (Louchart i in., 2007) wykazały, że pomimo niektórych plezjomorficznych cech osteologicznych były to ptaki bardzo podobne do gatunków z podrodziny kolibrów właściwych (Trochilinae). Miały bardzo zbliżony do nich wygląd zewnętrzny, proporcje kończyn, a także długość i kształt dzioba , ogona oraz skrzydeł. Podobieństwo kolibrów właściwych (Trochilinae) do Eurotrochilus sugeruje też, że te pierwsze są najbardziej prymitywne w obrębie grupy koronnej kolibrów. Znaleziony okaz powiększył również zasięg geograficzny Eurotrochilus i pokazał, podobnie jak skamieniałości rodzaju z Polski i Niemiec, że był to pospolity rodzaj w oligocenie Europy (Mayr, 2004, 2007; Louchart i in., 2007; Bocheński i Bocheński, 2008).

Geologiczne otoczenie skamieniałości:
Doskonale zachowana skamieniałość wskazuje na brak przemieszczenia i szybką sedymentację we wspaniałym osadzie, w spokojnym depozycyjnym usytuowaniu wytwarzającym łupki. Możliwe, że był to zbiornik słodkowodny lub lekko słonawa, przybrzeżna laguna.
Oprócz pelagicznych meduz z pobliskiego morza większa część organizmów zachowana w tych pokładach jest typowo kontynentalna. Należą do nich rośliny, ryby, owady i in. bezkręgowce oraz dużo rzadsze płazy, gady, ptaki i ssaki.
Ptaki dotychczas odkryte w tej lokalizacji należą do kormoranów (Phalacrocoracidae), ibisów (Threskiornithidae), żurawiowych (Gruiformes), siewkowych (Charadriformes), słonek (Scolopacidae), kukułkowych (Cuculiformes), trogonów (Trogonidae) i wróblowych (Passeriformes; Roux, 2002; Mayr, 2005b,c; 2006).
Niektóre z powyżej wymienionych ptaków oraz in. elementy fauny i flory np. słodkowodne ryby (Dapalis, Prolebias), skorupiaki, mięczaki (z rodziny Potarninidae), krokodyle (Diplocynodon), żółwie (Trionyx) a także rośliny z rodzin obrazkowatych – Saraceae (Sabal) i sączyńcowatych – Sapotaceae, wskazują na to, że miejscowy klimat był subtropikalny lub tropikalny (patrz np. Stemvers van Bemmel, 1984; Chateuneuf i Nury, 1995).

Bibliografia:
Bocheński, Z.; Bocheński Z. M.; 2008. An Old World hummingbird from the Oligocene: a new fossil from Polish Carpathians. J. Ornithol. 149: 211-216.

Hackett, S. J. et al.; 2008. A phylogenomic study of birds reveals their evolutionary history. Science 320: 1763-1768.

Hoyo del, J.; Elliot, A.; Sargatal, J. (eds); 1999. Handbook of the birds of the world, vol. 5: barn-owls to hummingbirds. Lynx Edicions, Barcelona.

Kobryń, H.; Kobryńczuk, F.; 2006. Anatomia zwierząt 3. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Louchart, A.; Tourment, N.; Carrier, J.; Roux, T.; Mourer-Chauvire, C.; 2007. Hummingbird with modern feathering: an exceptionally well-preserved Oligocene fossil from southern France. Naturwissenschuften 95: 171-175.

Mayr, G.; 2004. Old World fossil record of modern-type hummingbird. Science 304: 861-864.

Mayr, G.; 2007. New specimens of the early Oligocen Old World hummingbird Eurotrochilus inexpectatus. J.Ornithol. 148: 105-111.

Mielczarek, P.; Cichocki, W.; 1999. Polskie nazewnictwo ptaków świata. Notatki ornitologiczne tom. 40, zeszyt specjalny.

Milart, Z. i in; 2002. Anatomiczne mianownictwo weterynaryjne. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa.

: 22 sierpnia 2008, o 18:08
autor: hanys
cz. prawej k. pisczelowo-stepowej
piszczelowo-stępowej
biorąc pod uwagę że kłykieć
Możliwe że był to zbiornik słodkowodny
Znaleziony okaz udowodnił że niektóre gatunki
wskazują na to że miejscowy klimat
sugeruje też że te pierwsze są najbardziej prymitywne

przecinki przed "Ĺźe"

: 22 sierpnia 2008, o 18:29
autor: Piotr G.
Dzięki Hanys! Poprawione.
A co do poprawy opisu Paleoepphippiorhynchus dietrichi to niestety narazie musze sie wstrzymać bo nowe dane sa po niemiecku, a ja ni w ząb tego języka. Czekam aż znajde kogoś kto mi to przetłumaczy, bo osoba która mi mogła pomóc wyjechała do Irlandi.
Pozdrawiam
Piotrek

Re: [OPIS] Eurotrochilus sp. (znalezisko z Francji)

: 22 sierpnia 2008, o 20:26
autor: nazuul
Piotr G. pisze: Geologiczne otoczenie skamieniałości:
Doskonale zachowana skamieniałość wskazuje na brak przemieszczenia i szybką sedymentacje we wspaniałym osadzie
sedymentację??

: 23 sierpnia 2008, o 08:29
autor: Piotr G.
Bardzo dziękuje Nazuul. Poprawione.
Pozdrawiam
Piotrek

: 23 sierpnia 2008, o 13:30
autor: hanys
Piotr G. pisze:żółwie (Trionyx)
Trionyx nie jest teraz czasem synonimem rodzaju Apalone?

: 23 sierpnia 2008, o 17:40
autor: Piotr G.
Rodzaje te zostały zsynonimizowane, ale w wielu źródłach (np. wikipedia) nie odnotowano tego faktu.
Pozdrawiam
Piotrek

: 24 sierpnia 2008, o 13:37
autor: Sebastian
Piotr G. pisze:Dzięki Hanys! Poprawione.
A co do poprawy opisu Paleoepphippiorhynchus dietrichi to niestety narazie musze sie wstrzymać bo nowe dane sa po niemiecku, a ja ni w ząb tego języka. Czekam aż znajde kogoś kto mi to przetłumaczy, bo osoba która mi mogła pomóc wyjechała do Irlandi.
Pozdrawiam
Piotrek
Ja mogę pomóc bo niemiecki takowy znam troche, więc jakby co prześlij mi na PW lub maila pracę :)