POPRAWA OPISU
Co do rozmiarĂłw jestem skĹonny twierdziÄ, Ĺźe panoplozaur byĹ nieduĹźy - wystarczy porĂłwnaÄ dĹugoĹci odpowiadajÄ
cych koĹci u niego i edmontonii. Np. k. ramienna 43:58 (74%) k. piszczelowa 38:55,8 (68%, przy nie najwiÄkszym osobniku edmontonii!). Edmontonia miaĹa jakieĹ 7m. Mozna wiÄc liczyc, Ĺźe panoplozaur miaĹ jakieĹ 5m. Jako Ĺźe wiÄkszoĹc ĹşrĂłdeĹ daje 7m, a niektĂłre 4,5, postanowiĹem zrobiÄ 5-7m. A moĹźe znaleziono nowe, wieksze osobniki?
Prosze o pomoc przy rozszyfrowaniu terminĂłw anatomicznych
------------------------------------------------------------------------
Panoplosaurus (panoplozaur)
DĹugoĹÄ: 5-7 m
Masa: ok. 2-4 t
Miejsce wystÄpowania: Kanada, Alberta (grupa Judith River -Wedge)
Czas wystÄpowania: 78-74 Ma
Klasyfikacja:
Ornithischia
Thyreophora
Eurypoda
Ankylosauria
Nodosauridae
Panoplosaurus byĹ nodozaurydem ĹźyjÄ
cym w późnej kredzie na zachodzie Ameryki PĂłĹnocnej. Jest jednym z lepiej znanych nodozaurĂłw - znaleziono dwa niekompletne szkielety i trzy czaszki. Podobnie jak u innych nodozaurydĂłw, jego pysk byĹ wÄ
ski, co sugeruje selektywna dietÄ. PoĹoĹźenie kĹykcia potylicznego sugeruje, Ĺźe panoplozaur trzymaĹ swĂłj Ĺeb nisko. Co nietypowe dla czworonoĹźnego zwierzÄcia, nodozauryd ten miaĹ tylko trzy palce na stopach. Znalezione czaszki nieco siÄ róşniĹy. Bakker w 1988 roku zasugerowaĹ wiÄc, Ĺźe sÄ
to szczÄ
tki wiÄcej niĹź jednego gatunku. Jednak Carpenter (1990) stwierdziĹ, Ĺźe róşnice te sÄ
wynikiem po czÄĹci uszkodzeĹ skamieniaĹoĹci, a po czÄĹci róşnicami w wieku i pĹci zwierzÄ
t. PrzypuszczaĹ, Ĺźe osobniki z krĂłtszymi szczÄkami mogÄ
byÄ mĹode.
Panoplosaurus a Edmontonia
W tym samym miejscu i czasie co panoplozaur ĹźyĹa
Edmontonia rugosidens, ktĂłrÄ
kiedyĹ uwaĹźano za gatunek rodzaju
Panoplosaurus. Z tego powodu wiele rekonstrukcji panoplozaura w rzeczywistoĹci przedstawia tego drugiego nodozauryda. RóşniĹy siÄ jednak doĹÄ wyraĹşnie - panoplozaur nie miaĹ charakterystycznych kolcĂłw barkowych edmontonii, skierowanych w dóŠi do przodu. RóşniĹy siÄ takĹźe ksztaĹtem czaszki i zÄbĂłw. Panoplozaur miaĹ jÄ
wyĹźszÄ
i mocniej opancerzonÄ
. Inna byĹa takĹźe budowa krÄgĂłw i synsakrum - u edmontonii przyroĹniÄte byĹy trzy krÄgi krzyĹźowe, a u tego drugiego cztery. Dodatkowo u panoplozaura koĹÄ krucza i Ĺopatka byĹy zroĹniÄte.
Rodzaj
Edmontonia przetrwaĹ dĹuĹźej niĹź
Panoplosaurus, ktĂłry wymarĹ okoĹo 74 milionĂłw lat temu. NiewÄ
tpliwe szczÄ
tki edmontonii znane sÄ
z osadów z wczesnego mastrychtu (do 69 Ma), a mniej pewne nawet z późnego (do 65 Ma).
MateriaĹ kopalny
-
Holotyp
NMC 2759 to artykuĹowane: czaszka, krÄgi szyjne i poczÄ
tkowe grzbietowe zraz z opancerzeniem. W skĹad osobnika typowego wchodzÄ
takĹźe: kilka Ĺrodkowych i dalszych krÄgĂłw grzbietowych, czÄĹÄ synsakrum z jednym krÄgiem grzbietowym, czterema krzyĹźowymi i jednym ogonowym, kilka wolnych krÄgĂłw ogonowych, Ĺźebra szyjne, lewa koĹÄ Ĺopatkowo-krucza i ramienna, kompletna(?) trĂłjpalczasta koĹczyna przednia, koĹÄ piszczelowa i strzaĹkowa, skostniaĹa pĹyta miÄdzymostkowa*, para skostniaĹych poĹÄ
czeĹ miÄdzy wyrostkiem mieczykowatym a mostkiem**, róşne elementy stopy i ponad 200 tarczek.
-
Przypisany osobnik
ROM 1215 zawiera czaszkÄ, lewÄ
ĹźuchwÄ, pierwsze krÄgi szyjne czyli dĹşwigacz i obrotnik, kilka krÄgĂłw piersiowych, ogonowych i szyjnych (wraz z Ĺźebrami), prawÄ
koĹÄ Ĺopatkowo-kruczÄ
, obie pĹyty mostkowe*** , skostniaĹa pĹyta miÄdzymostkowa*, para skostniaĹych poĹÄ
czeĹ miÄdzy wyrostkiem mieczykowatym a mostkiem**, obie koĹci ramienne, prawÄ
koĹÄ ĹokciowÄ
, trzy paliczki, ponad 200 pĹytek kostnych i 38 gastrolitĂłw.
-
Panoplosaurus sp.
Okaz zaliczony do rodzaju
Panoplosaurus to zroĹniÄta koĹÄ Ĺapatkowo-krucza zebrana w formacji Aguja w Teksasie (OMNH, bez numeru katalogowego).
Gatunki:
Panoplosaurus Lambe, 1919
P. mirus Lambe, 1919
P. longiceps Sternberg, 1928/Coombs, 1971 =
Edmontonia longiceps
P. rugosidens Gilmore, 1930/Coombs, 1971 =
Edmontonia rugosidens
______________________________________________
Literatura:
1. Carpenter, K. 1990. Ankylosaur systematics: example using Panoplosaurus and Edmontonia (Ankylosauria: Nodosauridae). In Carpenter, K. & Currie, P. J. (eds) Dinosaur Systematics: Approaches and Perspectives. Cambridge University Press, Cambridge, pp. 281-298.
https://scientists.dmns.org/sites/kenca ... kySyst.pdf
2. http://scienceblogs.com/tetrapodzoology ... saurus.php
3. http://www.dinoruss.com/de_4/5a77df1.htm
-----------------------------------
wĹasne tĹumaczenia:
*ossifield intersternal plate (skostniaĹa pĹyta miÄdzymostkowa?)
**pair ossifield xiphisternals (para skostniaĹych poĹÄ
czeĹ miÄdzy wyrostkiem mieczykowatym a mostkiem?)
***sternal plates (pĹyty mostkowe?)